О‘simlikshunoslik kafedrasi о‘simlikshunoslik

Rо‘vakning tuzilishi. Rо‘vak ham rо‘vak о‘qidan iborat. Rо‘vak о‘qi poyaning davomi hisoblanib, u bо‘g‘im va bо‘g‘im oraliqlaridan tashkil topgan. Rо‘vak о‘qining har bir bо‘limidan birinchi tartibli yon shoxlar va ulardan ikkinchi va xokozo tartibli shoxlar hosil bо‘ladi. Yon shoxlarda xuddi boshoqdagi kabi boshoqchalar va ularda don hosil bо‘ladi.
Sо‘taning tuzilishi. Sо‘tasimon gul tо‘plam faqat makkajо‘xori о‘simligida bо‘lib, unda onalik gullari hosil bо‘ladi va bu gultо‘plam о‘simlikning barg qо‘ltig‘ida joylashgan bо‘ladi. Sо‘taning ustki qismida bir necha qobiq о‘zgargan barglar qobig‘i bilan о‘ralgan bо‘ladi. Bu sо‘ta о‘ramining ostki qismidagi barglar yupqa, yuqori qismida joylashgan о‘zgargan barglar esa dag‘al bо‘ladi.
D onli о‘simliklarning mevasi. Don uch qismdan: ikki qavat qobiq, endosperm va murtakdan iborat. Urug‘ qobig‘ining tashqi qismi meva qobig‘i deb ataladi, u ikki qatlamdan iborat bо‘lib tuguncha devorlaridan hosil bо‘ladi, qobiqning ichki qismi urug‘ qobig‘i deyiladi, bu ham ikki qatlamdan iborat bо‘lib, ular urug‘ kurtakning ikkita qobig‘idan rivojlanadi.Pо‘stli donda aytib о‘tilgan qismlardan tashqari donni о‘rab turgan qobiqdan iborat bо‘lib, u qobiq gul qobig‘idan tashkil topgan. Bunda gul qobig‘i don bilan birikib ketadi.
Rasm-4. Donni gul qobiqlarida joylashishi:
a—don gul qobiqlarining ichida kо‘rinib turadi;
b—donlar gul qobiqlari bilan zich qoplangan

5-jadval
Birinchi guruh donli ekinlarning farqli belgilari

Donning belgilari	Bug‘doy	Javdar	Arpa	Suli
Qobiqligi	odatda qobiqsiz, ba’zan qobiqli, lekin gul qobiqlari yopishgan emas	qobiqsiz	qobiqli, gul qobiqlari yopishgan, goho ochiq.	qobiqli, gul qobiqlari yopishmagan, goho ochiq
Shakli	chо‘ziq, ponasimon, qobiqli donlar odatda yaxlit boshoqda joylashgan qirrali goho uchi о‘tkirlashgan	chо‘ziq, asosi о‘tkirlash- gan	elipsimon, chо‘ziq ikkala uchi о‘tkirlashgan	chо‘ziq ingichka, qobiqli doni ning uchi о‘tkirlashgan
Qobiqning yuzasi	Qirrali	qirrali	uzunasiga ketgan chiziqlari aniq kо‘rinib turadi	silliq
Popugi	bor, ba’zan juda kam	Bor	yо‘q	bor
Egatchasi	Keng	Chuqur	keng	Keng
Donning yuzasi	Silliq	mayda buramali	silliq yeki bir oz buramali	tukli, tuk bilan qoplangan.
Donning rangi	oq,sariq, qizil, goho kо‘k	yashil, kul rang, goho sariq yoki jigarrang	qobiqli doni sariq yoki qora, qobiqsizlari sariq.	qobiqli doni oq sariq jigar rang

6-jadval