Bir kg barg tarkibida 1–3 g atrofida xlorofill bo‘ladi yoki boshqacha aytganda, xar 25 sm2 barg yuzasiga 1 mg xlorofill to‘g‘ri keladi. - Bir kg barg tarkibida 1–3 g atrofida xlorofill bo‘ladi yoki boshqacha aytganda, xar 25 sm2 barg yuzasiga 1 mg xlorofill to‘g‘ri keladi.
- Bitta bargdagi xlorofill donalarining umumiy yuzasi shu barg plastinkasi yuzasidan qariyib 200 marta kattadir.
- Yoz faslida bir mg xlorofill bir soat davomida 5 mg karbonat angidridni assimilyasiyalashda ishtirok etadi.
- Bitta kunduzda barg massasining 25% i atrofida organik modda sintezlanadi, lekin uning 5–10% i nafas olish jarayonida sarflanadi.
- Quyoshdan tarqaladigan yorug‘lik energiyasining juda kam qismi–atigi 1-2,5% i (ayrim o‘simliklarda birmuncha ko‘proq) fotosintez jarayonida o‘zlashtirilib, xosilning shakllanishida ishtirok etadi.
- Atmosfera xavosidagi karbonat angidrid 0,03% dan 0,01% ga tushib qolsa, fotosintez to‘xtaydi. Karbonat angidrid miqdori 30 marta va undan xam ko‘proq oshirilsa (sun’iy sharoitlarda), fotosintezning samarasi xam shunga mos ravishda ortib boradi.
Barg 12 mol karbonat angidridni o‘zlashtirib, 112 kkal energiya to‘playdi. Bir ga maydondagi kartoshka yoki qand lavlagi bir kecha kunduz 1 t ga yaqin karbonat angidridni o‘zlashtirib, 500 kg ga yaqin organik moddalarni sintezlaydi. - Barg 12 mol karbonat angidridni o‘zlashtirib, 112 kkal energiya to‘playdi. Bir ga maydondagi kartoshka yoki qand lavlagi bir kecha kunduz 1 t ga yaqin karbonat angidridni o‘zlashtirib, 500 kg ga yaqin organik moddalarni sintezlaydi.
- Yuqorida ta’kidlab o‘tilganidek, fotosintezda o‘simliklar bargi orkali atmosfera xavosida karbonat angidridni o‘zlashtiradi. Karbonat angidridni juda kam qismi (umumiy uzlashtiriladiganning 3–5% ga yaqin) o‘simliklarning ildiz tizimi orqali yutiladi. O‘simliklar bargi orqali atmosferadan kamroq oltingugurtni shuningdek, ildizdan tashqari oziqlantirishda azot, fosfor va ayrim mikroelementlarni o‘zlashtirishi mumkin. Lekin tabiiy sharoitda barglar orqali uglerod o‘zlashtirilsa suv, azot va boshqa moddalarning asosiy qismi ildiz orqali yutiladi.
- Er yuzidagi yashil o‘simliklar natijasida xar yili 120 mlrd t organik modda xosil qiladi. Uning bir qismi dengiz va okean o‘simliklariga to‘g‘ri keladi. Bu jarayonda o‘simliklar 200 mlrd t karbonat angidridni o‘zlashtirib, xavoga 145 mlrd t erkin kislorod ajraladi. Xayot uchun zarur energiyaning ko‘p qismi okean va quruqlik o‘simliklarida xosil bo‘lishini e’tiborga olinsa, fotosintez energetikasi va mexanizmini o‘rganish qanchalar katta axamiyatga ega ekanligi ayon bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
