O‘zbek tilining sohada qo‘ llanilishi

Topshiriq. Quyidagi gaplarni o 'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Pod sloem osadochnbix porod zalegaet «granitnaya» obolochka. 2. Moщnost granitnogo sloya menyaetsya i v nekotorbix mestax dostigaet 40 kilometrov. 3. Sleduющiy sloy - sloy bazalta, uvodit vglub eщё na 20-20kilometrov. 4. V pro^sse svoego suщestvovaniya Zemlya neprerbivno izmenyaetsya. 5.Vse geologicheskie izmeneniya uslovno delyatsya na dve gruppb.
Topshiriq. Berilgan gaplarni rus tiliga tarjima qiling.
1. Sanoat og'ir va yengil, qazib chiqaruvchi va qayta ishlovchiga bo'linadi.. 2. Geofizika yer sharining fizik xossalarini va uning qobig'ida kechadigan fizik jarayonlarni o'rganadi. 3. O'zbekistonda sanoat juda yaxshi rivojlangan. 4. O'zbekistonda sanoat juda yaxshi rivojlangan. 5. Buyuk shoir, mutafakkir, davlat arbobi Alisher Navoiy 1441-yilning 9-fevralida Hirotda tug‘ilgan.
Topshiriq. Berilgan gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Tokina zemnoy korbi (salicheskoy obolochki) ot mest k mestu menyaetsya. 2. Dobbicha i pererabotka mineralnogo sbirya v Uzbekistane yavlyaetsya prioritetnbim napravleniem. 3. Razvedano bolee 1000 mestorojdeniy, v tom chisle: blagorodnbix metallov- bolee 40. 4. Litosferoy - nazbivaetsya kamennaya obolochka Zemli. 5. Uzbekistan imeet bogatoe proshloe i drevnюю kulturu.
Topshiriq. O'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Geologiya izuchaet pro^ssbi, kotorbie protekaюt na Zemle, v eё obolochkax. 2. Zemnoy shar sostoit iz neskolkix obolochek. 3. V pro^sse svoego suщestvovaniya Zemlya neprerbivno izmenyaetsya. 4. Vse geologicheskie izmeneniya uslovno delyatsya na dve gruppb. 5. ЭР geologicheskie pro^ssbi nosyat nazvanie эkzogennыe.
Topshiriq. O’zbek tiliga tarjima qiling.
Pokazal sebya s luchshey storonbi, trebovatelen k sebe i окгц]ающ1ш, yavlyaetsya predsedatelem uchenicheskogo soveta, aktivno uchastvuet v obщestvennoy jizni kollektiva, polzuetsya zaslujennbim avtoritetom, staratelnbiy, interesuetsya geologiey.
Topshiriq. Matnni o'zbek tiliga tarjima qiling.
Alisher Navoi - velikiy uzbekskiy poэt. On napisal poэшы «Farxod i Shirin», «Layli i Medjnun» i drugie. Krome togo, on napisal mnogo stixotvoreniy. Ego tvorchestvo ochen mnogogranno. Bogat yazbik ego proizvedeniy.
Navoi - osnovopolojnik uzbekskogo literaturnogo yazbiki. Tvorchestvo ego blizko i dorogo vsem narodom Uzbekistana
Topshiriq. Berilgan gaplarni rus tiliga tarjima qiling.
1. Zahiriddin Muhammad Bobur 1483-yilning 14-fevralida Andijonda tug‘ilgan. 2. Bobur yoshligida yuqori saviyali murabbiylar qo‘lida tarbiyalandi. 3. U ilm-fan, adabiyot va tarix bilan shug‘ullana boshladi. 4. 1492-yil otasi vafot etgach, taxtga Bobur o‘tirdi. 5. Uning
bizgacha «Mubayyin», «Volidiya» asarlari, «Xatti Boburiy» nomi bilan mashhur alifbo jadvali hamda mashhur «Boburnoma» asari yetib kelgan.
Topshiriq. Quyida berilgan qoliplashgan so‘z birikmalari asosida rasmiy uslubga xos gaplar tuzing:
«shunga ko‘ra», «munosabati bilan», «...ganligi sababli», «...ishi uchun», «oqibatida», «...masligi tufayli», «shu maqsadda», «guvohlik berishicha», «tekshiruv natijasiga binoan».
Torshiriq. Berilgan gaplarni o‘zbek tiliga tarjima qiling.
1. 1 sentyabrya 1991 goda - den Nezavisimosti Respubliki Uzbekistan. 2. 2 marta 1992 goda Respublika Uzbekistan prinyata v OON. 3. 8 dekabrya 1992 goda prinyata Konstitu^ya Nezavisimogo Uzbekistana. 4. Oni vыzыvaюtsya vnutrennimi silami i malo zavisyat or vneshnix vliyaniy. 5. Pod sloem osadochnbix porod zalegaet «granitnaya» obolochka.
Berilgan gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Proshu videlit putevku v sanatoriy-profilaktoriy universiteta. 2. Prilagaetsya: bolnichnbiy list za №170632. 3. Proshu vbidat novbiy studencheskiy bilet. 4. Proshu prinyat sootvetstvuющie merbi. 5. Kakie otrasli prombishlennosti bbistrbimi tempami razvivaюtsya v respublike?
Topshiriq. Berilgan gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.

• 
  pro^sse gornogo proizvodstva v mestorojdenii ili v okrцjaющix porodax obrazuюtsya polosti -gornbie vbirabotki, otkrbitbie ili podzemnbie.
  

Rabotbi po provedeniю i podderjan^ gornbix vbirabotok nazыvaюtsya gornbimi rabotami. Gornbie rabotbi proizvodyatsya dlya razvedki i dobbichi poleznbix iskopaembix.

• 
  gornom dele osuщestvlyaюtsya razlichnbie vidbi gornbix rabot.
  

Topshiriq. berilgan gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Snachala nujno otkrbit dostup k mestorojden^. 2. Proizvodyatsya rabotbi po vskrbit^ mestorojdeniya. 3. Zemnaya kora - эШ te chasti litosferbi, kotorbie slojenbi osadochnbimi metamorficheskimi i magmaticheskimi porodami. 4. Pod sloem osadochnbix porod zalegaet «granitnaya» obolochka. 5. Gornbie porodbi obladaюt razlichnbimi fiziko-mexanicheskimi svoystvami.
Topshiriq. Quyidagi gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Poэtomu vajno znat osnovnbie svoystva gornbix porod i umet pravilno ix opredelyat. 2. Moщnost granitnogo sloya menyaetsya i v nekotorbix mestax dostigaet 40 kilometrov. 3. V gornom dele osuщestvlyaюtsya razlichnbie vidbi gornbix rabot. 4. V pro^sse svoego
s^estvovaniya Zemlya neprerbivno izmenyaetsya. 5. Rudnbie mestorojdeniya 1шею1 ryad osobennostey po sravnen^ s ugolnbimi.
Topshiriq. Berilgan gaplarni rus tiliga tarjima qiling.
1. Sanoat og'ir va yengil, qazib chiqaruvchi va qayta ishlovchiga bo'linadi.. 2. Geofizika yer sharining fizik xossalarini va uning qobig'ida kechadigan fizik jarayonlarni o'rganadi. 3. O'zbekistonda sanoat juda yaxshi rivojlangan.4. O'zbekistonda sanoat juda yaxshi rivojlangan. 5. Buyuk shoir, mutafakkir, davlat arbobi Alisher Navoiy 1441-yilning 9-fevralida Hirotda tug‘ilgan.
Topshiriq. Berilgan gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Truboobraznbie imeюt v gorizontalnom sechenii formu эllipsa ili kruga. 2. Dobbicha i pererabotka mineralnogo sbirya v Uzbekistane yavlyaetsya prioritetnbim napravleniem. 3. Razvedano bolee 1000 mestorojdeniy, v tom chisle: blagorodnbix metallov- bolee 40. 4. Zemnaya kora predstavlyaet soboy raznoobraznbie skopleniya gornbix porod. 5. Uzbekistan imeet bogatoe proshloe i drevnюю kulturu.
Topshiriq. O'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Poleznbie iskopaembie imeюt ogromnoe znachenie dlya эkonomiki stranbi. 2. Oni slujat istochnikom э^^п i sbirem dlya prombishlennosti. 3. V pro^sse svoego suщestvovaniya Zemlya neprerbivno izmenyaetsya. 4. Ejegodnaya dobbicha poleznbix iskopaembix neprerbivno rastёt. 5. V svoю ochered razvitie gornoy prombishlennosti nevozmojno bez shirokix nauchnbix issledovaniy po vajneyshim problemam gornogo dela.
Topshiriq. Berilgan gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.
1. V gornom dele osuщestvlyaюtsya razlichnbie vidbi gornbix rabot. 2. Dobbicha i pererabotka mineralnogo sbirya v Uzbekistane yavlyaetsya prioritetnbim napravleniem. 3. Razvedano bolee 1000 mestorojdeniy, v tom chisle: blagorodnbix metallov- bolee 40. 4. Zemnaya kora predstavlyaet soboy raznoobraznbie skopleniya gornbix porod. 5. Snachala nujno otkrbit dostup k mestorojden^.
Topshiriq. Quyidagi gaplarni o‘zbek tiliga tarjima qiling.
1. Gornbie porodbi obladaюt razlichnbimi fiziko-mexanicheskimi svoystvami. 2. Chtobbi sdelat xoroshiy doklad, nado ^atelno podgotovitsya k nemu. 3. Kogda mb vozvraщalis iz instituta, шы govorili o rezultate эksperimenta. 4. Poэtomu vajno znat osnovnbie svoystva gornb x porod i umet pravilno ix opredelyat. 5. Pod sloem osadochnb x porod zalegaet «granitnaya» obolochka.
Torshiriq. O‘zbek tiliga tarjima qiling.
1. Ugolnbie mestorojdeniya zalegaюt v vide plastov - plitoobraznbix mineralnbix tel, ogranichennbix bolee - menee parallelnbimi poverxnostyami. 2. V otlichie ot ugolnbix mestorojdeniy formbi zaleganiya rudnbix tel vesma raznoobraznbi. 3. Nekotorbie poleznbie iskopaembie budut dobbivat takje iz vodbi. 4. Rabotbi po provedeniю i podderjan^ gornbix vbirabotok nazыvaюtsya gornbimi rabotami. 5. Speцovki izgotovlyaюtsya iz krepkoy tkani.
Torshiriq. Berilgan matnni rus tiliga tarjima qiling.
Yer qobig'i va dengiz suvida oltin taxminan 100 milliard tonnani tashkil etadi. Shunday qilib, biz uni yer osti va okeanlardan ajratib olsak, qimmatbaho metallar sayyoramizdagi har bir kishi ulushiga o'ttiz tonnani tashkil etadi. Olimlarning fikricha, sivilizatsiyaning butun boshli tarixi davomida odamlar jami 50 000 tonna oltin qazib olishgan. qazib olingan bo'lishi. Boshqa aytganda, yiliga 10 tonna atrofida ekan.
Topshiriq. Berilgan gaplarni rus tiliga tarjima qiling.
1. Metallurgiya - эШ nauka o poluchenii metallov iz prirodnbix soedineniy (rud) i dalneyshey ix obrabotke. 2. Vajneyshimi prombishlennbimi materialami yavlyaюtsya chugun i stal. 3. Chugunami nazыvaюt splavbi jeleza s uglerodom, soderjaщie bolee 2 % ugleroda. 4. Osnovnoy sposob proizvodstva chuguna - domennaya plavka. 5. Chugun slujit isxodnbim materialom dlya proizvodstva stali.
Topshiriq. O'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Stal predstavlyaet soboy splav jeleza s uglerodom i drugimi эlementami. 2. Эй primesi popadaюt v stal estestvennbim putem v proцesse vbiplavki. 3. Эlementы, kotorbie dobavlyaюtsya v stal s эШу цelю, nazыvaюtsya legiruющimi. 4. Ximicheskie эlementы v vide prostbix veщestv ili soedineniy rasprostranenbi v zemnoy kore neravnomerno. 5. Dobbichey poleznbix iskopaembx zanyata gornaya (gornodobыvaющaya) prombishlennost.
Topshiriq. Berilgan gaplarni rus tiliga tarjima qiling.
1. Respublikamizda metallurgiya sohasi ancha rivojlangan sohalardan biridir hisoblanadi.

2. 
   Neft bor joylar, ya’ni neft konlari xaritada qora rangli uzun uchburchak bilan ko‘rsatiladi. 3. Qayta ishlovchi sanoat metallurgiya, metallga ishlov beruvchi, mashinasozlik, yog'ochsozlik va boshqalarni o'z ichiga oladi. 4. O'zbekistonda sanoat juda yaxshi rivojlangan. 5. Buyuk shoir, mutafakkir, davlat arbobi Alisher Navoiy 1441-yilning 9-fevralida Hirotda tug‘ilgan.
   

Topshiriq. Berilgan gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Yavlenie radioaktivnosti bbilo otkrbito v 1896 godu franцuzskim fizikom A. Bekkerelem, kogda on issledoval soli urana. 2. O prigodnosti jeleznbix rud dlya prombishlennosti sudyat, isxodya iz sleduющix trebovaniy. 3. Uchenbimi bbila vbdvinuta smelaya gipoteza: v prirode est, krome urana, drugoe radioaktivnoe veщestvo. 4. Svoystva metallov delyatsya na fizicheskie, ximicheskie, mexanicheskie i texnologicheskie. 5. Uchenbie provodili ^lbie dni v svoey laboratorii.
Topshiriq. Rus tiliga tarjima qiling.
1. Yakka tartibda uy-joy qurush uchun yer uchastkasi ajratishingizni so‘rayman. 2. Betobligim sababli darslardan ozod qilishingizni so‘rayman. 3. Egallab turgan lavozimdan o‘z ixtiyorim bilan ozod qilishingizni so‘rayman. 4. O‘rindoshlik asosida ishlashimga ruxsat berishingizni so‘rayman. 5. Metallurglik kasbi qadimgi kasblardan hisoblanadi, ya’ni odam qadim davrlardan beri metallarni ishlatib keladi.
Topshiriq. O‘zbek tiliga tarjima qiling.
1. Priznat rezultatb golosovaniya deystvitelnbimi. 2. Ocherednoe zasedanie nauchnogo soveta naznachit na ... . 3. Otvetstvennbim za vbipolnenie naznachit ... . 4. Utverdit postanovlenie
soveta stomatologicheskogo fakulteta ot ... .
Muhandislik kasbi
Zamonaviy jamiyatda muhandis roli katta va kelajakda ham katta bo'ladi. So'nggi o'n yilliklarda "muhandis"atamasi uning uchun xarakterli bo'lishi kerak bo'lgan ijodiy ixtirochilik tomonini nisbatan yo'qotdi. Axir, so'z "injener" so'zi - fransuzcha bo'lib, yangilik yaratishga, ijodkorlik qobiliyatiga ega bo'lgan shaxsni anglatadi. "Texnologiya" tushunchasi ham mehnatning ijodiy tabiatiga bog'liq. U "techno" so'zidan kelib chiqqan bo'lib, Qadimgi Yunonistonda , ayniqsa, o'z mahorat bilan tanilgan hunarmandlar nazarda tutilardi.
Zamonaviy sharoitlarda moddiy ishlab chiqarish sohasida va nazariy va amaliy fanlar tizimida muhandislik vazifalari yanada mas’uliyatlilikni, ijodkorlikni va ob'ektiv o'zgarishlarda muhandislik tushunchasi yana avvalgi ijodiy mazmuniga ega bo'ladi.
Muhandisning o'rni kelajakda ham juda yuqori bo'ladi, chunki yangi texnikasiz, yangi kashfiyotlarsiz va tabiat sirlariga yangicha qarashlarsiz kelajak yo'q. Bu tabiat sirlarini yangicha o'rganishni muhandis-energetiklar amalga oshiradilar.
Muhandislik turlari
Muhandis vazifasi - yangi texnik vositalar yoki inshootlarini yaratish. Ammo texnik obyektlarni ishlab chiqarishdan oldin, ularning loyihasini ishlab chiqish lozim. Loyihalash - mustaqil muhandislik ishi. Bu xildagi muhandislik faoliyati o'ziga xos bilim va amaliy ko'nikmalarni talab etadi. Shuning uchun bu muammoning yechimi uchun muhandis- konstrukturlar zarurdir.
Texnik vazifalarni hal qilish muhandislik ishi bolib, ya’ni buyumning texnik xizmat ko'rsatishi va ekspluatatsiyasi mazmunini tashkil etadi. Texnik xizmat ko'rsatish muhandislik faoliyatining uchinchi turi hisoblanadi. Bunday tayyorgarlik profili mutaxassislari ekspluatatsiya muhandislari deb ataladi.
Olib boradigan ilmiy tadqiqot ishining o'ziga xosligiga ko'ra bir qator oiy o'quv yurtlarida muhandis-tadqiqotchilar tayyorlanadi, ya’ni texnik vosita va texnologiyalarni takomillashtirishga yo'naltirilgan ilmiy tadqiqotlar olib borishadi.
Kompressorlar tasnifi
Aylanma harakatlanuvchi porshenli compressor mashinalari rotatasion deb ataladi. Ularga kompressorlarning katta guruhi tegishli bo'lib, ishchi qismi bir yoki ikkita rotor hisoblanadi. Gazni siqish jarayoni bunday kompressorlarda, aylanuvchi rotor va korpus o'rtasida yoki ikki rotor o'rtasida joylashgan, ozayuvchi berk hajmda oqadi. Ular katta hajmdagi mashinalarga taalluqli bo'lib, gazni siqish tarzi bo'yicha porshenlilardan farq qilmaydi.
Rotatasion-plastinkasimon, suv halqali va ikki rotorli, vintli kompressorlarga farqlanadi.
Rotatsion kompressorlarning afzalligi: yuqori ishlab chiqarishda nisbatan ixchamlik, ishchi klapanlarning yo'qligi, uzatishning bir tekisdaligi va dinamik tenglik, ularni qo'llash diapazonini chegaralovchi, asosiy bosimning cheklanganligi ularning kamchiligi hisoblanadi.
Torshiriq. Berilgan matnni o'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Ponyatie «texnika» tak je svyazano s tvorcheskim xarakterom truda. 2. Ved samo slovo «injener» - franцuzskogo proisxojdeniya - podrazumevaet cheloveka, sposobnogo k sozdan^ novogo, k izobretatelnosti. 3. Zadacha injenera - sozdanie novbix texnicheskix sredstv ili ob’ektov. 4. Obespechit reshenie vsex texnologicheskix voprosov proizvodstva mogut tolko injenerbi-texnologi. 5. V эpoxu nauchno-texnicheskogo progressa nauchno- issledovatelskaya rabota yavlyaetsya sostavnoy chasto injenernoy deyatelnosti.
Torshiriq. Berilgan gaplarni o‘zbek tiliga tarjima qiling.
1. 1 sentyabrya 1991 goda - den Nezavisimosti Respubliki Uzbekistan. 2. 2 marta 1992 goda Respublika Uzbekistan prinyata v OON. 3. 8 dekabrya 1992 goda prinyata Konstitu^ya Nezavisimogo Uzbekistana. 4. Эlektricheskoe pole est osobaya forma materii, nerazrbivno svyazannaya so vsyakim эlektricheskim zaryadom. 5. Эlektrichestvo, эlektricheskiy tok, эlektricheskaya эnergiya - эй slova znakomb seychas kajdomu.
Topshiriq. Berilgan gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Ispbtaniya proizvodyatsya pri ustanovivshixsya rejimax rabotbi kompressorov. 2. Davlenie i raznost davleniy izmeryaюtsya manometrami i difmanometrami. 3. Rota^onnbimi nazыvaюtsya kompressornbie mashinb s vraщatelnыm dvijeniem porshnya. 4. Oni otnosyatsya k mashinam ob’emnogo tipa i po рппщри sjatiya gaza ne otlicharotsya ot porshnevbix. 5. Ка2НсЬаю1 vintovbie kompressorbi, rota^onno-plastinchatbie, vodoko^evbie i dvuxrotornbie.
Topshiriq. berilgan gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Rol injenera v sovremennom obщestve velika i v perspektive budet eщe bolshe. 2. Zadacha injenera - sozdanie novbix texnicheskix sredstv ili ob’ektov. 3. Konstruirovanie - samostoyatelnaya injenernaya zadacha. 4. Ispbitaniya proizvodyatsya pri ustanovivshixsya rejimax rabotbi kompressorov. 5. Oni otnosyatsya k mashinam ob’emnogo tipa i po prin^pu sjatiya gaza ne otlichaюtsya ot porshnevbix.
Topshiriq. Quyidagi gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Razlichaюt vintovbie kompressorbi, rota^onno-plastinchatbie, vodoko^evbie i dvuxrotornbie. 2. Pervbie mashinnbie generatorbi postoyannogo toka bbili sozdanbi v nachale 50- x godov XIX veka. 3. V эtom godu mb proveli sedmuю studencheskuю nauchnuю konferenцiю. 4. Kakie poleznbie iskopaembie dobыvaюtsya v Uzbekistane? 5. Ya mnogo dumal, no tak i ne prishel k konkretnomu resheniю.
Topshiriq. Berilgan gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Davlenie i raznost davleniy izmeryaюtsya manometrami i difmanometrami. 2. Rota^onnbimi nazыvaюtsya kompressornbie mashinbi s vraщatelnыm dvijeniem porshnya. 3. Oni otnosyatsya k mashinam ob’emnogo tipa i po prin^pu sjatiya gaza ne otlichaюtsya ot porshnevbix. 4. Reshenie texnicheskix voprosov yavlyaetsya injenernoy zadachey.
Topshiriq. Rus tiliga tarjima qiling.
1. Yakka tartibda uy-joy qurush uchun yer uchastkasi ajratishingizni so‘rayman. 2. Elektr energiyani maxsus mashinalar - elektr toki generatorlari hosil qiladi. 3. Sanoat og'ir va yengil, qazib chiqaruvchi va qayta ishlovchiga bo'linadi. 4. Katta generatorlarning rotori bir necha yuz tonna bo'lganligi uchun maxsus mashina - turbina aylantiradi. 5. O‘rindoshlik asosida ishlashimga ruxsat berishingizni so‘rayman.
Fizikaviy asboblar
Tok kuchini o'lchash uchun ampermetr va voltmetr ishlatiladi. Ampermetr tok kuchi olchanadigan zanjirga ketma-ketlikda ulanadi.
Voltmetr potensiallar har xilligini o'lchashda zanjirning kerakli joyiga birlashtiriladi. Zanjirning qarshiligini o'zgartirish uchun zanjirga reostatni ulash kerak. Reostat forfor silindrga o'ralgan sim chulg'midan iborat. Laboratoriya sharoitida yuritgichli reostatlar ishlatiladi. Sirg'aluvchi kontakt orqali zanjirga goh bitta, goh boshqa son reostatning alohida halqalariga kiritiladi.
O'tkazgichning qarshiligini ampermetr va voltmeter yordamida o'lchash mumkin. O lchanadigan o'tkazgich bilan ketma-ketlikda ampermetr hamda o'tkazgichga parallel voltmeter ulanadi.
Torshiriq. Berilgan matnni rus tiliga tarjima qiling.
1. Elektr energiyani maxsus mashinalar - elektr toki generatorlari hosil qiladi. 2. Generator elektr toki berishi uchun uni aylantirish kerak. 3. Bugun generator emas, balki uning bir qismi - rotor aylantiriladi. 4. Katta generatorlarning rotori bir necha yuz tonna bo'lganligi uchun maxsus mashina - turbina aylantiradi. 5. Atom elektr stansiyalari (AES)da esa yoqilg'i juda oz talab qilinadi.
Topshiriq. Berilgan gaplarni rus tiliga tarjima qiling.

1. 
   Olimlar va muhandislar elektr energiyasining yangi manbalarini izlamoqdalar. 2. Quyosh nuri ham energiya. Odamlar uni elektr tokiga aylantirishni o'rganib oldilar. 3. Olimlar tomonidan yarimo'tkazgichli asboblar - fotoelementlar yaratilgan. 4. Ular birgalikda quyosh batareyasini tashkil etadi. 5. Quyosh batareyasi hozircha qimmatga tushadi.
   

Topshiriq. berilgan gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Rassmotrim snachala proisxojdenie termina ’^lektrichestvo". 2. Za neskolko vekov do nashey эгы uchёnыe drevney Greцii ustanovili tot fakt, chto posle natiraniya yantarnbix predmetov k nim prityagivaюtsya tegkie tela. 3. Po-grecheski yantar - э^Йгоп; ot эtogo slova proizoshlo nazvanie ’^lektrichestvo". 4. Эlektrizaцiю tel ob’yasnyali poyavleniem na tele экк^ richestva ili эlektricheskogo zaryada. 5. Odni iz эйх zaryadov uslovno nazvali polojitelnbimi, drugie -otr^atelnbimi.
Topshiriq. Quyidagi gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Odnim iz pervbix primeneniy peremennogo toka bbilo osveщenie. 2. Pervbie mashinnbie generatorbi postoyannogo toka bbili sozdanbi v nachale 50-x godov XIX veka. 3. V эtom godu mb proveli sedmuю studencheskuю nauchnuю konferenцiю. 4. Kakie poleznbie iskopaembie dobыvaюtsya v Uzbekistane? 5. Ya mnogo dumal, no tak i ne prishel к konkretnomu reshen^.
Topshiriq. Berilgan gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Vk^chenie эlektroizmeritelnыx priborov v эlektricheskuю set ne doljno izmenyat eё
parametrov. 2. Odnako эШ ne vozmojno, tak kak ^boy izmeritelnbiy pribor potreblyaet э^^ю.

2. 
   V цepyax postoyannogo toka dlya izmereniya toka i napryajeniya chaщe primenyaюt priborbi magnitoэlektricheskoy sistembi. 4. Dlya izmereniya moщnosti i э^^п chaщe vsego primenyaюt priborbi эlektrodinamicheskoy sistembi. 5. Эti linii nazыvaюtsya liniyami vektora magnitnoy induk^i ili magnitnimi liniyami.
   

Topshiriq. Quyidagi gaplarni o‘zbek tiliga tarjima qiling.
1. Эlektricheskiy tok v provodyaщey srede est uporyadochennoe dvijenie эlektricheskix zaryadov.2. Po эtomu voprosu est postanovlenie obщego sobraniya. 3.
Эlementami эlektricheskoy цepi yavlyaetsya konkretnbie эlektrotexnicheskie ustroystva, kotorbie mogut rabotat v razlichnbix rejimax. 4. Prostranstvo, v kotorom proisxodyat эй yavleniya, nazbivaetsya magnitnbim polem. 5. Rabota bbila vbipolneno eщё vchera.
Topshiriq. Berilgan matnni rus tiliga tarjima qiling.
Atomlar kimyoviy bo‘linmaydigan zarralardir. Bir xil turdagi atomlardan tashkil topgan moddalar oddiy moddalar deyiladi. Ularga vodorod va kisloroddan tashqari grafit, oltingugurt hamda barcha turdagi metallar: temir, mis, magniy va boshqalar kiradi. Har xil turdagi atomlardan tashkil topgan moddalar murakkab moddalar deyiladi. Suv, karbonat angidrid, mis (II) oksidi shular jumlasidandir.
Topshiriq. Berilgan gaplarni rus tiliga tarjima qiling.
1. Kimyo sanoati xalq xo‘jaligining muhim sohalaridan biridir. 2. Hozirgi paytda hayotni kimyosiz va kimyo sanoatisiz tasavvur etib bo‘lmaydi. 3. Kimyoni ajoyib o‘zgarishlar sanoati deyish mumkin. 4. U tabiatda uchramaydigan materiallarni sintez qilishga, ularni-turli-tuman mashina va asboblar yaratishda, turar-joylar qurishda va xalq iste’mol buyumlarini ishlab chiqarishda ishlatishga imkon beradi. 5. Shu sababli kimyo jadal sur’atlar bilan rivojlantirilmoqda.
Topshiriq. Rus tiliga tarjima qiling.
1. Kimyo sanoati sintetik kauchuk, plastmassa, sun’iy tola, sun’iy yoqilg‘i, bo‘yoqlar, dorilar va ko‘pgina boshqa moddalar ishlab chiqaradi. 2. Kimyoviy usullar yordamida mamlakatimiz sanoatining asosi bo‘lgan metallar olinadi, ularni korroiyadan himoya qilinadi, asosiy kimyo sanoatining mahsulotlari - kislotalar, ishqorlar, tuzlar ishlab chiqariladi. 3. Xalq xo‘jaligining barcha tarmoqlaridagi mutaxassislar uchun kimyoni chuqur bilish nihoyatda zarurdir. 4. Biz yozda ishlab chiqarish amaliyotida bo‘lamiz. 5. Istiqlol yillarida yurtimizda sportning barcha turlari jadal rivojlanmoqda.
Topshiriq. Berilgan gaplarni rus tiliga tarjima qiling.
1. Respublikamizda kimyo sohasi ancha rivojlangan sohalardan biridir hisoblanadi. 2. Neft bor joylar, ya’ni neft konlari xaritada qora rangli uzun uchburchak bilan ko‘rsatiladi. 3. Vitaminlar tirik organizmlar ehtiyoji uchun hayotiy moddalardir. 4. O‘zbekistonda juda ko‘p dorivor o‘simliklar o‘sadi.
Topshiriq. Berilgan gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Yavlenie radioaktivnosti bbilo otkrbito v 1896 godu franцuzskim fizikom A. Bekkerelem, kogda on issledoval soli urana. 2. Radiy vpervbie Ьы1 poluchen Perom i Mariey Kюri. 3. Uchenbmi bbila vbdvinuta smelaya gipoteza: v prirode est, krome urana, drugoe radioaktivnoe veщestvo. 4. Nado bbilo dobbit xotya Ьы gramm radiya, chtobbi gipoteza bbila dokazana. 5. Uchenbie provodili цelыe dni v svoey laboratorii.
Molekulalar
Olamdagi barcha narsalar mayda zarralar - atomlardan, aniqrog‘i atomlar guruhidan tashkil topgan. Bunday atomlar guruhi molekulalar deb ataladi.
Har bir moddaning o‘z molekulalari bo‘ladi. Bu molekulalardan ba’zilari juda oddiy tuzilgan. Masalan, kislorod molekulasi ikkita kislorod atomidan, vodorod molekulasi esa ikkita vodorod atomidan tashkil topgan. Bular oddiy moddalardir.
Uglerod va vodorod atomlaridan tashkil topgan molekulalar, ayniqsa qiziq xossalarga ega. Ularning soni juda ko‘p bo‘lib, hozirga qadar 3 milliongacha boradi, olimlar esa ko‘plab yangi bunday birikmalarni uzluksiz kashf etmoqdalar va sun’iy ravishda yaratmoqdalar.
Juda murakkab molekulalar ham mavjud. Oqsil, kauchuk, yog‘och va ko‘pgina sintetik materiallarning molekulalari bir necha yuz, hatto mingga yaqin atomlardan tuzilgan.
Moddalarning xossalari birinchi navbatda ulardagi molekulalarning xossasiga bog‘liq. Agar molekulalar bir-biri bilan o‘zaro bog‘langan bo‘lsa, bu molekulalardan tashkil topgan modda gazsimon bo‘ladi. Bunga suv bug‘ini misol qilib ko‘rsatish mumkin. Suv bug‘ida molekulalar tez va erkin harakatlanadi, faqat gohi-gohida bir-biri bilan to‘qnashib qolishi mumkin. Agar suv bug‘i sovutilsa, suvning molekulalari sekin harakatlanib, bir-biri bilan qo‘shila boshlaydi va bug‘ suyuqlikka aylanadi. Suyuq moddalardagi molekulalar bir-biri bilan ancha zich bug‘langan, lekin ular hali nisbatan erkin harakatlana oladigan bo‘ladi. Agar suvni 0 darajagacha sovutilsa, u muzlaydi va qattiq kristall modda - muz hosil bo‘ladi; muzda suv molekulalari joyidan deyarli qo‘zg‘almagani holda tebranishi mumkin, xolos.
Torshiriq. Berilgan matnni rus tiliga tarjima qiling.
Atomlar kimyoviy bo‘linmaydigan zarralardir. Bir xil turdagi atomlardan tashkil topgan moddalar oddiy moddalar deyiladi. Ularga vodorod va kisloroddan tashqari grafit, oltingugurt hamda barcha turdagi metallar: temir, mis, magniy va boshqalar kiradi. Har xil turdagi atomlardan tashkil topgan moddalar murakkab moddalar deyiladi. Suv, karbonat angidrid, mis (II) oksidi shular jumlasidandir.
Topshiriq. Berilgan gaplarni rus tiliga tarjima qiling.

1. 
   Kimyo sanoati xalq xo‘jaligining muhim sohalaridan biridir. 2. Hozirgi paytda hayotni kimyosiz va kimyo sanoatisiz tasavvur etib bo‘lmaydi. 3. Kimyoni ajoyib o‘zgarishlar sanoati deyish mumkin. 4. U tabiatda uchramaydigan materiallarni sintez qilishga, ularni-turli-tuman mashina va asboblar yaratishda, turar-joylar qurishda va xalq iste’mol buyumlarini ishlab chiqarishda ishlatishga imkon beradi. 5. Shu sababli kimyo jadal sur’atlar bilan rivojlantirilmoqda.
   

Topshiriq. Rus tiliga tarjima qiling.

1. 
   Kimyo sanoati sintetik kauchuk, plastmassa, sun’iy tola, sun’iy yoqilg‘i, bo‘yoqlar, dorilar va ko‘pgina boshqa moddalar ishlab chiqaradi. 2. Kimyoviy usullar yordamida mamlakatimiz sanoatining asosi bo‘lgan metallar olinadi, ularni korroiyadan himoya qilinadi, asosiy kimyo sanoatining mahsulotlari - kislotalar, ishqorlar, tuzlar ishlab chiqariladi. 3. Xalq xo‘jaligining barcha tarmoqlaridagi mutaxassislar uchun kimyoni chuqur bilish nihoyatda zarurdir. 4. Biz yozda ishlab chiqarish amaliyotida bo‘lamiz. 5. Istiqlol yillarida yurtimizda sportning barcha turlari jadal rivojlanmoqda.
   

Topshiriq. Berilgan gaplarni rus tiliga tarjima qiling.

1. 
   Respublikamizda kimyo sohasi ancha rivojlangan sohalardan biridir hisoblanadi. 2. Neft bor joylar, ya’ni neft konlari xaritada qora rangli uzun uchburchak bilan ko‘rsatiladi. 3. Vitaminlar tirik organizmlar ehtiyoji uchun hayotiy moddalardir. 4. O‘zbekistonda juda ko‘p dorivor o‘simliklar o‘sadi. 5. Buyuk shoir, mutafakkir, davlat arbobi Alisher Navoiy 1441-yilning 9- fevralida Hirotda tug‘ilgan.
   

Topshiriq. Berilgan gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Yavlenie radioaktivnosti bbilo otkrbito v 1896 godu franцuzskim fizikom A. Bekkerelem, kogda on issledoval soli urana. 2. Radiy vpervbie Ьы1 poluchen Perom i Mariey Kюri. 3. Uchenbimi bыla vыdvinuta smelaya gipoteza: v prirode est, krome urana, drugoe radioaktivnoe veщestvo. 4. Nado bbilo dobbit xotya Ьы gramm radiya, chtobbi gipoteza bbila dokazana. 5. Uchenbie provodili цelыe dni v svoey laboratorii.
Torshiriq. Berilgan gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.
1. A^miniy, ^ennbiy sovremennbiy konstruk^onnbiy material. 2. Svobodnbiy a^miniy- эШ serebristo-belbiy, legkiy, myagkiy i kovkiy material. 3. Novogodnbiy vecher studentov proshёl zdes. 4. Navstrechu mne shel znakombiy chelovek. 5. ЭШ skazal ya narochno.
Informatikada yangilik
Ma’lumki, birinchi EHM fizika va mexanika sohasida hisoblashlar uchun yaratilganbo'lib, u informatikaning birinchi samarali qo'llanilishi edi. Informatika taraqqiyotining ikkinchi etapi kompyuter sanoati o'sishi va iqtisodiyot va boshqaruv sohasida kompyuter texnologiyasini qo'llash bilan bog'liq. EHM sohasining qo'llanilishi hozirda juda muhim ahamiyatga ega va maksimal iqtisodiy foyda beradi. yangi bosqichda kompyuterlar ishlab chiqarish jarayonlarini va loyihalashni avtomatlshtirishni boshqarishda qo'llanila boshlandi. Bizning davrimizda informatikaning biologiya, tibbiyot, sotsiologiya, seleksiya va boshqa fanlarga kirishi sifatida xarakterlanadi. aniq miqdoriy (matematik) usullarini bu kabi fanlarda qo'llash yaqin kunlargacha imkonsiz hisoblanardi. Informatika bu kabi fanlarni matematik usullar bilan ta’minladi.
Fanlarni “matematikalashtirish” Uy, ko'prik, radiopriyomnik kabi biron-bir obyekt oldindan hisoblash imkonini beradi.
EHM
Hozirgi zamon mashina - texnikasining yutuqlaridan biri EHM (elektron hisoblash mashinasi) hisoblanadi.
Elektron qurilmalar kuzatuvchi va nazorat qiluvchi tizimlarni yaratishga imkon beradi. Bu tizimlar mashina tomonidan bajariladigan jarayonlarni avtomatik boshqarib turadi. Berilgan topshiriqlarning yechimini inson tomonidan qoyilgan bir qator komandalar asosida kiritiladi. Bu hisoblab chiqarish dasturlarini yaratadi. Ko'pchilik topshiriqlar shunday qiyinki, ular o'zining yechimida o'nlab, hatto yuz millionlab arifmetik harakatlarni talab qiladi.
Elektron hisoblash mashinasi sutkasiga 15000 va undan ortiq hisoblashlar olib boradi.
Elektron hisoblash mashinalari qisqa vaqt ichida shunday ishlarni bajaradiki, bu ishlarni bajarish uchun butun boshli bir jamoa yil davomida mehnat qilishi kerak. Elektron hisoblash mashinalari yuqori samaralidir. Ularga kelajakda ulkan muammolarning yechimini topish uchun katta umid bilan qaralayapti.
Internet
Internet - butun dunyoni qamrab olgan kompyuter tarmogidir. Internet jahonning 150 dan ortiq mamlakatida 40 millionga yaqin abonentlariga ega. Internet butun jahonda xususiy shaxslar yoki tashkilotlatlarning turli axborot tarmoqlari aloqasini ta’minlovchi yadroni tashkil qiladi. Ilgari tarmoq fayl va xabarlarni elektron pochta orqali yetkazadigan vosita sifatida qo'llanilardi. Bugungi kunda g'oyat qiyin vazifalar - manbalarga kirish huquqini taqsimlashni hal qiladi.
Kompaniyalarni tezkorlik, arzon global aloqa, hamkorlik ishlarini olib borishdagi qulaylik qiziqtiradi. Ular global tarmoqni o'zlarining shaxsiy lokal tarmoqlarini to'ldiruvchi deb bilishadi. Global tarmoqning foydalanuvchilari AQSh, Kanada, Avstraliya va boshqa rivojlangan mamlakatlarning tijorat va tijoratsiz axborot xizmatlariga kirish huquqini olishlari mumkin.
Internet tarmogining erkin kirish mumkin bolgan arxivlaridan inson faoliyatining barcha sohalariga, yangi ilmiy ixtirolaridan tortib ertangi kun ob-havosiga oid axborotlarni topishi mumkin.
Kompyuterlar tizimi
Institutda fanlar bo’yicha ma’ruza va amaliy mashg’ulotlarni o’tkazish uchun yetarli miqdorda kompyuter sinflari xizmat qiladi. Zamonaviy kompyuterlar bilan jihozlangan test markazi faoliyat ko’rsatmoqda. Bu markazda har bir yo’nalishning maxsus fanlaridan talabalarning bilimini reyting tizimi yordamida aniqlash kompyuterlar yordamida amalga oshiriladi. Institutning barcha dekanat va kafedralari zamonaviy kompyuterlar bilan jihozlangan.
Xalqaro informatsion resurslardan foydalanish maqsadida institut professor - o’qituvchilari va talabalariga “Internet” global informatsion tizimi xizmat ko’rsatmoqda. Institutda masofadan o’qitish shakli ham tashkil qilinyapti.
Torshiriq. Berilgan matnni rus tiliga tarjima qiling.

1. 
   Qaysi sanoq sistemasi kompyuterning arifmetik asosini tashkil etadi? 2. Provodnik dasturidan foydalanib ismingiz bilan nomlangan papka yaratilsin. 3. Matndan bo'laklar ajrating va ular ustida turli amallar bajaring. 4. Matnni abzaslarga ajrating va har bir abzasni turli xil korinishda formatlang. 5. Hujjatning sahifa parametrlarini va bosma parametrlarini o'rnating.
   

Topshiriq. Berilgan gaplarni rus tiliga tarjima qiling.

1. 
   Elektron pochtadan foydalanish uchun albatta, kompyuteringiz Internet tarmog’iga ulangan bo’lishi zarur. 2. Dastlabki elektron xisoblash mashinalari - EHM - 1943 yilda paydo boldi. 3. Dastlabki EHM sekin hisoblar, tez-tez buzilib turardi. 4. EHM ning oz darsligi bor ular programma (dastur) deb ataladi. 5. Kompyuterlararo ma’lumotlar almashinuvini ta’minlash uchun lokal tarmoqlardan foydalaniladi.
   

Topshiriq. berilgan gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.
1. Informatika obespechila эЬ nauki matematicheskimi metodami. 2. «Matematiza^ya» nauk pozvolyaet zaranee rasschitbivat ^boy ob’ekt - dom, most, radiopriemnik. 3. ЭЬ oblasti primeneniya ЭАЖ i seychas yavlyaюtsya ochen vajnbimi i daюt maksimalnbiy эkonomicheskiy эГГек! 4. Na novom э1аре vbichislitelnbie mashinbi nachali primenyatsya dlya upravleniya prombishlennbimi proцessami i v avtomatiza^i proektirovaniya. 5. Vtoroy эtap razvitiya informatiki svyazan s rostom industrii ЭУМ.
Topshiriq. Quyidagi gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.

1. 
   Эlektronnaya pochta yavlyaetsya pervoy slujboy Internet, poyavivshiysya v seredine 70-x godov. 2. Odnim iz dostijeniy sovremennoy texniki yavlyaetsya ЭУМ ^lektronno vbichislitelnaya mashina). 3. Mnogie zadachi tak slojnbi, chto trebuюt dlya svoego resheniya desyatkov i daje soten millionov arifmeticheskix deystviy. 4. V nashi dni эlektronno vbichislitelnbie mashinbi stali unikalnbimi prombishlennosto. 5. Blagodarya nezavisimosti nashey strane vozrojdena Akademiya Ma’muna.
   

Topshiriq. Berilgan gaplarni o'zbek tiliga tarjima qiling.

1. 
   Kak otkrbivaetsya suщestvuющiy fayl s pomoщю tekstovogo redaktora Word? 2. Sistema - ob^,edmyaющaya tbisyacha lokalnbix i regionalnbix kompюternыx setey - эШ Internet. 3. э^^^пью tabli^i bez formul prevraщaюtsya v prostbie tekstovbie redaktorbi. 4. PowerPoint sozdaet fayl prezenta^y, kotorbiy imeet rasshirenie imeni RRT i soderjit nabor slaydov. 5. Uzbekistan imeet bogatoe proshloe i drevnюю kulturu.
   

Topshiriq. Quyidagi gaplarni o‘zbek tiliga tarjima qiling.
1. Na zasedanii krujka govorili, chto studentbi aktivno uchastvuюt v nauchnoy rabote.2. Chtobbi sdelat xoroshiy doklad, nado ^atelno podgotovitsya k nemu. 3. Kogda mb vozvraщalis iz instituta, mb govorili o rezultate эksperimenta. 4. 5. Primenenie v эtix naukax tochnbix kolichestvennbix (matematicheskix) metodov eщe nedavno schitalos abso^tno nevozmojnbim. 5. V nashi dni эlektronno vbichislitelnbie mashinbi stali unikalnbimi prombishlennosto.
Ish hujjatlarini mustaqil tuzishga qaratilgan vazifalar Ish qog'zlari nima?
Ma’lumki, har bir kishi mustaqil ishlab chiqarish faoliyatini boshlar ekan, turli-tuman hujjatlar yozishga to'g'ri keladi.
Ish qog'ozlarini yoza bilish - olingan bilimlarni amaliy hayotga bevosita qo'llash demakdir.
Ish hujjatlarisiz na biror muassasa, na biror tashkilot faoliyat ko'rsata olmaydi.
Ish qog'zlari - kishilarning uzoq ish va mehnat munosabatlari jarayonida tarkib topgan muayyan shakl va izchillikda tuzilgan yoki yozilgan hujjatlardir.
Hujjatlar tarixiy manba bo'lib, dalillash yoki guvohlik vositasi bo'lib xizmat qiladi.
Ish qog'ozlarini qanday yozish kerak?

1. 
   Ish qog'ozlari, odatda, siyohli yoki sharikli ruchkada aniq dastxat bilan yoziladi. Ariza, taijimayi hol, bildirgi mashinkalatilmay, faqat qo'l bilan yoziladi. Dalolatnoma, bayonnoma, hisobot kabi hujjatlar mashinkada bosilishi mumkin.
   
2. 
   Hujjatlarda o'chirish yoki tuzatishga yo'l qo'yilmaydi.
   
3. 
   Ish qog'ozlarining har bir turi umumqabul qilingan shaklda va muayyan izchillikda tuziladi.
   
4. 
   Hujjat matni qisqa, ravon, aniq va mantiqli bayon qilinishi kerak. Hujjat tili juda ham lo'nda bo'lishi lozim.
   
5. 
   Ish qog'zlarida biror shaxsga murojaat etilganda “Siz” olmoshi bosh harf bilan yoziladi.
   
6. 
   Son, odatda, raqam bilan yoziladi. Pul hujjatlarida raqamdan song qavs ichida shu raqamning so'zdagi ifodasi ko'rsatiladi.
   
7. 
   Arab raqamlari bilan ifodalangan tartib sonlaridan so'ng qo'shimcha yozilmay, uning o'rniga defis (-) qo'yiladi: 3-chorak, 4-kurs. Rim raqamidan so'ng hech qanday qo'shimcha yozilmaydi: III chorak, IV kurs.
   
8. 
   Ish qog'ozlarida ularning imzolanishiga rioya etiladi: avval hujjatga imzo chekadigan mansabdor shaxs lavozimining nomi, so'ng shaxsiy imzosi va familiyasi ko'rsatiladi. Tavsifnoma, dalolatnoma kabi hujjatlarda, odatda, 3 shaxs imzo chekadi. Ishonchnomada uni beruvchi imzosidan tashqari ushbu imzoni tasdiqlovchi shaxs imzosi ham bo'ladi.
   

TARJIMAYI HOL
Tarjimayi hol - muayyan shaxs o'z shaxsiy hayoti, mehnat va ijtimoiy faoliyati
haqida asosiy ma’lumot beruvchi ish hujjatidir.
Bu hujjat o'quv yurtlariga, ishga yoki biror jamoat tashkilotiga kirishda beriladi.
Tarjimayi hol birinchi shaxs tomonidan yoziladi.
Tarjimayi holning asosiy zaruriy qismlari:

1. 
   Hujjatning nomi (Tajimayi hol).
   
2. 
   Hujjat matni (“Men” olmoshi bilan boshlanadi). Uning tarkibida quyidagilar qayd
   

etiladi:

1. 
   familiya, ism, ota ismi;
   
2. 
   tug'ilgan sanasi (yil, kun,oy) va joyi;
   
3. 
   qanday oilada tug ildi;
   
4. 
   ota-onasi, aka-ukalari, opa-singillari haqida ma’lumot (familiyasi, ismi, ota ismi, ish joyi va lavozimi);
   
5. 
   ma’lumoti (maktab, kollej yoki oliy o'quv yurtini bitirganligi);
   
6. 
   qachon, qayerda, kim bo'lib ishlagan;
   
7. 
   jamoat ishlarida va jamoat tashkilotlarida ishtiroki haqida ma’lumot;
   
8. 
   oiloaviy ahvoli, eri (xotini va bolalarining) familiyasi, ismi, sharifi, ish joyi valavozimi.
   
9. 
   Turar joyi (manzili).
   

3. 
   Tarjimayi hol yozilgan sana.
   
4. 
   Imzo.
   

Izoh: Hamisha yodingizda tuting: Tarjimayi hol o'z hayotingizning bayonidir.
Tarjimayi hol
Men, Omonova Shaxlo Shavkatovna, 1993-y. 21-dekabrda O'zbekiston Respublikasinig Navoiy shahrida ziyoli oilasida tug'ildim.
Otam - Omonov Shavkat Ikromovich, Navoiy mashinasozlik zavodida chilangar bo'lib ishlaydi.
Onam - Omonova Nasiba Nosirovna-shifokor.
Opam - Omonova Muhabbat maktabda o'qityuvchi bo'lib ishlaydi va ayni vaqtda Nizomiy nomidagi Toshkent davlat universiteti talabasi.
2000-y. Navoiy shahridagi 17-o'rta o'rta maktabga o'qishga kirdim. 2009-y. o'rta maktabning 9-sinfini tugatib, Navoiy konchilik kollejiga o'qishga kirdim. 2012-yil shu kollejni tugatib, Navoiy davlat konchilik institutiga o'qishga kirdim. Ayni vaqtda konchilik fakultetining IV kurs talabasiman.
Turmushga chiqmaganman.
Mening turar joyim: Navoiy, Usmon Nosir ko'chasi, 45-uy.
23. 09. 2016 Sh. Sh.Omonova.
ARIZA
Ariza biror iltimos, taklif yoki shikoyat mazmunida yoziladigan rasmiy hujjat.
Ariza ma’lum mas’ul ma’muriy shaxs yoki muassasa nomiga yoziladi. Ariza oddiy yoki murakkab tarzda bo'lishi mumkin. Oddiy ariza faqat iltimos mazmunida bo'lib, juda qisqa asoslanadi. Murakkab arizada iltimos (shikoyat) batafsil asoslab beriladi, unda arizachining so'zini tasdiqlaydigan va uning iltimosi qanoiatlantiradigan darajada hal qilish huquqini beradigan hullatlar ro'yxati ilova etiladi.
Arizaning asosiy qismlari:

1. 
   Ariza yo'llangan shaxs familiyasi, ota ismi, lavozimi yoki muassassa nomi (kimga? yoki qayerga? savoliga javob).
   
2. 
   Ariza yozuvchining lavozimi, familiyasi, ismi, ota ismi (kimdan? savoliga javob). Ba’zi hollarda ariza yozuvchining manzili, telefon raqami, passport ma’lumotlari ham yoziladi.
   
3. 
   Hujjatning nomi (Ariza).
   
4. 
   Asosiy matn (taklif, iltimos, shikoyat).
   
5. 
   Arizaga ilova qilinadigan hujjatlar nomi (agar zarur deb topilsa).
   
6. 
   Ariza yozilgan vaqt (yil, kun va oy).
   

Topshiriq. Namunadan foydalanib, nuqtalar o'rnini zarur so'zlar bilanto'ldirgan holda o'qishga kirish, ta’tilga chiqishga ruzsat so'rab ariza yozing. Tinish belgilarining qo'yilishi, joy nomlari hamda bosh harflarning yozilishiga e’tibor bering.
kimga?
kimdan?
ARIZA

1. 
   Men sizdan ... (nimani?) ... so'rayman.
   
2. 
   Menga (nimaga?) ruxsat berishingizni so'rayman.
   

sana imzo
TAVSIFNOMA
Tavsifnoma - muayyan shaxs (xodim, o'quvchi va sh. k.) ning mehnat va ijtimoiy faoliyatiga rasmiy baho beruvchi hujjat. Bu hujjatda shaxsning ishchanlik sifatlari aytib otilishi bilan bir paytda uning mehnat va ijtimoiy qiyofasini chuqur va to'laqonli ochib berishga yordam beradigan siyrati ham eslab o'tiladi.
Tavsifnoma kishi bir ishdan boshqasiga o'tayotganda, mas’ul ishga ko'tarilayotganda, ishga (o'qishga) kirayotganda, bilim yurtini bitirganda va sh. k. holatlarda beriladi.
Xizmat tavsifnomasi talab qilinayotgan joyga ish yoki o'quv joyidan beriladi.
Tavsifnomaning asosiy qismlari:

1. 
   Hujjat nomi (Tavsifnoma).
   
2. 
   Tavsiflanayotgan shaxs haqida asosiy ma’lumotlar: ismi, sharifi va familiyasi; tug'ilgan yili, millati, partiyaviyligi, ma’lumoti, lavozimi, ilmiy darajasi va unvoni (agar ular mavjud bo'lsa).
   
3. 
   Matn:
   

1. 
   mazkur muassasada, o'quv yurtida kim bo'lib va qachondan beri ishlaydi (muassasa, o'quv yurtining to'liq nomi yoziladi);
   
2. 
   tavsiflanayotgan shaxsning ishchanlik sifatlari: ishga (o'qishga) munosabati (ijobiy va salbiy tomonlari), malaka oshirish;
   
3. 
   jamoa ijtimoiy hayotida ishtiroki (qanaqa jamoat ishlari olib boradi, ularni qanday bajaradi).
   
4. 
   tavsiflanayotgan shaxsning axloqiy qiyofasi, jamoa bilan o'zaro munosabati, turmushdagi xulq-atvori;
   
5. 
   rag'batlantirish va mukofotlar (agar bor bo'lsa).
   

4. 
   Tavsifnoma qayerga va qanday maqsad bilan berilayapti.
   
5. 
   Muassasa rahbari, jamoa tashkilotlari rahbarlari imzosi.
   
6. 
   Tavsifnoma berilgan sana.
   

Izoh: ishxonadan beriladigan tavsifnoma badiiy asar qahramonlariga beriladigan tavsifnomadan farqlanishini unutmaslik kerak.
Har bir kishuning siyrati birinchi navbatda uning kishilar bilan bo'lgan munosabatlarida, topshirilgan ishni qay darajada bajarishida namoyon bo'ladi.
Kishilar kundalik hayotlaridagi faoliyatlariga qarab o'z manfaatini ko'zlaydigan yoki jamoatchi, saxiy yoki xasis, yumshoqko'ngil yoki qo'pol, keskin yoki ko'ngilchan va h.k. bolishi mumkin.
Kishining biror ishga munosabati yoki xulq-atvori qayd etilganda shu kabi so'zlardan foydalanib tavsiflanadi.
Topshiriq. Berilgan reja va namuna asosida do'stingiz yoki kursdoshingizga o'zingiz tavsifnoma yozing va uni qoidaga muvofiq rasmiylashtiring.

1. 
   tavsifnoma kimga berilmoqda ?
   
2. 
   U qachondan beri shu muassasada o'qiydi yoki ishlaydi ?
   
3. 
   o'tgan muddat ichida u qanday faoliyat yuritdi.
   
4. 
   Qanday insoniy fazilatlarga ega : do'stlari, o'zidan kattalarga, kichiklarga munosabati.
   
5. 
   Jamoat ishlariga ishtiroki.
   
6. 
   Oilaviy ahvoli.
   
7. 
   Tavsifnoma nechanchi shaxs nomidan yoziladi va kim tomonidan tasdiqlanadi ?
   

ISHONCHNOMA
Ishonchinoma - ayrim shaxs yoki muayan muassasa o'z nomidan ish ko'rishi uchun ikkinchi bir shaxsga ishonch bildiradigan yozma vakolatli hijjat. Ishonchinomalar pul va moddiy boyliklarni olish yoki muayan harakatni bajarish huquqini beradi.
Ishonchnoma ikki turga bo'linadi:
Shaxsiy ishonchnoma - ayrim shaxs tomonidan boshqa bir shaxsga muayan ishni bajarish uchun beriladi:
Rasmiy (xizmat) ishonchnoma - muassasa yoki rasmiy shaxslar tomonidan
beriladi.
Ishonchnomalar, shuningdek, birgalik (masalan, maoshni olish uchun), maxsus (pul jamg'armasiga egalik qilish), bosh ishonchnoma (fuqaro mulkini umuman boshqarish) tarzida bo'lishi mumkin.
Shaxsiy ishonchnoma ishonchnoma bergan shaxs ishlaydigan tashkilot, u yashaydigan mahalla yoki uy-joy boshqarmasi, davolash muassasasida davolanayotgan bo'lsa, bosh vrach tomonudan tasdiqlanadi .
Imzolar muhr bilan ham tasdiqlanadi.
Ishonchnomaning tarkibiy qismlari:

1. 
   Hujjat nomi (Ishonchnoma).
   
2. 
   Ishonchnoma beruvchining familiyasi, ismi, sharifi; lavozimi yoki manzili.
   
3. 
   Ishonchli shaxsning familiyasi, ismi, sharifi, lavozimi yoki manzili (katta miqdorda pul yoki alohida qimmatli buyumlar olishda passport ma’lumotlari ham ko'rsatiladi).
   
4. 
   Ishonch bildirilayotgan harakat ifodasi(kimdan nima olinayotgqani aniq yoziladi).
   
5. 
   Qaysi hujjatga muvofiq olishga ishonch bildirilayapti.
   
6. 
   Ishonchnoma qancha muddatga berildi.
   
7. 
   Ishonch bildiruvchining imzosi va sana (agar sana ko'rsatilmasa, ishonchnoma haqiqiy hisoblanmaydi).
   
8. 
   Ishonch bildiruvchining imzosini tasdiqlagan rasmiy shaxsning lavozimi va imzosi.
   
9. 
   Ishonch bildiruvchining imzosi tasdiqlangan sana va muassasa yoki tashkilotning yumaloq muhri.
   

Izoh: ba’zi ishonchnomada uning amal qilish muddati (3yilgacha) ko'rsatiladi. Agar muddat ko'rsatilmagan bo'lsa, ishonchnoma bir yilga qadar amalda bo'ladi. Tasdiqlanmagan ishonchnoma huquqiy kuchga ega bo'lmaydi.
TILXAT
Tilxat - korxona, muassasa yoki ayrim shaxsdan ma’lum bir hujjat, pul yoki qimmatli buyumlar olinganligini tasdiqlovchi hujjat. Tilxat qarzni qaytarish muddati ko'rsatilgan majburiyatni ham o'z ichiga olishi mumkin.
Tilxatning asosiy qismlari :

1. 
   Hujjat nomi (Tilxat).
   
2. 
   Tilxat beruvchining familiyasi, ismi, sharifi va lavozimi (yirik miqdordagi pul yoki muhim hujjat olinganda passport raqami va seriyasi yoki shaxsiy guvohnoma raqami ko'rsatiladi).
   
3. 
   Pul (qimmatli buyum, hujjat) kimdan olinayotgan bo'lsa, o'sha muassasa nomi yoki shaxsning familiyasi, ismi, sharifi va lavozimi.
   
4. 
   Olinayotgan qimmatli buyumning to'liq va aniq ro'yxati (pul miqdori va buyumlar soni avval raqam bilan, so'ng qavs ichida so'z bilan yoziladi).
   
5. 
   Olingan material yoki buyum nimaga ishlatilishi.
   
6. 
   Qimmatli buyumlar (pul, hujjat) kimning farmoyishiga ko'ra yoki hujjatn asosida olinayapti.
   
7. 
   Tixat berilgan sana va beruvchining imzosi.
   

Izoh: ba’zi hollarda tilxat oluvchining imzosi namunasi muhr bilan tasdiqlanadi.
Topshiriq. “Tilxat” namunasini o'qing. Unda ishlatilgan nutqiy qoliplar va miqdor bildiruvchi so'zlarning yozilishiga e’tibor qiling.
TILXAT
Men, Navoiy nomidagi fermer xo'gjaligi boshlig'i Karim Salimovich Rahimmov, fermer xo'jaligi kasseri Dilbar Salimovadan xo'jalik a’zolarining iyun oyiga tegishli 1645000 (bir million olti yuz qirq besh ming) so'm miqdoridagi ish haqini tarqatish uchun oldim.
2016.05.06.
(imzo) K.S.Rahimov
BAYYONNOMA
Bayyonnoma - turli yigt’lish, kengash va boshqa tur anjumanlarning borishi, qatnashchilarning so'zga chiqishlari va qabul qilingan qarorlar qayd etilgan hujjat.
Bayyonnoma yozib olinishiga ko'ra, qisqa, to'liq bo'lishi mumkin.
Bayyonnomaning asosiy qismlari:

1. 
   Hujjatning nomi (Bayyonnoma).
   
2. 
   Yig'lish (kengash, anjuman) sanasi.
   
3. 
   Qatnashchilarning ro'yxati (familiyasi) yoki soni.
   
4. 
   Yig'lish raisi va kotibining familiyasi.
   
5. 
   Kun tartibi (ma’ruzachi yoki axborotchining familiyasi bilan qayd etiladi).
   
6. 
   Yig'lishda aytilgan fikrlar mazmuni.
   
7. 
   Rais va kotib imzolari.
   

BAYONNOMADAN KO'CHIRMA
Bayonnoma ko'chirmasida o'tkazilgan yig'lish nomi, raqami, sanasi va aniq masalalar “tinglandi” va “qaror qilindi” qismlari bilan beriladi.
Bayonnomaning kochirmasi muayyan faktni tasdiqlashga xizmat qiladi. Ko'chirmada bayonnomaning biror shaxs yoki muassasaga kerakli qismigina yozib beriladi.
Ko'chirma bayonnoma hujjatining aniq nusxasi bolishi lozim (qoshimcha qilish yoki aniqlik kiritishga yo'l qo'yilmaydi).
Ko'chirmada bayonnomaga imzo chekkan rais va kotibning familiyasi, ismi va sharifi bosh harflari korsatiladi.
Ko'chirmada uning asliga to'g'riligini tasdiqlovchi shaxs imzosi “to'g'ri” so'zi bilan birga qo'yiladi. Albatta, ko'chirma oilngan sana ham ko'rsatiladi. So'ng ko'chirma muassasa muhri bilan tasdiqlanadi.
TUSHUNTIRISH XATI
Tushuntirish xati - biror vazifa bajarilmaganligi, mehnat intizomi, kun tartibi qoidasi va shu kabilar buzilganligi sababining bayoni bo'lib, ma’muriy shaxs talabi bilan yoziladigan xizmat xatidir.
Zaruriy qismlari:

1. 
   Hujjat yo'llanayotgan shaxsning lavozimi, familiyasi, ismi va sharifining bosh harflari.
   
2. 
   Hujjatni tayyorlagan (yozgan) shaxsning lavozimi, familiyasi, ismi va sharifining bosh harflari.
   
3. 
   Hujjat nomi (Tushuntirish xati).
   
4. 
   Matn (ro'y bergan fakt, sababi, izohi).
   
5. 
   Sana va tuzuvchi imzosi.
   

Izoh : zarur hollarda tushuntirish xatiga asolangan hujjatlar ilova etiladi.
Topshiriq. Tushuntirish xatinig namunasini o'qing. Unda ishlatiladigan nutqiy qoliplar va ularning qo'llanishi bilan tanishing. Shu asosda o'zingiz tushuntirish xati namunasini yozing.
GRAMMATIK TOPSHIRIQLAR
Variant № 1 Grammatik topshiriqlar

1. 
   Nuqtalar o‘rniga quyida berilgan otlardan mosini qo‘yib, gaplarni ko‘chiring.
   

1. 
   Aqldan ortiq ... yo‘q. 2. Men hozir qiziqarli ..,o‘qimoqdaman. 3. Kecha bizning institutimizda ... bo‘ldi. 4. Me’morlarning yangi ... tasdiqlandi. 5. Temirchilik sexiga ... qabul qilinadi.
   

Tayanch so‘zlar: ishchilar, boylik, kitobni, loyihasi, shanbalik.

2. 
   Quyidagi so‘zlardan foydalanib gaplar tuzib yozing.
   

1. matnning, talaba, aytib berdi, o‘zbekcha mazmunini. 2. poydevor, binoga, qurilmoqda, yangi.

3. 
   oldida, turibdi, vazifalar, juda, yuksak, Respublikamiz. 4. bajarib qo‘yganman, allaqachon, men, vazifasini, uy. 5. o‘tdi, talabalarning, shu yerda, bazmi, yangi yil. 6. so‘zla, ko‘p, oz, o‘yla.
   

7. 
   referat, qadar, imtihonga, topshirdim.
   

3. 
   Quyidagi gaplarni o‘zbek tiliga tarjima qiling.
   

1. Ya izuchaю v universitete uzbekskiy i angliyskiy yazbik. 2. ЗДю kontrolnuю rabotu proverite? 3. Cherez dve nedeli u nas nachnutsya эkzamenы. 4. Uznav svoego druga, Rustam ostanovil mashinu. 5. Reshiv svoi problemb, Jaxongir poshёl domoy.

4. 
   Nuqtalar o‘rniga zamon shaklini yasovchi qoshimchalarni qo‘yib yozing.
   

1. 
   Bahor kelishi bilan kunlar tez isiy boshla...di, daraxtlar barg yoz...di, qushlar uchib kela boshla.. .di. 2. Yoz yil faslining eng issiq qismi hisoblan.di. 3 Biz yakshanba kuni oilamiz bilan Moskvaga jo‘na...miz. 4. Kechqurunlari men ko‘p kitob o‘qi...man.
   

Variant № 2 Grammatik topshiriqlar

1. 
   Nuqtalar o‘rniga kerakli so‘zlarni qo‘yib, ko‘chirib yozing.
   

1. 
   Men geometriyadan uyga berilgan masalani tez va to‘g‘ri
   
2. 
   Nasriddin qisqa gapirdi, chunki uning vaqti 3. Men xonaga kirganimda, ba’zi
   

sportchilar terlarini artib o‘tirar, ba’zilari

3. 
   Volodya musobaqadoshlariga parvo qilmasdan olg‘a 5. Tribunadagi kishilarning yuzi
   

jiddiy, chunki ular sportchilarni
Tayanch so‘zlar: intilar edi, kuzatar edilar, kiyinar edi, ziq edi, hal qildim.

2. 
   Quyidagi so‘zlardan foydalanib gaplar tuzib yozing.
   

1. yaqinda , o‘tkazildi, shaharchasiga aviasozlar, metro. 2. boshlanishiga, dars, ancha, hali, bor, vaqt. 3. o‘yla, ko‘p, so‘zla, oz. 4. kishilar, buyuk, doim, insoniyat uchun, qayg‘uradi. 5. tilini, o‘zbek, kabi, siz, istardim, bilishni.

3. 
   Quyidagi gaplarni o‘zbek tiliga tarjima qiling.
   

1. Pod vashim rukovodstvom vbipolnen plan. 2. Pro svoix roditeley nichego ne znaю. 3. Okolo lesa est bolshaya doroga. 4. V эtom godu budu otdbixat doma. 5. V kuznechnbiy ^x prinimaюtsya rabochie.

4. 
   Nuqtalar o‘rniga kerakli kelishik qo‘shimchalarni qo‘yib yozing.
   

1. Ahmad tosh yo‘l. borardi. 2. Chet. chiqarilgan tuproq yo‘lovchilar. xalaqit berardi. 3. Bir mashina pona tosh. tekshirib chiqishdi. 4. Katta ko‘chadagi piyodalar yo‘lkasi. qayta tiklashdi. 5. Yo‘lning shahar. tashqaridagi qismi.
Variant № 3 Grammatik topshiriqlar
I. Nuqtalar o‘rniga egalik qo‘shimchalarini qo‘yib, gaplarni ko‘chiring.

1. 
   Mening do‘st. tijorat bilan shug‘ullanadi.. 2. Ilhom joy to‘lov.ni o‘z vaqtida to‘ladi. 3. Biz Yaponiyada o‘z ish.ni ochmoqchimiz. 4. AQSh dollar .ning bugungi kurs . 650 so‘m 50 tiyin. 5. Xususiy firmaning hisob.da qancha pul bor.
   
2. 
   Quyidagi so‘zlardan foydalanib gaplar tuzib yozing.
   

1. hovlisida, maktab, parchalari, metall, uyulib, yotibdi. 2. hasharchilar, brigadir, chopilgan, tomonidan, ko‘zdan, kechirib, chiqdi, yerlarni. 3. samolyotlar, bizning, baland va tez, uchadilar.

4. 
   o‘n sakkiz, auditoriyada, o‘qiydi, talaba. 5. yigit, bir, ilashdi, notanish, menga.
   

3. 
   Quyidagi gaplarni o‘zbek tiliga tarjima qiling.
   

1. Mat poprosila doch nalit sebe chaю. 2. Pisatel pozvolil emu
prochitat svoю rukopis. 3. Kajduю knigu nujno umet chitat. 4. Malchik uverenno otvechal na 1юЬью voprosb. 5. Zaydu k vam vecherom, utochnim vremya vbiezda.

4. 
   Nuqtalar o‘rniga kerakli so‘zlarni qo‘yib yozing.
   

1. Men sanatoriyda . oldim. 2. Har seshanbada . bo‘lmaydi. 3. Talabalar ko‘pchilik bo‘lib . borishdi. 4. Biz . direktori bilan gaplashmoqchi edik. 5. Yangi . poydevor qurilmoqda. Tayanch so‘zlar: imoratga, dam, kinoga, dars, zavod.
Variant № 4 Grammatik topshiriqlar

1. 
   Nuqtalar o‘rniga kerakli so‘zlarni qo‘yib, gaplarni yozing.
   

1. 
   Men geometriyadan uyga berilgan masalani tez va torri
   
2. 
   Nasriddin oz gapirdi, chunki uning vaqti 3. Sanamay sakkiz ... .
   

4. Men bugun sotib olmadim.
Tayanch sozlar: hech nima, hal qildim, ziq edi, dema.

2. 
   Berilgan sozlardan foydalanib gaplar tuzing.
   

1. zavodlar, hamma, ish, tashladi, baravar. 2. zavodda, kech, tugaydi, majlis, bugun. 3. jonatdim, orqali, pochta, xatni. 4. guvullashi, motorning, larzaga, solar, edi, havoni. 5. g‘azabdan, ko‘zi, uning, chiqib ketdi, xonasidan.

3. 
   Berilgan gaplarni ozbek tiliga tarjima qiling.
   

1. Deystvitelno, polnoe izuchenie voprosa trebuet rassmotreniya ryada drugix problem. 2. Xotya pogoda bezoblachnaya, no ne chuvstvovalos tepla soln^. 3. To svetit soln^, to idet dojd. 4. Nastupila vesna i ras^veli sadbi. 5. Dejurnbiy podnyal fonar, i poezd tronulsya so standi.

4. 
   Nuqtalar orniga kerakli unlilarni qoyib yozing.
   

1.Bug..ngi ishni ertaga q...yma. 2. Y.qolgan pichoqning s...pi oltindan. 3. K...zi to‘qning, .zi to‘q. 4. M.hnatning tagi - r.. .hat. 5. .chchiq savol berib, sh.rin javob kutm. .
Variant № 5 Grammatik topshiriqlar
I. Nuqtalar o‘rniga yordamchi fe’llarni qo‘yib, gaplarni ko‘chiring.

1. 
   Men do‘stimga xat yozib ... . 2. Kecha kitobni o‘qib ... . 3. Men o‘zbek tilida xat yoza .... 4. Azizani kecha institut kutubxonasida uchratib ... . 5. Ukamning yozgan inshosini ko‘rib ... .
   
2. 
   Quyidagi so‘zlardan foydalanib gaplar tuzib yozing.
   

1. xalq, xo‘jaligining, sohalaridan, eng, muhim, biridir, sanoati, konchilik.. 2. elektr, energiyasiz, xalq, xo‘jaligini tasavvur, bo‘lmaydi, etib, zamonda, hozirgi. 3. bilan, isib, ketdi, kun, quyosh, birdan, chiqishi. 4. dalalarda, boshlandi, ishlari, paxta terish. 5. terish uchun, musobaqa, toza, talabalarimiz, o‘ynadilar, paxta.

3. 
   Quyidagi gaplarni o‘zbek tiliga tarjima qiling.
   

1. Na moi voprosbi pravilnbie otvetbi dala Saida Rasulovna. 2. Nasha oblast razdelena na neskolko rayonov. 3. Zanyatiya v institute okonchilis i studentbi poexali na proizvodstvennuю praktiku. 4. Kakie proizvedeniya Aybeka vbi chitali ili slbishali o nix? 5. Chtobbi stat uchitelem, on postupil v pedagogicheskiy institut.

4. 
   Berilgan so‘zlar ishtirokida gaplar tuzing.
   

Men, g‘alaba, o‘qish, o‘rganmoq, davlat.
Variant № 6 Grammatik topshiriqlar
I. Nuqtalar o‘rniga quyida berilgan kerakli so‘zlarni qo‘yib, gaplarni ko‘chiring.

1. 
   Qish bu yil sovuq ... . 2. Na issiqqa ko‘nasan, na ... . 3. Suv mo‘l bo‘lsa, hosil ham ... bo‘ladi.
   

4. Ertaga samolyot Toshkentdan Navoiyga 5. Bog‘dagi ... qip-qizarib pishibdi.
Tayanch so‘zlar: olmalar, uchar ekan, mo‘l, keldi, sovuqqa.

2. 
   Quyidagi so‘zlardan foydalanib gaplar tuzib yozing.
   

1. men, maqola, yangi, gazetada, o‘qidim, bugun. 2. o‘qiydi, baholarga, yaxshi, Salima. 3. shu yerda, maqolaning, bu, muallifi. 4. tufayli, bu, sen, yerga, keldim, 5. ishlashlari, studentlar, tinmay, kerak.

3. 
   Quyidagi gaplarni o‘zbek tiliga tarjima qiling.
   

1. Na stadione jdut vbixoda sportsmenov. 2. Cherez dve nedeli u nas nachnutsya эkzamenы. 3. Seychas ego privedut sюda. 4. K ujinu podali vkusnbie pirojki. 5. Na stole lejit uzbeksko - russkiy slovar.

4. 
   Nuqtalar o‘rniga egalik qoshimchalarni qo‘yib yozing.
   

1. Mening uka... institutda o‘qiydi. 2. Bizning mahalla ... yonida avtomobillarga yoqilg‘i quyish joyi bor. 3. Sizning beton qorishma ... sifati boshqa qorishmalardan nimasi bilan farqlanadi? 4. Bu ish. dan ko‘pchilik xursand bo‘ldi. 5. Uning hujjat.ni tez keltirib ber.
Variant № 7 Grammatik topshiriqlar
I. Nuqtalar o‘rniga zamon va mayl qo‘shimchalaridan mosini qo‘yib, gaplarni ko‘chiring.

1. 
   Men darsxonamni yig‘ishtir... . 2. Barcha tengdoshlarim qatori men ham bo‘sh vaqtimni ko‘ngilli o‘tkazmoqchi... . 3. Siz she’r yoz... . 4. Ular dastgohni ta’mirlash... . 5. Biz o‘z xonamizni ozoda saqla. .
   
2. 
   Quyidagi so‘zlardan foydalanib gaplarni o‘z o‘rniga qo‘yib yozing.
   

1. qurildi, do‘stlar bilan, yordami, elektrostansiya. 2. Andrey, qilmoqchi, ma’ruza, o‘zbekcha, majlisda. 3. uchun, qurilish, va taxta, keltirildi, g‘isht. 4. tushishdi, yo‘lga, chiqishi, quyosh, bilan, turistlar. 5. men, edim, muhandis, cho‘pon, bo‘ldim.

3. 
   Quyidagi gaplarni o‘zbek tiliga tarjima qiling.
   

1. Ya izuchaю v universitete uzbekskiy i angliyskiy yazbik. 2. Chю kontrolnuю rabotu proverite?

3. 
   Cherez dve nedeli u nas nachnutsya эkzamenы. 4. Uznav svoego druga, Rustam ostanovil mashinu. 5. Reshiv svoi problembi, Jaxongir poshёl domoy.
   

4. 
   Nuqtalar o‘rniga berilgan so‘zlarni o‘zbek tiliga o‘girib gaplarni yozing.
   

1. (zavtra) ... men kinoga boraman. 2. Biz yotoqxonada ... (jit). 3. (kajdbiy den) biz ishga
boramiz. 4. Hozir u kitob ... (chitat).
Variant № 8 Grammatik topshiriqlar
I. Nuqtalar o‘rniga kerakli kelihik qo‘shimchalarini qo‘yib, gaplarni ko‘chiring.
1.Ahmad tosh yo‘l.. borardi. 2. Chet. chiqarilgan tuproq yo‘lovchilar. xalaqit berardi. 3. Ko‘mir... gaz... aylatirish 1200 *s harorat ... amalga oshiriladi. 4. Tabiiy bitumlar qattiq yoki yopishqoqlik xossasi... ega bo‘lgan qora yoki to‘q jigarrang ko‘rinish... bo‘ladi. 5. Toshkent... ko‘p tomonlari. metro poyezdlari qatnaydi.

2. 
   Quyidagi so‘zlardan foydalanib gaplar tuzib yozing.
   

1. har bir, ongli, ishni, ravishda, kerak, bajarish. 2. o‘lkamiz, bizning, energiyasiga, elektr, boy.

3. 
   kitobim, mening, bo‘lganligi, ko‘p, uchun, ulardan, foydalanishadi, o‘rtoqlarim. 4. ertalab, har, kuni, va kechqurun, tishlarni, cho‘tka, shaxsiy, bilan, zarur tozalash. 5. ko‘zi, burgut, ko‘zidan, inson, ko‘radi, uzoqni.
   

3. 
   Quyidagi gaplarni o‘zbek tiliga tarjima qiling.
   

1. Moy tovar^ poshel v biblioteku. 2. Мы prishli iz instituta. 3. V эШт godu nasha xozyaystvo kupila eщё tri gruzovbie mashinbi. 4. Ya vbiuchil novbie slova iz эtogo rasskaza.

4. 
   Nuqtalar o‘rniga kerakli so‘zlarni qo‘yib, gaplarni yozing.
   

1.Samolyot, kema, raketa, avtomobil va boshqa transport vositalari ko‘pincha o‘zgarmas ... bilan harakat qiladi. 2. Texnikada ko‘pincha vattdan 1000 marta katta bo‘lgan . qo‘llaniladi, bu birlik ... deb ataladi. 3. Qavariq ko‘prik ustida harakatlanayotgan avtomobil o‘sha ko‘prikda
tinch turganidagidan 4. Biz ... bepoyon yerlarini, bug‘doyzor va paxtazorlarini sevamiz.
Tayanch so‘zlar: o‘lkamizning, yengil bo‘ladi, kilovatt, birlik, tezlik.
Variant № 9 Grammatik topshiriqlar
I. Nuqtalar o‘rniga kerakli kelihik qo‘shimchalarini qo‘yib, gaplarni ko‘chiring.

1. 
   Bu matn. rus tili. tarjima qilish uchun, bir soat vaqt kerak. 2. Ergash do‘kon... sotib olgan kitobini men. ko‘rsatdi . 3. Biz devoriy gazeta... tez- tez maqolalar yozib turamiz. 4. Toshkent - O‘rta Osiyo... eng qadimgi shaharlari... biridir. 5. O‘zbek tili . nazorat ishni bajarish uchun qoidalar. yaxshi bilish kerak.
   
2. 
   Quyidagi so‘zlardan foydalanib gaplar tuzib yozing.
   

1. ketayotsam, shoshilib, olib, keldi, xat, pochtalyon . 2. u, o‘rtog‘i, kelayapti, qarasam, bilan. 3. ko‘pchilik, bugun, bo‘lib, boraylik, kinoga. 4. ketaylik, bugun, tezroq, bo‘ladi, yomg‘ir. 5. bo‘sh, bo‘lsa, vaqting, sening, borar edik, bog‘ga.

3. 
   Quyidagi gapni o‘zbek tiliga tarjima qiling va gap tarkibidagi fe’lni shaxs va sonda tuslang. Prochitav knigu, on otnes ee v biblioteku.
   
4. 
   Nuqtalar o‘rniga ya, yo, yu, ye harflaridan mosini qo‘ying va gaplar tuzing.
   

1. ...nvar, .xshi, dun., .mor, .lg‘iz, .chmoq, .moq.
Variant № 10 Grammatik topshiriqlar
I. Nuqtalar o‘rniga bog‘lovchilardan mosini qo‘yib, gaplarni ko‘chiring.

1. 
   Insonni tabiat yaratadi, . jamiyat uni shakllantiradi. 2. Biroz kuting . direktor kelib qolar. 3. Bolalar yuklarini aravaga ortdilar . o‘zlari piyoda yo‘lga chiqdilar. 4. Ertaga Sobir . Ilhom navbatchilik qiladi. 5. Salima musobaqada g‘olib chiqdi, . uning bilimi kuchli edi.
   

Tayanch so‘zlar: balki, chunki, yoki, va, lekin.

2. 
   Quyidagi so‘zlardan foydalanib gaplar tuzib yozing.
   

1. har bir, ongli, ishni, ravishda, kerak, bajarish. 2. o‘lkamiz, bizning, energiyasiga, elektr, boy. 3. kitobim, mening, bo‘lganligi, ko‘p, uchun, ulardan, foydalanishadi, o‘rtoqlarim. 4. ertalab, har, kuni, va kechqurun, tishlarni, cho‘tka, shaxsiy, bilan, zarur tozalash. 5. ko‘zi, burgut, ko‘zidan, inson, ko‘radi, uzoqni.

3. 
   Quyidagi gaplarni o‘zbek tiliga tarjima qiling.
   

1. Iz- za bolezni on ne prishёl na zanyatiya. 2. Po эtomu voprosu est postanovlenie obщego sobraniya. 3. ЭШ interesnuю knigu ya prochital za tri dnya. 4. ЭШ kartina napisana izvestnbim xudojnikom. 5. Turistbi lюbovalis mavzoleem Timura.

4. 
   Nuqtalar o‘rniga kelishik qo‘shimchalaridan mosini qo‘yib, gaplarni yozing.
   

1. Talabalar professor . ma’ruzasi. diqqat bilan eshitdilar. 2. U o‘z bilimi bilan har qanday topshiriq. bajarish. qodir. 3. Karim . boshqa hamma imtihon. bajardi. 4. Ko‘mir yer osti. qazib olinadi.
Variant № 11
I. Nuqtalar o‘rniga egalik va kelishik qo‘shimchalarini qo‘yib, gaplarni ko‘chiring.

1. 
   Sizning do‘st... bormi? 2. Bizning xonada O‘zbekiston xarita... bor. 3. Sening kitob ... juda qiziq ekan. 4. Adabiy kecha ... fakultet dekani ochdi. 5. Men «Xalq so‘zi» gazetasi... obuna bo‘ldim.
   
2.