O‘tkir o‘tanov «umumiy pedagogika nazariyasi va amaliyoti»

 
Bolalarning yosh davrlari xususiyatlari tavsifi 
Bolalarni to‘g‘ri tarbiyalash, samarali o‘qitish uchun bola rivojlanishiga doir o‘zgarishlarni, 
yosh davrlariga xos xususiyatlarni bilish va hisobga olish lozim. Chunki ularning o‘sishi, 
rivojlanishi, ruhiy jihatdan taraqqiy etishi turli yosh davrlarida turlicha bo‘ladi. Agar 
o‘qituvchi, tarbiyachi bolani har tomonlama tarbiyalashni maqsad qilgan bo‘lsa, u holda 
bolani ham, har tomonlama bilishi lozim. O‘qituvchi bolani yaxshi bilsa, unga pedagogik 
ta‘sir ko‘rsatish usullarini ham biladi. 
Pedagogika,  tibbiyot,  bolalar  anatomiyasi  va  fiziologiyasi,  psixologiya  fanlari  yutuqlari 
va  ularning  tavsiyalariga  ko‘ra  bolalarning  yosh  davrlarini  quyidagicha  guruhlantirish  qabul 
qilingan. 
1. Go‘daklik davri – chaqaloqlik davri (tug‘ilgandan to bir yoshgacha bo‘lgan davr). 
2. Yasli davri – 1 yoshdan 3 yoshgacha. 
3. Maktabgacha tarbiya yoshi – 3 yoshdan 11-12 yoshgacha. 
4. Maktab yoshidagi kichik o‘quvchilar 6-7 yoshdan 11-12 yoshgacha. 
5. O‘rta maktab yoshidagi o‘quvchilar (o‘smirlar) – 12 yoshdan 15-16 yoshgacha. 
6.  O‘spirinlik  davri.  (O‘rta  maxsus  kasb-hunar  yoshidagi)15-16  yoshdan  18-19 
yoshgacha. 
Ma‘lum  bir  yosh  davriga  xos  bo‘lgan  anatomik,  fiziologik  va  ruhiy  xususiyatlari  yosh 
xususiyatlar  deb  ataladi.  Yuqorida  ta‘kidlanganidek,  yosh  xususiyatlari  va  davrini  ikkinchi  bir 
xususiyatlaridan  ajratuvchi  chegara  yo‘q.  Biz  faqat  boladagi  o‘zgarishlarga  nisbatan  qiyoslab 
davrlarga  ajratamiz.  Ularga  qisqacha  izoh  beramiz.  Bundan  maqsad  bo‘lajak  mutaxassislar  har 
bir davrlar haqida ilmiy pedagogik ma‘lumotga ega bo‘lishi va tajribada qo‘llashdan iborat.