O‘zbekisòon respublikasi oliy va o‘RÒa maxsus òA’lim vazirligi o‘RÒa maxsus, kasb-hunar òA’limi markazi
Download 1.29 Mb. Pdf ko'rish
|
epidemiologiya va tibbiy parazitologiya
pitalizatsiya qilish, kasallikka sababchi bolgan mahsulotni topib
161 aniqlashdan iborat. Istemol qilingan mahsulot qoldiqlari yoqotib tashlanadi (quruq xlorli ohak bilan aralashtiriladi yoki kuydirib yuboriladi). Botulizm bor, deb taxmin qilingan ovqatni istemol qilgan barcha kishilar medasi 2 % li natriy gidrokarbonat eritmasi bilan yuviladi, ich suruvchi dori beriladi va profilaktika maqsadida 10002000 XB da zardobning A, B, C va E turlari yuboriladi. 1. Epidemiologik tekshirish otkazib, 171-v shakl boyicha karta toldirish va tekshirish natijalarini tahlil qilish. 2. Byurne sinamasi brutselloz allergeniga ota sezuvchanlik borligini aniqlaydi va brutselloz diagnostikasi uchun ochoqlarni epidemiologik tekshirishda, brutsellozga qarshi immunlanadigan kontingentlarni tanlash uchun qollaniladi. Allergen sifatida brutsellin echki, qoy va chochqa tiðlaridagi brutsella- larning bulyon kulturasidagi filtrati qollaniladi. Preparat teri orasiga va bilak oldingi yuzasining uchdan bir orta qismiga 0,1 ml dozada yuboriladi. Yuborish texnikasi teri orasiga inyeksiya qilish kabidir. Natijalar 2427 soat otgach hisobga olinadi. Musbat reaksiyada infiltrat, qizillik va ogriq paydo boladi. Reaksiya darajasi infiltratni uzunasiga va eniga santimetrlarda olchash yoli bilan aniqlanadi. Epidemiologik masalalar 1. N. shahridagi gosht kombinatida har yili 13 nafar ish- chining brutselloz bilan kasallanishi kuzatiladi. Molni qayta ish- lash sexlarining ishchilari emlanadi. Keyingi 2 yil mobaynida qushxonaning sanitariya xonasi yoqligi sababli brutsellozli mol- lar kombinatga keltirilmasligi kerak edi, biroq tartibga zid ra- vishda mollarning kichik-kichik todalari kombinatga direksiyaning maxsus ruxsatnomasi bilan qabul qilingan. Korxona ishchilari ortasida brutselloz profilaktikasi boyicha tadbirlar rejasi tuzilsin. 2. May oyida shaxsiy xonadonlarni aylanib chiqishda K.ning oilasida brutselloz kasalligiga shubha qilingan isitmalayotgan 2 na- far bemor aniqlandi. K.ning oilasida bitta sigir, ikkita chochqa, uchta qoy va beshta echki borligi aniqlangan. Echkilardan ik- kitasi mart oyida bola tashlagan. K. oilasi istiqomat qiladigan aholi punkti brutselloz jihatdan tinch. K.ning qishda qoshni qishloqda qandaydir nomalum kishidan buzogini bitta echki va ikkita chochqa bolasiga ayirbosh qilgani aniqlandi. Yaylovda boshqa ! MUSTAQIL ISH 162 mollar bilan birga otlatilgan. May oxirida qoylarni brutsellozga allergologik tekshirishda 3 bosh qoyda musbat natija aniqlangan. Shaxsiy mollar tekshirilmagan. Kasallanganda tashxisni qanday aniqlasa boladi? Fermada brutselloz profilaktikasi boyicha tadbirlar rejasi tuzilsin. 2.9. Leptospirozlar Etiologiyasi. Ozining klinik korinishi va epidemiologik xos- salari bilan farq qiladigan, lekin mikroblari bir-biriga yaqin bolgan leptospiralar turkumiga kiradigan infeksion kasalliklar guruhidir. Bu guruhga odam va hayvon patologiyasida muhim rol oynaydigan bir qancha kasalliklar kiradi. Infeksion sariq kasalligi otkir infeksion kasallik bolib, uning tarqalishi tabiiy sharoit, turmush sharoiti va malum kasb-korga bogliqdir. Sariq kasalligining mikrobi Leptospira icteroemorrxagica 1915-yilda topilgan. Bu mikrob tashqi muhitning muayyan sharoitlariga turgundir. U turli havzalarning suvida va daryo bal- chigida doimo bolishi mumkin. Uning uchun optimal harorat 25°C hisoblanadi. Biroq, u quritilganda, quyosh nurining tasi- rida, kislotali muhitda va turli kimyoviy moddalar tasirida nobud boladi. U odam uchun ancha yuqumli va aftidan, u shikastlan- magan teri orqali organizmga kira oladi. Epidemiologiyasi. Infeksiya shikastlangan, shuningdek, shikast- lanmagan teri orqali, ogiz va burunning shilliq qavatlari orqali organizmga kiradi, keyin spiroxetalar qonga otadi. Infeksion sariq kasalligi turli shakllarda kechadi. Sariq kasalligining tiðik shakli ikki haftacha davom etadi. Bunda kasallik tosatdan yuqori harorat bilan boshlanadi, muskullar, ayniqsa, boldir muskullari zirqirab ogriydi, gemorragiya boladi hamda teri sargayib ketadi. Infeksiyaning asosiy manbayi kalamushlar hisoblanadi, biroq boshqa hayvonlar ham spiroxetalardan xoli emas. Infeksiyaning tarqalish yollari. Infeksiya suv orqali, ayniqsa, ariq- lar, daryo, kolmak suvlari, oqar suvlar orqali tarqalishi mumkin. Epidemik zanjirning uchinchi zvenosi. Odamga spiroxeta tez yuqadi. Shuning uchun ham bu kasallikning tarqalishiga qulay bolgan joylarda sariq kasalligi kopayib ketadi. Sanitariya tur- mush sharoitlari infeksion sariq kasalligining tarqalishida katta rol oynaydi. Aholi yashaydigan punktlarning sanitariya holati 163 (suv bilan taminlanishi, tozalab turilishi va axlatlar tashib ke- tilishi) katta ahamiyatga ega, chunki suv manbalari ifloslanishi va kalamushlar tarqalishi ana shunga bogliq. Òabiiy sharoitlar ham katta rol oynaydi. Infeksion sariq kasalligi deyarli hamma yerda uchraydi, biroq u iqlimi iliq va nam bolgan mamlakatlarda koproq tarqalgan, chunki bunday joylarda spiroxetalarning yashashi uchun optimal harorat mavjud boladi. Infeksion sariq kasalligi yoz-kuz mavsumida kop boladi, chunki bu davrda aholi suv manbalaridan tez-tez foydalanadi. Bazan infeksion sariq kasalligi butun yil davomida ham uchrab turadi. Infeksion sariq kasalligiga qarshi kurash. Infeksiya manbayi bolgan kalamushlarga qarshi kurash yoki deratizatsiya ishlarini olib borish lozim. Oziga xos profilaktika. Infeksion sariq kasalligiga qarshi ol- dirilgan spiroxeta bilan faol emlashni otkazish kerak. 2.10. Iyersinioz Otkir ichak infeksiyalarining tashxisi epidemiologik klinik belgilari asosida va laboratoriya hamda dastgohlar bilan tekshi- rish natijalari hisobga olingan holda amalga oshiriladi. Otkir ichak infeksiyasi (OII) meda-ichak tizimining har xil bolimlari shikastlanishi belgilari bilan kechadi. Gastrit, gastro- enterit, enterit, enterokolit, gastroenterokolit belgilari esa, har xil darajada qayd etiladi. Gastrit. Epigastral sohasida ogriqlik hissi, kongil aynishi, qayt qilish, paypaslaganda ogriq bilan kechadi. Enterit. Kop miqdorda kopiksimon keksim va qolansa ich ketishi, qorinda quldurash, vaqt-vaqti bilan motadil qorin ogrigi bilan ifodalanadi. Gastroenterit. Enterit belgilarining qoshilishi bilan namoyon boladi. Kok salmonelloz, iyersinioz, esherixiozlarda namoyon boladi. Kolit. Giðogastritda koproq chap tarafda burab ogrish, xu- rujlanib quldurash, paypaslaganda spazma ogrigi, anal sfektrning kuchsizligi, tez-tez kam miqdordagi shilimshiq iðir-iðir qon aralash suyuq ich ketishi bilan kechadi. Chaqaloqlarda chinqirib yiglash, kuchanish va ichi ketayotganda oyoqlarini birlashtirishi, yuzining qizarishi kuzatiladi. Enterokolit mol suyuq shilimshiq, bazida qon aralash ich ketishi, qorindagi ogriqlar bilan namoyon boladi. 164 Gastroenterokolit gastrit va enterokolit belgilarining qoshili- shi bilan ifodalanadi. Ovqatdan zaharlanish va salmonellozda kop- roq uchraydi. Invaziv diareyalarda ichburug salmonelloz, iyer- sinioz, entroen va esherixiyalar chaqirgan esherixiozlar, stafi- lokokk infeksiyasi kampilobakterioz intoksikatsiya belgilari eksi- koz klinikasidan ustunroq bolib, meda-ichak tizimining barcha qismlari taligen entrokolitika deb nomlanuvchi iyersiniyalarning 03, 05, 07, 08 va 09, soxta sil kasalligi esa, soxta sil iyersiniya- larining 01 va 02 serologik turlarini keltirib chiqaradi. Epidemiologiyasi. Òabiatda iyersiniyalarning asosiy manbalari sichqonsimon kemiruvchilar hisoblanadi. Iyersiniozlar bilan yirik va mayda shoxli uy hayvonlari, shuningdek, it, mushuk ham kasallanishi yoki kasallik manbayi bolishi mumkin. Xastalik iflos qol orqali va iyersiniyalar bilan ifloslangan oziq-ovqat (sut, gosht, mahsulotlari va sabzavotlardan tayyorlangan gazak) va boshqa mahsulotlarni istemol qilish natijasida kelib chiqadi. Bemor odam atrofidagilar uchun xavf tugdirmaydi. Lekin bemor yoki soglom iyersiniya tashuvchilar ozlaridan najas, pe- shob orqali iyersiniyalarni tashqi muhitga ajratib chiqarib, epi- demiologik jarayon davom etishini taminlovchi omillardan biri bolib qolishi mumkin. Iyersinioz va soxta sil mavsumiy soxtalik hisoblanib, kasallik- ning kopaygan davri yilning kuz va bahor fasllariga togri keladi. Patogenezi. Iyersinioz kasalliklarning bemor organizmida rivojlanishi yaxshi organilmagan. Odam organizmiga mikrob ogiz orqali tushadi va meda, ichakka otib, otkir yalliglanish hola- tini vujudga keltiradi, songra ichak orqali qonga otib, butun tanaga tarqaladi va shu bosqichda qorin boshligi limfa bezlari va boshqa ichki azolar shikastlanishiga hamda yalliglanishiga olib keladi. Bir vaqtning ozida allergik ozgarishlar ham roy beradi. Iyersiniozlarda kasallikning rivojlanish jarayonini quydagicha tasavvur qilish mumkin: qozgatuvchining organizmga tushishi va birlamchi kasallikni keltirib chiqarishi, manbali va umumiy reak- siyalarning paydo bolishi, iyersiniyalarning butun organizm boy- lab tarqalishi (bakteremiya holati), ikkilamchi manbaning hosil bo- lishi, reaktiv allergik ozgarishlar vujudga kelishi va tuzalish davri. Klinikasi. Kasallikning yashirin davri 318 kungacha davom etishi mumkin. Xastalikning eng kop uchraydigan turlaridan biri gastrointestinal meda-ichakli xili hisoblanib, u 811 % hollarda kuzatiladi. Xastalik tosatdan qorinda kuchli ogriq paydo 165 bolishi bilan boshlanadi. Òana harorati 37,539°C gacha ko- tariladi. Bemorning boshi ogriydi, qaltiroq bosib, kongli ayniydi. Xastalik boshlangandan song 812 soat mobaynida bemor qusadi, ichi ketadi. Uning najasi suyuq yashil rangda, kopikli sassiq hidli va shilliq aralashgan boladi. Kasallikning 37-ku- nida bemor terisiga toshma toshadi va bu kopincha «qopol pay- poq» belgilari sifatida yuzaga chiqadi. Yuqorida bayon etib otilgan ozgarishlardan tashqari, be- morlar tomoqning qichishi va yutinganda ogriq sezishdan shi- koyat qilishadi. Òomoq quriganda halqum orqa devorining qi- zarganligini korish mumkin. Iyersiniozlar 816 % larda sariq kasalligiga xos belgilar bilan otishi mumkin. Xastalik boshlanish davrida umumiy belgilar bilan bir qatorda qorinning ong qismida ogriq paydo boladi. Kasallikning 24-kunida najas oqarib, peshob qizaradi, jigar kattalashadi. Qondagi bilirubin miqdori oshadi. Iyersinioz gepatiti yaqqol zaharlanish alomatlari bilan birga kechadi. Bunday bemorlar yuqumli kasalliklar shifoxonasiga virusli gepatit tashxisi bilan yotqizib, davolanadi. Shuning uchun ham bu kasalliklarni ozaro farqlash lozim. Virusli gepatitlarga nisbatan iyersinioz kasalligi tosatdan boshlanadi. Bemorning ha- rorati yuqori darajaga kotarilib, isitmalash, odatda, haftalab da- vom etadi. Iyersiniozlarning bu klinik turi tashqi limfa bezlarining kattalashishi bilan kechadi. Bogimlar va mushaklarda kuchli ogriq paydo boladi. Bemor tez-tez aksirib, burnidan suv oqadi, tomogi qizaradi. Bu kasallikka chalingan bemor qorin ogrigidan shikoyat qiladi, uning ichi ketadi. Iyersiniozli gepatitda sariqlik davri nisbatan qisqa bolib, qondagi transaminaza fermentlarining korsatkichlari ham tezda meyoriga tushadi, oq qon donachalari kopayib ketadi, qizil qon donachalarining chokish tezligi (COÝ) oshib ketadi. Qonda mochevina va ammiakning nisbatan korsat- kichi 0,10,2 gacha kamayib ketadi. Xastalikning korichakli turi ham malum. Kasallik birdaniga boshlanib, bemor qornining ong tomonidan bolgan ogriqdan shikoyat qiladi, tana harorati kotariladi. Bunday holat korichakni eslatgani uchun bemor bir vaqtning ozida ham jarrohning, ham yuqumli kasalliklar boyicha shifokorning nazoratida bolgani maqsadga muvofiqdir. Iyersiniozlarning bod kasalligiga oxshash turi ham mavjud, bu holda bemorni bogimlaridagi ogriq bezovta qiladi. Vaqt-vaqti bilan tana harorati kotarilib, bemor qorni, kopincha, kindik 166 atrofidagi ogriqdan shikoyat qiladi. Uning kongli aynib, qusadi. Ichi ketib, najasi yashil va shilliq boladi, jigari va talogi katta- lashadi. Òanasiga toshmalar toshishi mumkin. Yosh bolalar va keksalarda iyersiniozlarning septik umumiy turi koplab uchraydi. Gastroenterit yoki enterokolit korinishida boshlangan xastalik iyersiniozlarning qonga otib, butun orga- nizmga tarqalishi bilan xarakterlanadi. Kasallik bemorning qal- tirashi, bosh ogrishi, bogimlari va mushaklarida ogriqning paydo bolishi hamda zaharlanish alomatlarining kelib chiqishi bilan boshlanadi. Meda-ichak azolari faoliyatining buzilishi, kongil aynishi, qusish, ichi ketishi, meda ustida ogriqning paydo bolishi bilan kechadi, bemorning ahvoli ogir bolib, harorati 40°C gacha yetadi. Iyersinioz kasalliklarida meda osti bezining yalliglanishi, meningit va tepki kasalliklarining belgi- lari kuzatiladi. Iyersiniozlar buyrakning yalliglanishi, nefrit va uning faoliyatining buzilishiga olib kelishi mumkin. U holda bazi bir bemorlarda qator asoratlar, jumladan, bogim, yurak mu- shagi, koz pardasining yalliglanishi, terida qizarish, Peter sin- dromi aniqlangan. Hozirgi vaqtda iyersiniozlarning suvchechak va qizamiqqa oxshash kechadigan turlari ham mavjud, bazan kasallikning asorati sifatida bolalarda pnevmotoraks (kokrak qafasiga havo kirishi) kuzatiladi. Iyersiniozlarning klinik shakllarini aniqlashda quyidagi jadval- dan foydalanish maqsadga muvofiq: 11-jadval Iyersiniozlarning klinik shakllari i r a ll k a h s k i n il K i r a l r u t k i n il K il k a h c i - a d e M ti l o k o r e t n e o r t s a g ,t il o k o r e t n e ,t i r e t n e o r t s a G l a n i m o d b A ,t e ti l a n i m r e t ,t i n e d a f m il ,l a i r e t n e i z e M k a h c i r o k n a g l a q r a t y i m u m U k i m e y i p o k it p e s , k it p e s , n a g h s a l a r A il a b n a m i h c m a li k k I ,t i g n i n e m ,t it a p e g ,t i d r a k o i m , a m e ti r e ,t i r t r A r a l a q h s o b a v i m o r d n i s r e t e P Iyersiniozlarga tashxis qoyishda bakteriologik va steriologik tekshirishlarning ahamiyati katta. Laboratoriyada tekshirish uchun bemorning najasi, qoni, peshobi, orqa miya suyuqligi va bosh- 167 qalar tahlil qilinadi. Bu biologik ajralmalarni bir necha bor tekshirish tavsiya etiladi. Xastalikning korichakli shaklida olib tashlangan chuvalchangsimon osimtani bakteriologik va steriologik usuli bilan tekshirib korish maqsadga muvofiq boladi. Iyersinioz kasalliklarni davolashda levomitsin, tetratsiklin, bis- septol, furazolidon kabi mikroblarga qarshi ishlatiladigan dorilar yaxshi natija beradi. Kasallikning meda-ichak turida bemor bo- lalarga glukosolan, regidron, qaynatilgan suv va fiziologik eritmani tez-tez ichirib turish tavsiya etiladi. Bemorlarni, ayniqsa, bir yoshgacha bolgan bolalarni oz vaqtida va togri ovqatlantirish, parvarish qilish ularning tez sogayib ketishini belgilab beruvchi muhim omillardan biridir. Ka- sallik boshlangan davrdayoq bolaning ahvoli ogir bolsa, uning qon tomiri orqali gemodez, glukoza, reopoligluken, fiziologik eritma va oqsilli suyuqliklar yuborish tavsiya etiladi. Kasallikning iyersiniozli gepatitli shaklida esa, virusli gepa- titga oxshab parhez tutish, jismoniy harakatlarni cheklash va boshqa muolaja tadbirlarini qollash zarur. Iyersiniozlarning ar- tritli shaklini davolashda bod kasalligida qollaniladigan dori- darmonlar bilan bir qatorda antibiotiklarni ham berish yaxshi natija beradi. Bu dori-darmonlar mazkur bemorlarda paydo boladigan har xil asoratlar kelib chiqishining oldini oladi. Profilaktikasi. Iyersiniozlarning oldini olish uchun maxsus muhofaza tadbirlari hali ishlab chiqilgan emas. Shuning uchun ham bu sohada quyidagi chora-tadbirlarni amalga oshirish mumkin: 1. Iyersiniozlar bilan ogrigan kasallarni oz vaqtida aniqlash maqsadida qozgovchisi aniqlanmagan otkir meda, ichak tosh- mali bod va shunga oxshash kasalliklarning klinik belgilari, oziga xos bolmagan atiðik hollarda bemorlarni iyersiniozlarga tekshi- rishni tashkil qilish. 2. Sichqonsimon kemiruvchilarga qarshi kurash va ularning sabzavot, meva, oziq-ovqat saqlanadigan omborxonalarda, dokonlarda va umumiy ovqatlanish korxonalarida paydo boli- shiga yol qoymaslik, deratizatsiya ishlarini sifatli va oz vaqtida taminlash. 3. Uy va qishloq xojaligi hayvonlari ustidan veterinariya nazoratini kuchaytirish. Iyersiniozlar bilan xastalangan hayvon- larni oz vaqtida aniqlash. Sut va sut mahsulotlarini ishlab chiqa- rishda sanitariya-texnologiya qoidalariga amal qilishni taminlash. 168 4. Umumiy ovqatlanish, meva-sabzavot saqlanadigan kor- xonalarda ularni saqlash, tashish, istemol qilishda sanitariya- gigiyena va texnologiya qoidalariga amal qilishni nazorat qilish. Vaqt-vaqti bilan bakteriologik tekshirishdan otkazib turish. 5. Kasalxonalarda sanitariya va epidemiologiya kasalliklariga qarshi kurash qoidalariga amal qilish. Bemorlar, ularga qarovchi shaxslar va tibbiyot xodimlari orasidan soglom bakteriya ta- shuvchilarni oz vaqtida aniqlash. 6. Xastalik ochogida kuzatishni tashkil qilish. Kasallik man- bayi va tarqalish yollarini oz vaqtida aniqlash choralarini korish. 7. Xonalarning ozoda bolishi, muzlatgichlarning sanitariya holati, oziq-ovqat mahsulotlari bilan ishlaydigan shaxslarning salomatligi va ularning sanitariya madaniyati iyersiniozlarning oldini olishda muhim ahamiyat kasb etadi. 2.11. Xlamidiozlar Xlamidiozlar odamlarga xos bolgan (antroponoz) infeksion kasalliklar guruhi bolib, xlamidiya avlodiga, xlomidiaceae oila- siga mansub qozgatuvchilar tomonidan chaqiriladi. Xlamidiya- lar bakteriyaga oxshash morfologik xususiyatlarga va oziga xos ichki hujayraviy rivojlanish davriga ega. Hozirgi vaqtda xlamidiya avlodi ikki turga ajratiladi: C.trachomatis va C.Psittaci. Ammo bu turlarning har birining oziga xos immu- nologik, biologik va ekologik variantlari mavjud. Antroponoz xlamidiozlari. Antroponoz xlamidiyalari po- limorf klinik belgilar bilan kechuvchi, odam organizmigagina xos bolgan yuqumli kasallikdir. Qozgatuvchisi C.trachomatis uch guruhga ajratiladi: • birinchi guruhga traxoma tarqalishi boyicha endemik hi- soblangan hududlarda doimo aylanib yuruvchi, kozdan kozga yuqishi bilan kechadigan xlamidiyalar kiradi; • ikkinchi guruhga esa, jinsiy organlar shilliq qavatlarining epitelial hujayralarida yashashga moslashgan xlamidiyalar kiritil- gan. Ular odamdan odamga jinsiy yol orqali yuqadi va urogenital infeksiyalarni keltirib chiqaradi; • uchinchi guruhga jinsiy yol orqali yuqadigan va limfotropizm bilan xarakterlanuvchi tanosil limfogranulemalari kiradi. 169 Odatda, C.trachomatisning va boshqa xil antroponoz xlami- diya qozgatuvchilarining manbalari ayollar jinsiy organlari hi- soblanadi. Urogenital xlamidiozlar va epidemiologik jihatdan ularga bogliq (qozgatuvchi joylashishi jihatdan turlicha) bolgan xlamidiyali infeksiyalar uchun manifest va belgisiz shakllar xos- dir. Uzoq muddat kasallik alomatlarining zorayishi bilan ke- chuvchi persistent (latent) shakllari ham aniqlangan. Jinsiy organlarda yashashga moslashgan xlamidiyalar uroge- nital patologik shikastlanishlar bilan bir qatorda oftalmoxlami- dioz qozgatuvchilari korinishida ham namoyon bola oladi. Òibbiy amaliyotda oftalmoxlamidiozlarning turlicha klinik korinishlari traxoma va konyunktivit, deb ataladi. Kasallikning bu shakllari qozgatuvchisining jinsiy organlardan kozga otishi tufayli kelib chiqadi. Òraxomaning endemik korinishlari keng tarqalgan hududlarda qozgatuvchi kozdan kozga otib tarqaladi va aylanish aktivligi yuqori bolgan sharoitda yuqori virulent variantlari shakllanadi. Antroponoz xlamidiyalarining tarqalishi haqida aniq malu- motlar yetarli emas. Maxsus tadqiqotlarga kora, erkaklar orasida xlamidiyalar bilan zararlanish 12 %, ayollar orasida 5 % ni tashkil etgan. Òarqalish tezligining oshishi turli xil ogir asoratlarni keltirib chiqarishi, yangi tugilgan chaqaloqlar patologiyasi, ho- miladorlik davrida yuzaga keluvchi asoratlar hamda tashxisi, te- Download 1.29 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling