Основы пакета

 
139
1.5.3. Ko‗p mashinali va ko‗p prosessorli hisoblash tizimlari 
Hisoblash tizimi–bu bir yoki bir necha kompyuterlarni yoki protsessorlarni, 
dasturiy ta‘minotni, tashqi qurilmalarni axborot-hisoblash jarayonini birgalikda 
bajarish uchun mo‗ljallangan to‗plami. 
Hisoblash tizimida kompyuter bitta bo‗lishi mumkin, lekin ko‗p vazifali 
tashqi qurilma bilan birgalikda ulangan bo‗lishi mumkin. Tashqi qurilmaning narxi 
ko‗pincha kompyuter narxidan ko‗p marotaba ortiq bo‗ladi. Ko‗p tarqalgan bir 
kompyuterli XT ga misol tariqasida axborotga teleishlov berish tizimini keltirish 
mumkin. Lekin hisoblash tizimining an‘anaviy varianti ko‗p kompyuterli va ko‗p 
protsessorli variantlardir. 
Birinchi hisoblash tizimlari tezlikni va ishlash ishonchliligini oshirish 
maqsadida hisoblash operatsiyalarini parallel bajarish yo‗lini qo‗llash orqali 
yaratilgan. Kompyuterning keyingi tezligini oshirishdagi ―to‗siq‖ bu elektromagnit 
to‗lqinlarining tarqalishini oxirgi tezligi, yorug‗lik tezligi – 300 000 km/s. XT 
elementlari orasida signallarning tarqalish vaqti elektron sxemalarning o‗tish 
vaqtidan ancha oshishi mumkin. Shuning uchun operatsiyalarni qatʻiy ketma-
ketlikda bajarilishi fon Neyman tarkibli kompyuterga xarakterlidir, bu tarkib esa 
XT tezligini jiddiy oshirishga imkon bermaydi. 
Operatsiyalarni bajarilishining parallelligi tizim tezligini jiddiy oshiradi; u 
shuningdek agarda operatsiyalar ikki martta bajarilsa va ularning natijalari 
solishtirilsa, ishonchlilikni (tizimdagi bitta kompyuter buzilsa, uning vazifasini 
boshqa kompyuter o‗z zimmasiga oladi) va tizim vazifasini to‗g‗ri bajarilishini 
jiddiy oshirishi mumkin.
Zamonaviy XT uchun, superkompyuterlardan tashqari, ularning zarurlik 
ko‗rsatkichlarini asoslashning o‗zi ham boshqacha–foydalanuvchiga axborot 
xizmatlarini ko‗rsatishning o‗zi va bu xizmatning sifati hamda servisi muhim. 
Superkompyuterlar va ko‗p protsessorli XT uchun muhim ko‗rsatkich ularning 
unumdorligi va ishonchliligidir. 

---