Yalinmoq, yolvormoq, o‘tinmoq. Bu fe’llar kuchli iltimos ma’nosini bildiradi va shunga ko‘ra darajalanish qatoriga joylashtiriladi va misollar yordamida yanada oydinlashtiriladi.
Nimaga yalinasan,qo‘y ketsa ketaversin. Yolvormang buvi, bularga ham boqqan balo bor. O‘tinib so‘rayman,shu norasidaga rahm qil.
Otamlashmoq, gurunglashmoq, hangamalashmoq, dilkashlik qilmoq. Bu fe‟llarning ma’nosi “berilib, ezilib suhbatlashmoq yo‘sinda ta’riflanishi mumkin. Bu ma’no ushbu fe‟llar uchun umumiylikni tashkil qilsada lekin, baribir ma’noda kuchayib boorish kuzatiladi. Shunga qarab darajalanish qatoriga joylashtiriladi.
Kel o‘rtoq, bir otamlashaylik.
Kechkacha ikki dugona gurunglaashib qolib ketishdi.
Uni bunaqa paytda yolg‘izlatib qo‘yma, oldiga tez tez borib hangamalashib tur. Men kimgadir yuragimni yorgim u bilan dilkashlik qilgim kelyapti.
II.2 Holat fe’llarida
darajalanish. Holat fe’llarida holat ma’nosi anglashiladi.
Dardlashmoq, hasratlashmoq. Bu fe’llarda insonning ichki kechinmalarini kim bilandir o‘rtoqlashmoq ma’nosi anglashiladi. Shunga qarab darajalanadi va darajalanish qatoriga joylashtiramiz.
Sen bilan bir dardlashgim keldida, bolam.
Yigitlardan yuqoriroqda ikki dehqon o‘tirar, bu yil sabzi piyozning bozori kasodligidan va ulovsizlikdan hasratlashar edilar. (Oybek, Qutlug„ qon).
Hayolidan o‘tkazmoq, o‘ylamoq, ongu shuri bilan o‘ylamoq. Bu fe’llar kimnidir o‘ylamoq ma’nosini bildirsada, o‘ylash vaqtini nazarda tutib darajaladik. Hayoldan o‘tkaxmoq bir lahzalik, o‘ylamoq ancha uzoqroq, ong-u shuri bilan o‘ylamoq butun hayolini egallamoq ma’nosini anglatgni uchun shunday darajalanish qatorini tuzishni lozim topdik.
Sizni o‘zim endigina hayolimdan o‘tkazib turgan edim. Nega faqat siz haqizda o‘ylayman?
Bola qizni shunchalik sevardiku, tunu kun ongu shuri bilan u haqida o‘ylardi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
