“O’tkir Hoshimovning “Tushda kechgan umrlar”romanida urush mavzusi va insoniy munosabatlar ifodasi mavzusida tayyorlagan

1.2.”Tushda kechgan umrlar” romanda urush orqasidagi voqealarning tasvirlanish

• "Tushda kechgan umrlar" romanida voqealar qamrovi juda keng: 30-yillarning mash’um "qatag‘on" qilish manzaralari, 80-yillarda Afg‘oniston urushi lavhalari, shu yillarda sodir bo‘lgan "o‘zbek ishi" mojarolari aks ettirilgan. Afg’oniston urushi voqealarida adib bu adolatsiz urushning butun fojeasini, g’ayriinsoniyligini tasvirlaydi. Mina portlaganda qo’li bir tomonga, boshi bir tomonga uchib ketgan yigitning jon taslim qilishi, yurtini sog’ingan askarning faqat o’limni tush ko’rishi, vayron bo’lgan afg’on qishloqlarining manzaralari kishi qalbini larzaga soladi. Yozuvchi fojealarning ildizlari chuqur, hamma gap mustabid tuzumning mohiyatida ekanini ochib tashlaydi. Kollektivlashtirish yillardagi qatog’onlar, afg’on urushi va nihoyat “O’zbek ishi” degan jirkanch tuhmat, biz sig’ingan tuzum adolatsizlik va zulum poydevori ustiga qurilgani va nurab, yer bilan yakson bo’lish arafasida oxirgi nafasini olayotgani juda ishonarli tasvirlanganiga iqror bo’lamiz.Romanda ham ko’plab adolatsizlikka yo’l qo’yilgan voqealar kelttirilib o’tilgan qaxramonlardan biri Soat G’aniyevichning chirkindi ishlari mohirona ochib berilgan. Uning sobiq Savet hukumadiga ishlashi, aybi yo’q insonlarni nohaq qamab, tuxmat qilib, Sibrga surgum qilinishiga sababchi bo’lgan. Uning qirig’inchi yillarda Okopni tashlab qochgan ikkita askarni tutib olib kelishganda. O’sha yerning o’zida tribunal qilib.O’rmon chetidagi yaydoq maydonda saf tortib turgan askarlar oldida ikki qochoqdan birini otib tashlaydi o’ldirilgan qochoq yoshligida bir qishloqda katta bo’lgan Husanho’ja edi.Soat kapitaniga xalq dushmaning o’g’li ekan.Otasi eshon ekan.Sibirga surgum qilingan deb aytadi.Husanho’janing otasini sibirga surgum qilinishida Soatning otasi sababchi bo’lgan edi.Shu sabab bilan Soatning otasini Husanho’janing otasi o’ldirtirib yuborgan degan gaplar tufayli Soat Husanho’jani dushman sifatida ko’radi va fursatdan foydalanib otib tashlaydi. Yana bir voqea sodir bo’lgan Soatning hech esidan chiqmaydi.Aytsan birov ishonmaydi.Bitta nemis bilan kartoshka kovlaganini vaysab yurganmish, degan habar kelgan.Soat uni ham nemislarga ayg’oqchilik qilyapti,”Askarlarni fashist tomomga qochib o’tishga da’vat qilgani uchun…” mazmunida ayiblab tribunalga topshiradi.Bunday voqealar juda ko’p bo’lgan, o’zbeklarni arzimagan ayblovlar bilan sibirga surgum qilishgan,qamoqqa tashlab turli qiynoqlar bilan qiynashgan inson aqli yetmagan azob va qiynoqlar ostida qoldirishdi.