Ozb tilining izohli lugati

,

• Sinonimlar turli uslublarda qoilanishiga ko‘ra farqlanadi: kulmoq-jilmaymoq, jilmaymoq so‘zlari faqat kitobiy uslubga xos. • Sinonimik qatordagi so‘zlar ijobiy yoki salbiy bo‘yoqli bo‘lishiga ko‘ra farqlanadi: ozg‘in, nozik, qiltiriq; semiz, to ‘la, baqaloq sinonimlaridan nozik, to ‘la - ijobiy ma’noli so‘zlar, qiltiriq, baqaloq - salbiy bo‘yoqli so‘zlardir. Uslubiy bo‘yoqdor so‘zlami belgilashda uslubiy betaraf so‘zlami farqlash lozim: xunuk, badbashara; bo‘shang, landavur, lapashang sinonimlari garchi salbiy xususiyatlarni ifodalayotgan bo‘lsa ham, ulardan, badbashara; landavur —so‘zlarigina salbiy bo‘yoqli so‘zlardir. • sinonimlar belgi yoki harakatni kuchliroq ifodalashiga ko‘ra farqlanadi: Yig‘latdi dema, balki siqtatdi meni. Qichqirmoq — baqirmoq kabi

2.Frazeologik sinonimlar

iboralar o‘rtasidagi sinonimlikdir. Shakli har xil, ma’nolari bir xil bo‘lgan iboralar sinonim (ma’nodosh) iboralar deyiladi: tegirmonga tushsa butun chiqmoq, yulduzni benarvon urmoq - uddaburon, epchil ma’nosida qo‘llangan

3.Grammatik sinonimlar

ayrim qo‘shimchalar yoki ko‘makchilar o‘rtasidagi ma’nodoshlikdir. • sifat yasovchi qo‘shimchalar o‘zaro ma’nodosh bo‘ladi. —li, - ser, -dor, ba-; -siz, —no, be- qushimchalari sinonim qo‘shimchalardin gulli - guldor noo ‘rin — о ‘rinsiz, serma ’no — ma ’noli. • jo‘nalish, o ‘rin-payt va chiqish kelishiklari qo‘shimchalari ko‘makchilar bilan sinonim bo‘ladi: ukasiga olmoq — ukasi uchun olmoq, maktabga ketmoq — maktab tomon ketmoq, ko‘chadan yurmoq — ко ‘cha boiylab yurmoq, telefonda gaplashmoq — telefon orqali gaplashmoq.

4.Sintaktik sinonimlar

bir xil ma’noni turli gap bo‘laklari anglatadi: xatni yozdi (to‘ldiruvchi+kesim )- xat yozildi (ega+kesim); bahorgi gullar (sifatlovchi+ sifatlanmish) - bahor gullari (qaratqich +qaralmish). Dem ak sintaktik sinonim lar sintaktik tuzilishi jihatdan farq qiladi. Badiiy uslubda ma’lum bir fikrning, tushunchaning mazmunini kuchaytirish va ta’kidlash uchun sinonimlar qator keltiriladi: Ajoyib husndor, go‘zal fasl bu! Sadoqatli, qadrdon, oshna-yu,do‘st-u yorim bor.