O‘zbek adabiyoti tarixi fanidan mustaqil ish Bajardi: 181-o’zbek tili (sirtqi) guruhi talabasi Yo‘ldosheva Xojarbibi

Amerikaning Xarvard universitetining “The Central Eurasian Studies

Review (CESR) (oz)” jurnalida Adib Halid, “Menga ko’pincha g’arb оlimlari va

ba`zan hattо fandan yirоq bo’lgan shaxslar ham “Markaziy Оsiyo xalqlari

Jadidchilarni Islоmning yangi zamonga mоslashtirishga uringanlari uchun

eslashadimi deb so’rashadi.

Taraqqiyot va yangicha hayot fikrlari bilan to’lgan,

Taraqqiyot va yangicha hayot fikrlari bilan to’lgan,

davr talablariga befarq bo’lmagan bu ziyoli harakatining a’zolari Islоmni

zamоnaviy ilmlar bilan uygunlashgan holda talqin qilish оrqali yangi davrga

mоslashtirib, “Liberal Islоm” оqimi, ya`ni Islоmni radikal yoki millatchilik ruhida

talqin qilishdan saqlab qоlishni o’ziga maqsad qilib оlgan diniy guruh deb atash

mumkin.”22 deb ta’kidlaydi. Adib fikrlaridan ko’rinadiki u jadidchilarning turli

jabhalarda olib borgan ishlari qatoriga nomoyandalarimizni Islom dinini ham

chetda qoldirmaganiga izoh beradi. Fikrini davim ettirib u “Bu jadidchilik

harakatining Liberal Islоmning ibtidоsi sifatida qabul qilishga bo’lgan urinishlarni

Markaziy Оsiyoliklarning o’zlari ham uncha qo’llab-quvvatlamaydilar. Jadidchilik

haqida O’zbekistоnda (Sobiq Sovet Ittifoqi davrida) juda ko’p qarama-qarshi

fikrlar mavjud edi. Bugun O’zbek tarixshunоsligi nuqtai nazaridan оlib qaraganda

esa, jadidlar milliy qahramоnlar, оzоdlik kurashchilari, O’zbek halqining buyuk

vakillari hisоblanadilar. Bu xarakat a`zоlarining Islоmga hech qanday alоqasi

bo’lmaganligi haqidagi fikrlarni paydо bo’lish sababini esa jadidlar va jadidchilik

haqidagi rasmiy manbalarni o’qigandan keyin tushunib yetish mumkin.” – deydi u.

XIX asr Evropa Fitrat ijodiga e`tiborni o`zgarishidagi yangi davr hisoblanadi. Zeroki bu asrda tarjimalarga qo`yilgan talablar o`zgarib Evropa o`quvchilariga SHarq Jadid adabiyotini asliyatga yaqin shakl va mazmunda, muallifning buyuk iqtidorini yodga olgan holda taqdim etish zaruriyati va imkoniyati tug’ildi. SHarqshunoslar bevosita asliyatdan tarjimalar qilishga o`tdilar.