Ovqatlanish

I Nazorat savollari

1. Oziq-ovqat mahsulotlari qanday maqsadda konservalanadi?

2. Mahsulotlarni yuqori haroratda konservalash qanday amalga oshi-

riladi? 3. Sterillash va pasterlash deganda nimani tushunasiz? 4. Past haroratda mahsulotlar qanday konservalanadi? 5. Mahsulotlarni yuqori osmotik bosim ostida va suvsizlantirish yo’li

bilan konservalash qanday maqsadlarni ko’zda tutadi?

29

IV BOB

OZIQ-OVQAT MAHSULOTLARINING GIGIYENA EKSPERTIZASINI UYUSHTIRISH VA o’TKAZISH

Gigiyena ekspertizasining vazifasi va o’tkazish usullari

Oziq-ovqat mahsulotlarini gigiyena ekspertizasidan o’tkazishning asosiy maqsadi ozuqa zaxiralaridan oqilona foydalanishni, mahsulot-larning oziqlik qiymatini yoki aholi salomatligi uchun bezararligini xarakterlab beradigan xossalarini aniqlashni ko’zda tutadi.

Gigiyena ekspertizasidan ko’zlanadigan asosiy maqsad har bir holda sanitariya-epidemiologiya xizmati organlari oldida kelib chiq-qan yoki ularning oldiga qo’yilgan masalalarga qarab belgilanadi. Bularga quyidagilar kiradi:

1. Mahsulotlarning organoleptik (ta'mi, rangi, hidi va boshq.) xossalarining o’zgargan-o’zgarmaganligini va shu o’zgarishlarning sabablarini aniqlash.

2. Mahsuiotning kimyoviy tarkibida o’zgarishlar bor-yo’qligini va bularning sabablarini topish.

3. Mahsulotlarda zaharh va zararli aralashmalar, ovqatga ishla-tilmaydigan qo’shimchalar bor-yo’qligini aniqlash.

4. Mahsulotlarning bakteriyalar bilan qay tariqa va qanchalik if-loslanganligini, yuqumh kasalhklar qo’zg’atuvchilarning yuqish eh-timoh bor-yo’qhgini aniqlash.

5. Sanitariya qoidalari va me'yorlariga amal qilmaslik oqibatida, mahsulotlarni tashish va saqlab qo’yish jarayonida xossalari o’zgarib qohshiga sabab bo’lgan sharoitlarni aniqlash.

6. Mahsulotning aynab qolganligiga qarab, uni tarqatish yoki yo’q qilib tashlash sharoitlarini belgilash.

Oziq-ovqat mahsulotlarining gigiyena ekspertizasi Davlat sani-tariya-epidemiologiya nazorati markazlari tomonidan ular nazorat qilib turadigan obyektlarda profilaktik va joriy nazoratni ohb borish-da rejah ravishda va ko’ndalang bo’hb qolgan masalalar munosabati bilan rejadan tashqari o’tkazib turiladi (2- tarx). Gigiyena ekspertizasi oziq-ovqat mahsulotlari, ularga ishlatiladigan materiallar va boshqa narsalar (idish, quti, qadoqlash vositalari, korxonajihozlari va asbob-

30



2- tarx. Oziq-ovqat mahsulotlarini gigiyena ekspertizasidan o’tkazish tartibi.

uskunalari) ekspertizasini o’z ichiga oladi. Ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar, ovqatga qo’shish uchun ruxsat etilgan moddalar, yangi polimer materiallari va ulardan tayyorlanadigan mahsulotlarning ishlatilishi ustidan oziq-ovqat mahsulotlarining rejali ekspertizasi tariqasida laboratoriya tekshiruvlari ohb boriladi.

DSENM tomonidan rejali ekspertiza, awalo, tez buziladigan mahsulotlarning sifati ustidan, ularning epidemik ahamiyatini hisob-S^a olgan holda o’tkaziladi. Bolalar muassasalaridagi tayyor ovqat-

31

larning bexatarligi, sut, kolbasa va kulinariya mahsulotlarini, kremli qandolat mahsulotlarni nitratlar, vitaminlar bilan boyitish qoidalari, oziq-ovqat korxonalarida sanitariya rejimiga va xodimlarning shax-siy gigiyena qoidalariga rioya qilishlari ustidan laboratoriya nazorati amalga oshiriladi.