egalik qo’shimchalari deb ataladi. - Otlarni boshqa so’zlarga tobe qilib bog’lash uchun xizmat qiladigan qo’shimchalar kelishik qo’shimchalari deyiladi: shaharda yashaydi birirmasidagi –da qo’shimchasi “yashamoq” degan harakatning bajarilish o’rnini izohlab kelyapti, izohlayotgan so’z esa tobe so’z hisoblanadi.
- Kelishik shakllari otlarning gapda bajaradigan sintaktik vazifalarini belgilab beradi. Otlarda oltita kelishik shakli mavjud:
- Otlarning kelishik shakllari
- Otlar gap tarkibida ot-kesim vazifasini bajarishi mumkin. Bunda ularga yordam beruvchi vositalar otlarni kesimga xoslovchi shakllar deb yuritiladi. Bu vazifada quyidagi vositalar qatnashadi:
- 1) –man, -san, -dir qo’shimchalari:
- Men talabaman. Sen o’quvchisan. U shifokordir.
- 2) bo’lmoq, sanalmoq, hisoblanmoq so’zlari. Bu so’zlar yuqoridagi qo’shimchalar bilan ma’nodosh bo’lgandagina, otni kesimga xoslovchi shakl hisoblanadi, aks holda ko’makchi fe’l hisoblanadi:
- Men talaba bo’laman. – Men talabaman.
- Otlarni kesimga xoslovchi shakllar
- 3) edi, ekan, emish, emas to’liqsiz fe’llari: U ishchi edi. Bunda shaxs bildiruvchi qo’shimchalar shu so’zlarga qo’shiladi: Sen talaba ekansan. Bu vositalar bog’lama deb ham yuritiladi.
- Harakat nomi ham kesimga xoslanishi mumkin. Uni kesimga xoslovchi vositalar kerak, darkor, lozim, zarur, shart kabi so’zlar hisoblanadi. Bunda shaxs-son bildiruvchi qo’shimchalar harakat nomiga qo’shiladi:
- Men borishim kerak.
- E'tiboringiz uchun tashakkur!
Do'stlaringiz bilan baham: |
