Основы пакета

 
95

Reshetka 
(mesh)-bu 
topologiyada 
chiziqlar 
grafigi 
to‗g‗ri 
to‗rtburchak setkasi ko‗rinishida shakllanadi (ikki o‗lchovli yoki uch o‗lchovli). 
Bunday topologiyalar osongina realizatsiya qilinadi (ko‗pgina algoritmlarni 
parallel bajarida). Misol: matematik modellarni analiz qilish metodlarini amalga 
oshirishda, xususiy ishlab chiqaruvichlar uchun diffrensial tenglamalarni yozishda 
va hokazo. 

Giperkub (hypercube)-bu topologiya tasodifiy reshetkalarning 
xusisiy strukturasi bilan shakllanadi. Bu yerda har reshetka o‗lchamiga 2ta 
protsessor to‗g‗ri keladi. Giperkub 2 N iborat bo‗ladi (tashkil topadi), N-bu yerda 
o‗lcham. Bu keng tarqalgan bog‗lanish. Bu ko‗rinishda bog‗lanishning asosiy 4ta 
xususiyati mavjud.
 

---

 
96
1.3 § Mikroprotsessor vazifalari 
 
Mikroprotsessor (MP)–shaxsiy kompyuterning markaziy qurilmasi bo‗lib, 
kompyuterning barcha bloklarini boshqarish va axborotlar ustida arifmetik hamda 
mantiqiy operatsiyalarni bajarish uchun mo‗ljallangan.
Boshqarish qurilmasi (UU) kerakli vaqt momentlarida kompyuterning 
barcha bloklariga ma‘lum boshqarish signallarini (boshqarish impulslarini) 
bajarilayotgan 
operatsiyalarning 
xususiyatlaridan 
va 
oldingi 
bajarilgan 
operatsiyaning natijasidan kelib chiqqan holda beradi; bajarilayotgan operatsiya 
ishlatadigan xotira yacheykasining manzilini hosil qiladi va bu manzilni 
kompyuterning tegishli blokiga uzatadi; boshqarish qurilmasi tayanch impulslar 
ketma-ketligini takt impulslar generatoridan oladi. 
Mikroprotsessorning tarkibiga bir necha komponentlar kiradi: 
Arifmetik-mantiqiy qurilma (AMQ) barcha arifmetik va mantiqiy 
operatsiyalarni sonli va belgili axborotlar ustida bajarish uchun mo‗ljallangan 
(kompyuterlarda 
operatsiyalarning 
bajarilishini 
tezlatish 
uchun 
AMQga 
qo‗shimcha matematik soprotsessor ulanadi). 
Mikroprotsessor xotirasi (MPX) bevosita yaqin taktlarda axborotni qisqa 
vaqt saqlash, yozish va uzatish uchun ishlatilishga mo‗ljallangan; kompyuterni 
yuqori tezlik bilan ta‘minlash uchun MPX registrlarda qurilgan, tezkor 
mikroprotsessorning samarali ishlashi uchun asosiy xotira esa har doim ham zarur 
bo‗lgan axborotni yozish, qidirish va o‗qish tezligini ta‘minlab bera olmaydi. 
Registrlar–xotiraning turli uzunlikdagi tezkor yacheykalaridir (OX yacheykasidan 
farqli, ularda standart uzunligi 1 bayt va tezligi ancha kam). 
Mikroprotsessorning interfeys tizimi ShKning boshqa qurilmalari bilan ulash 
va aloqasini tashkil etish uchun mo‗ljallangan; o‗z tarkibiga MPning ichki 
interfeysini, buferli xotira registrlarini va kiritish-chiqarish portlarini boshqarish 
sxemalarini hamda tizimli shinani oladi. 

---