O‘tkir o‘tanov «umumiy pedagogika nazariyasi va amaliyoti»

 
 
 
Shaxsiy faollikning ahamiyati 
 
Qobiliyat  va  iste‘dodning  ro‘yobga  chiqishida  insonning  muayyan  faoliyatiga  qiziqib 
qarshi bilan bir qatorda uning o‘z uyida tinmay ishlashlari, mehnat qilishlari shart. Albatta bola 
buning  mohiyatini  dastlab  yoshli  paytida  anglab  yetmaydi,  shuning  uchun  uni  yo‘naltirish 
bevosita  tarbiya  natijasida  olib  boriladi.  Masalan,  mashhur  grek  notig‘i  -  Demosfenning 
(eramiedan oldingi IV asr) omma orasidagi dastlabki nutqlari muvaffaqiyatsizlikka uchragan, uni 
hatto  masqara  qilishgan.  U  duduq,  ovozi  xasta,  qisqa-qisqa  nafas  oladigan  kishi  edi.  Lekin  u 
aktyor  satirning  maslahati  bilan  o‘z  nutqidagi  kamchiliklarni  tuzatdi.  U  o‘z  kamchiliklarini 

---

tugatishda  irodalilik  va  qat‘iyatsizlik  ko‘rsatdi:  u  og‘ziga  mayda  toshlar  va  sopol  parchalarni 
solib, so‘zlarni talaffuz qilishni mashq qildi, dengiz bo‘yida to‘lqinlar shovqinini nutq so‘zladi, 
oyna oldida turib yuz harakatlarini bir maromga keltirdi. Uy shiftiga qilchini osib qo‘ydi, u odati 
bo‘yicha  yelkasini  har  uchirganda,  qilich  sanchilardi.  U  haftalab  uydan  chiqmay  notiqlikni 
o‘rgandi.  Uydan  chiqmaslik  uchun  sochining  yarimini  qirdirib  tashladi.  Bunga  o‘xshash 
misollarni  ko‘plab  keltirish  mumkin.  Masalan,  Alisher  Navoiy,  Ibn  Sino  qund  bilan  kitob 
mutolla  qilganlari,  A.  V.  Suvorov,  Amir  Temurning  harbiy  san‘atini  egallash  borasidagi 
mehnatlari fikrimizning dalilidir.