O‘zbekisòon respublikasi oliy va o‘RÒa maxsus òA’lim vazirligi o‘RÒa maxsus, kasb-hunar òA’limi markazi
Download 1.29 Mb. Pdf ko'rish
|
epidemiologiya va tibbiy parazitologiya
ahamiyati darajasi boyicha izohlang.
3. Dizenteriyaning otish yollari qanday? 4. Dizenteriyaning suv va oziq-ovqatlar orqali avj olishi uchun nima oziga xos? 5. Otkir dizenteriyaning surunkali, xronik shakliga otishiga nima imkon beradi? 6. Dizenteriyali bemorlarni kasalxonaga yotqizish korsatmalari qanday? 7. Dizenteriyani boshidan kechirganlarni kasalxonadan chiqarish qoidalari qanday? 8. Kasallanib otganlarning dispanser kuzatuvi qanday olib boriladi? 9. Dizenteriyadan tuzalgan bolalarni maktabgacha bolalar muassasalariga qatnashiga ruxsat berish shartlari qanday? 10. Oziq-ovqat korxonasining xodimi dizenteriya kasalligini boshidan kechirdi. Uning ishlashiga ruxsat berish shartlari qanday? ? NAZORAT SAVOLLARI 134 2.4. A virusli gepatit Etiologiyasi. Epidemik gepatitni epidemik kasalliklarning mus- taqil bir nozoologik qismi tariqasida birinchi marta atoqli rus olimi S.P. Botkin 1888-yilda aniqlab berdi. Epidemik gepatit qozga- tuvchisi filtrlanuvchi virus bolib, bu virus odam uchun yuqori kontagiozli va tashqi sharoitning tasiriga ancha chidamli boladi. U quritilgan yoki muzlatilgan holatda bir yildan ortiq saqlanib turadi. Oshqozon-ichak traktining shilliq qavati epidemik gepatit virusi uchun kirish darvozasi bolib xizmat qiladi. Ammo enteral yoldan boshqa parentral yol orqali yuqishi ham mumkin. Virus organizmga har turli inyeksiyalarni qilishda, qonni yoki zardobni bemordan olishda yoki har qanday dori-darmonlar yaxshi ste- rillanmagan holda shpris bilan yuborilishida otadi. Bemorning qo- nida virus topilib, organizmdan najas, siydik va bir miqdor nafas yollarining chiqindilari bilan ajralib chiqadi. Epidemik gepatitda infeksiyaning shakllari har xil bolishi mumkin. 35 haftaga choziluvchi sargayib ketish va tana haroratining kotarilishi bilan birga davom etgan tiðik shakllaridan tashqari, yengil otish shakl- lari ham boladi, bunda bazan sargayish korinmaydi. Nihoyat, bazi bir olingan epidemiologik va eksperimental malumotlar uning simptomsiz shakli mavjudligidan dalolat beradi. Klinikasi. Virusli gepatitlarning umumiy klinik belgilari, asosan, virusning jigar toqimasiga tanlab tasir etishi va bu muhim or- ganning jarohatlanishi bilan bogliq. Organizmning umumiy intoksikatsiyasi bilan bogliq alomatlar: darmonsizlik, ishtahaning yoqolishi, kongil aynishi va teri sargayishi deyarli barcha virusli gepatitlarda uchraydi. Shu bilan bir qatorda, kasallikning har bir turiga xos bolgan alomatlar ham bor. Ularni chuqur bilish bazan klinik alomatlarga asoslanib virusli gepatitlarni bir-biridan farq- lash imkonini beradi. A virusli gepatitda kasallikning yashirin davri 2 haftadan 6 haftagacha boladi. Kasallik, asosan, maktab yoshigacha bol- gan bolalarda uchraydi. Uning kechishi shartli ravishda bir necha davrga bolinadi: dastlabki prodromal yoki sargayishdan oldingi davr, sargayish davri va tuzalish davri. Prodromal davri 710 kun davom etishi mumkin. U, asosan, asta-sekin paydo boladigan alomatlar bilan kechadi. Bola injiq bolib, ishtahasi yoqoladi. Oyinqaroqlik yoqolib, yotgisi kelaveradi. Ayrim hollarda tumov alomatlari: burun bitib qolishi, yotal, 135 tomoq ogrishi, koz yoshlanishi kabi alomatlar kuzatiladi. Bazan tana harorati 23 kun 3838,5°C gacha kotariladi. Bazi bemor- larda kongil aynishi, tosh ostida ogirlik yoki kuchli bolmagan ogriq seziladi. Qorin paypaslab korilganida, jigar biroz kattalashgan bolib, paypaslaganda ogrishi mumkin. Bu davrning oxirlariga kelib, siydik rangi toq sariqqa aylanadi, najas, aksincha, oqishroq boladi. Xuddi shu davrda bemor najasi va siydigi bilan virus tashqa- riga koplab ajrala boshlaydi. Shuning uchun xastalikni aynan shu paytda aniqlab, bemorni alohida yotqizish zarur. Epidemiologiyasi. Bu kasallikda asosiy manba odam, yani tiðik va atiðik shakldagi kasallik bilan ogriganlar boladi. Kasallikning atiðik shakllariga tashxis qoyish qiyin bolishi tufayli u epidemiologik ahamiyatga ega boladi. Inkubatsion davrining oxiridan boshlab, kasallik boshlangan kunidan to 4-haftagacha va sariq paydo bolgan kundan boshlab kamida 3-haftagacha bemor yuqumli hisoblanadi. Epidemik gepatitning tarqalish yollari haqida shu vaqtga qadar bir fikrga kelingani yoq. Biroq, kasallik yuqtirish yollari (kontakt, oziq-ovqat va pashsha) orqali tarqaluvchi ichak infeksiyasi ekanligi haqidagi fikr epidemiologik tajribada keng tarqalgan va tasdiqlangan. Epidemik zanjirning uchinchi bogini. Epidemik gepatit kishiga juda tez yuqadi. Oilaviy yuqtirish, ovqat orqali yuqtirish va pa- renteral yol bilan yuqishda kasallik bolalarda yuqori (2030 % va undan yuqori) bolishi buni isbot etadi. Lekin infeksiyaning kon- tagiozligi 100 % bolmaydi. Oziga yuqtirganlarning bir qismi kasal, gepatit virusini saqlagan zardobni olganlar esa, xasta bolmaydi. Kasal bolganlar holati yuborilgan zardobning dozasiga bogliq boladi. Botkin kasalligini boshidan kechirgan kishilarda turgun immunitet paydo boladi. Qaytadan kasallanish kamdan kam yuz beradi. Bu infeksiya bilan kasallanishga turmush sharoitlari katta tasir korsatadi. Zichlik, uy-joy sharoitining antisanitariya holati, be- mor bilan yaqin aloqada bolish, pashsha mavjudligi infeksiyaning tarqalishi va hatto, keng tarqalishiga imkon tugdiradi. Òabiiy sharoitlar infeksiyaning tarqalishida katta rol oynamasa ham, biroq u yaqqol mavsumli bolib korinadi. Kasallik yozda kopayadi. Kasallik ayrim oilaviy ochoqlar paydo qiluvchi, cheklangan da- rajada tarqaluvchi portogiozli infeksiyadir. Epidemik gepatitning A, B, C shakllari kuzatiladi. A shakldagi virusli gepatit kasalligi maishiy kontakt yoli bilan yuqadi. B shakldagi virusli gepatit bilvosita kontakt, jarrohlik, stomatologik asbob orqali otadi. C shakldagisi A va B shakliga oxshash bolib, A ham emas, B ham emas, deb nomlanadi. 136 Profilaktikasi. Epidemik gepatitga qarshi kurash tadbirlari, asosan, ikki tomonga infeksiya manbayi va uni otkazib beruvchi yollarga qarshi kurashga qaratilishi kerak. Maxsus profilaktikasi uchun gamma-globulin qilinadi. 1997-yildan boshlab B virusli gepatitga qarshi emlash keng yolga qoyilgan. Infeksiya manbayiga, yani epidemik gepatit bilan kasal kishi- larga nisbatan qollanadigan tadbirlar quyidagilardan iborat: diagnostika klinik malumotlarga, epidemik tahlilga asoslanib qoyiladi, yani gepatit kasalligi bilan yaqindan aloqada bolgani, anamnezi, shu kasaldan ilgari 24 oy ichida bironta muolaja olgani va ayniqsa, qon quyilgani yoki odam zardobi yuborilganligiga asoslanadi. Bemorga yaqinlashgan kishilarni emlash natijasida ke- lib chiqqan gepatitda esa, shu turkumdagi zardob olgan bolalarni har doim tekshirishdan otkazib turish kerak. Bolalar muassasalarida epidemik gepatit paydo bolgan guruh 40 kungacha, boshqa guruhlar doim izolatsiya qilinib, yangi kel- ganlarni bu guruhga qoyish va bu guruhdan boshqasiga ot- kazish toxtatiladi. Epidemik gepatit bilan ogrigan bemorlarni sariq paydo bolgandan boshlab kamida uch hafta yoki kasallik- ning boshlanishidan bir oy avval izolatsiya qilinadi. Infeksiyaning tarqalishiga qarshi kurash. Kundalik va yakuniy dezinseksiya qilinadi, bu ichak infeksiyalarida qollangan usulda otkaziladi, dori-darmonlar bilan davolanadi, qozgatuvchining turgunligi hisobga olinadi. Emlash natijasida kelib chiqqan gepatitning profilaktikasida qollaniladigan tadbirlar etiborni talab qiladi. Òurli infeksiya- lardan virus otkazish mumkinligini nazarda tutib, shpris va ni- nalar har bir maniðulatsiyadan song kamida 30 minut qayna- tiladi. Gepatit bilan ogrigan bolalar uchun maxsus asboblar ajratish kerak. 1. A virusli gepatit ochogini epidemiologik tekshirish. Ochoqda otkazila- digan epidemiyaga qarshi tadbirlarni tekshirib korish. 2. Uyushgan bolalar jamoasida mashgulotlar otkazishda oquvchilar gamma-globulin qilinishi kerak bolganlar tanlanib, ilgari kasallikni boshidan kechirganmi yoki yoqmi va bundan oldin qachon gamma- globulin yuborilganligi hisobga olinadi. 3. Masalalar yechish. ! MUSTAQIL ISH 137 Epidemiologik masalalar 1. Shimoliy kengliklarda joylashgan ishchilar shaharchasida de- kabr-fevralda A gepatit avj olib, turli yoshdagi 74 kishi kasallangan. Bemorlarning 2/3 qismida gepatit sariqlik alomatlarisiz otgan. Bundan oldingi yillarda shaharchada virusli gepatitning 12 hodisasi hisobga olingan, bunda kasallik xronik qaytalanuvchan shaklda otgani qayd qilingan edi. Kasallanganlarning asosiy qismi (57 kishi) oqar suvdan foydalangan. Bu havza, oz navbatida, kichik kol bilan tutashgan bolib, uning qirgogida axlatxona bolgan. Havza- dagi suvning kolititri 1 ml, ammiak miqdori 0,14 mg/litr. Aholining asosiy qismi 17 kishi kasallangan. Bu yerda aholi daryo suvidan foydalanadi, uning kolititri 100 ml, ammiak miqdori 0,07 mg/litr. Kasallikning avj olish tabiati haqidagi mulohazalarni bayon eting. Uni tugatish boyicha tadbirlar rejasini tuzing. 2. Qishloq joyda martdan iyulgacha 33 bola gepatit bilan kasal- langan. Epidemiologik tekshirish chogi 14-yanvarda bolalarga Mantu sinamasi qoyilgan, 17-yanvarda esa, bir necha bolalarga ÁÖÆ vaksinasi bilan emlash otkazilganligi aniqlangan. Òibbiy hujjatlarni organishda 1214-yanvarda 118 bolaga, jumladan, ilgari gepatit bolib otgan 2 bolaga (biri 16 oy, ikkinchisi 8 oy oldin) Mantu reaksiyasi qoyilganligi aniqlangan. Bu tibbiy muas- sasada asboblarni sterilizatsiya qilishda nuqsonlar aniqlangan. Kuzatilgan kasalliklarning epidemiologik tabiati togrisidagi mulohazalaringizni bayon eting. Kasallik yuqishining oldini olish boyicha tadbirlar belgilang. 1. A va B virus haqida tushuncha bering. Gepatit viruslarining atrof-muhitdagi chidamliligini tariflang. «Avstraliya» antigeni nima? 2. A virusli gepatitda infeksiya manbalarini sanab chiqing. Ularning eng muhimlari qaysilar? 3. A va B virusli gepatitda inkubatsion davr qanday? 4. Virusli gepatit diagnostikasida qanday biokimyoviy testlar qollaniladi? 5. B virusli gepatit profilaktikasi nuqtayi nazaridan qanday shaxslar donorlikka ruxsat etilmaydi? 6. Parenteral maniðulatsiyalar uchun qollaniladigan tibbiy asboblar zararsiz holga qanday keltiriladi? 7. A virusli gepatit xususida odam qon zardobidan tayyorlangan gamma- globulinning profilaktik tasiri nima bilan izohlanadi? 8. A gepatitni boshidan kechirgan shaxslar ustidan dispanser kuzatuvi qanday olib boriladi? ? NAZORAT SAVOLLARI 138 2.5. Shol (Polimyelitis) Shol virusining tort xil tipi borligi immunologik yol bilan isbot etildi. Epidåmik tarqalishlarda kopincha 1-tipi aniqlanadi. Tiplar orasidagi har tomonlama immunitåtning bolmasligini maymunlarda tajriba qilib isbot qilindi. Låkin jamoat orasida har xil virus tiplari aylanib yursa-da, shol bilan qaytadan kasal bolish hodisalari roy bårmaydi, bu shuni korsatadiki, kasallikni qayta boshdan kåchirish natijasida paydo boluvchi immunitåt mut- laqo bir tipga xos bolmaydi. Shol virusi turgun viruslar qatoriga kiradi. U fånol, efir, asåton, oshqozon-ichak traktining shirasi tasirlariga chidamli boladi. Suvda virus 100 kungacha chiday oladi, najaslarda va quvur suvlarida uzoq saqlana oladi. Issiqlik tasiriga virus juda såzuvchan (60°Ñ da tåzda faoliyati susayadi) va oksidlovchi moddalarda (xlor, vodorod påroksidi, kaliy pårmanganat) osonlik bilan halok boladi. Sholda inkubatsion davr kopincha 514 kun bolib, 2 kunga qisqarishi va 35 kunchaga chozilishi mumkin. Epidåmiologiyasi. Otgan asrning 8090-yillarida råspub- likamizda, ayniqsa, yosh bolalar orasida otkir shol kasalligi kop qayd etilib, bolalarni umrbod majruhlikka olib kålgan. Ozbåkiston Råspublikasi Sogliqni saqlash vazirligi tomoni- dan olib borilgan profilaktik chora-tadbirlar natijasida 1996-yil- dan boshlab, bu kasallik umuman yoqotildi. 2002-yil Ozbåkis- ton Råspublikasi «Yovvoyi polivirusdan xalos bolgan davlat» sårtifikatiga sazovor boldi. Låkin kåyingi yillarda råspublika- mizga qoshni bolgan qator davlatlarda otkir shol kasalligi bo- yicha vaziyat murakkablashdi va bu kasallikning råspublikamiz hududiga kirib kålish xavfi ortdi. Jahon sogliqni saqlash tashki- loti malumotiga kora, Tojikistonda 2010-yil 17-mayga qadar otkir shol kasalligi aniqlangan båmorlar soni 278 nafarga yåt- gan, 12 båmor olgan. Shol turli-tuman shakllarda otadi. Nårv siståmasining zarar- lanish simptomlari yaqqol koringan ogir falaj shakllari bilan birga, nårv siståmasining zararlanish simptomlari bolmagan abortiv shakllari ham, håch qanday klinik simptomlari korilmagan yångil otuvchi virus tashuvchi kasalliklar ham boladi. Sholning yashirin formalari kång tarqalganligi ilgaridan malum va bu sholning oziga xos xususiyatidir. Kåyingi yillardagi 139 tåkshirishlar, infåksiyaning yaqqol koringan shakllari uning yashirin shakllariga nisbati turlicha bolishini (1:50; 1:100; 1:350) korsatadi. Laboratoriya yoli bilan tåkshirishning hozirgi zamon usullarini nazarga olganda (virus topish mumkinligi va virusni ziyonsiz holga kåltiruvchi antitålalar titrining osishini kozdan kåchirib borish mumkinligi) bu usul yordami bilan olingan malumotlarni togri dåb hisoblasa boladi. Bu nisbat raqam- larning har xil bolishini tåkshirish olib borilgan muayyan epi- dåmiologik sharoitlarning turlicha bolishi natijasi dåb bilmoq mumkin. Sholning epidåmiologik zanjiri. Birinchi zvåno infåksiya- ning manbayi odam bolib, bunga klinika jihatidan yaqqol ko- ringan kasal va poliomiyålitning yashirin shakllari bilan kasallan- gan kishilar kiradi. Kopincha aniqlab olinmasdan qoluvchi yashirin formalari infåksiyaning manbayi sifatida alohida xavf tugdiradi. Ikkinchi zvåno infåksiyaning tarqalish yollari kasallikning turli davrida virus båmor organizmning qaysi yårida uygunlash- gani hamda uning organizmdan qaysi yollar orqali ajralib chi- qishi bilan bålgilanadi. Kasallikning birinchi kunidan boshlab, råkonvalåssåntlikning oxirgi muddatigacha shol virusi najas bilan juda kop miqdorda ajralib chiqib turadi, bundan tashqari, bir qancha mamlakatlarda maymunlarga ogiz orqali kasallikni yuq- tirish tajribalari muvaffaqiyatli chiqdi. Shularga asoslanib, shol- ning asosiy tarqalish yoli kontakt orqali bolishi haqida, asosan, najas bilan ifloslangan qol va turli rozgor buyumlari orqali tar- qalishi haqida yaxlit fikrga kålindi. Biroq, yaqqol koringan yoki yashirin shakldagi poliomiyålit bilan kasal bolgan kishining halqumida virusning bolishi infåk- siyaning havo-tomchi zarrachalari orqali ham yuqishi mumkinligini korsatadi. Sholning eng yuqumli davrini (kasallikning bålgilari boshlanishidan 35 kun ilgari va boshlangandan kåyingi 35 kun ichida) virusning shu yol orqali otishiga boglanadi (Chuma- kov). Shuni ham takidlab otish kerakki, otgan asrning 40-yillari ortalarigacha havo-tomchilar orqali otkazishni sholning eng asosiy tarqalish yoli dåb hisoblanar edi. Bazi bir tadqiqotchilar bu fikrni hozir ham quvvatlaydilar. Epidåmik zanjirning uchinchi zvånosi odam bolib, infåk- siyaning tasiriga turlicha råaksiya korsatadi, yuqtirishning 140 oqibatini organizmning shu råaksiyasigina bålgilab båradi. Kichik yoshdagi bolalar sholga juda båriluvchan boladi. Yuqorida bayon qilib otilganidåk, virusni oziga otkazgan bolalarning kamdan kami yaqqol koringan tipik shol bilan kasallanib, kopchiligi kasallikning bilinmas yoki simptomsiz shakllarini otkazadi. Sholning paralitik shakllari bilan kasallanishni organizmning ta- biiy turgunligini susaytiruvchi har xil tasirlar natijasi dåb, yani charchash, shamollash, bodomcha båzning olib tashlanishi, jarohatlar, turli inyåksiyalar, turli xil opåratsiyalar va h.k. natijasi dåb hukm qilinadi. Shol bilan kasallangandan kåyin turgun immunitåt qoladi va qaytadan kasallanish hodisalari juda ham kamdan kam boladi. Latåntli immunizatsiya natijasida ham immunitåt paydo bolishi mumkin. Katta yoshdagi bolalar va katta yoshdagi odamlarning chidamli bolishlari sababi ham shunda bolsa kerak. Sholning tarqalishiga sanitariya-turmush sharoitlari katta tasir etadi, chunki yuqish ehtimoli kontaktning qanchalik zich bolishiga bogliq. Shuning uchun uy-joy sharoitining yomon bolishi bolalarning ozaro yaqindan kontaktda bolishlariga sa- babchi boladi, natijada kasallikning tarqalishiga, uning ogir otishiga va låtallikning kop bolishiga olib boradi. Shol yoz-kuz mavsumida koproq yuz båradi. Sholga qarshi kurash Sholga qarshi kurash tadbirlari Sogliqni saqlash vazirligining 2010-yilda chiqargan qollanmasiga muvofiq olib boriladi. Sholga qarshi kurashni muvaffaqiyatli olib borish uchun quyidagi tash- kiliy tadbirlar amalga oshirilishi zarur: sholga tashxis qoyish, profilaktika va davolash ishlarini hamma shifokorlarga orgatish, bolalar muassasalari xodimlarining diqqatini bolalar orasidagi kasallikni barvaqt aniqlab olishga qaratish, ularni profilaktika qilish asoslari bilan tanishtirish, nihoyat, aholi orasida sanitariya maorifi ishlarini olib borish. Bulardan tashqari, kasalxonaning ichida kasallikni yuqtirish hodisalariga yol qoymaydigan råjim bilan taminlangan diagnostik statsionarlar tashkil qilish kerak. Kasallik avj olgan davrda bolalar opkasining xastalanish im- koniyatini kamaytirishga qaratilgan tadbirlarni amalga oshirish zarur, buning uchun bolalar ertaligini toxtatish, kinoga borishni taqiqlash va h.k.larni qollash kerak. 141 Infåksiyaning manbayiga qarshi qaratilgan tadbirlar båmor- larni tåzda aniqlab olish va ularni sozsiz gospitalizatsiya qilish- dan iboratdir. Bu tadbirlarning ikki tomonlama ahamiyati bor: bir tomondan yuqumlilikning manbayini yoqotishga erishilsa, ik- kinchi tomondan kasallikdan qolgan ogir illatlarning va nogi- ronlikning oldi olinadi. Kasallik tarqalgan davrda tibbiyot xodim- lari, ayniqsa, xushyor bolib turishlari, kasal bolganlarni poli- klinikada, bolalar muassasalarida, uyma-uy tåkshirib, tamomila aniqlab olish choralarini korish zarur. Sholning epidåmik tarqalishi roy bårganda, shifokorlarning diqqati bolalarda yuqori nafas yollarining katari bilan koringan otkir isitmali kasalliklarning hammasi davolashga qaratilishi kerak. Kasallarni soglom bolalardan ajratib, izolatsiya qilinadi. Tibbiyot xodimlari kun sayin ularni uyiga borib tåkshirib turishlari lozim. Sholga ozgina bolsa-da shubha tugilsa, tashxisni aniqlash uchun bola gospitalizatsiya qilinadi. Shol kasalligi bilan ogrigan båmor bilan yaqindan kontaktda bolgan kishilarga 20 kunlik karantin bålgilanadi. 15 yoshgacha bolgan soglom bolalar hamda bolalar muassasalarida, oshxona, oziq-ovqat va sut mahsuloti dokon- larida xizmat qiluvchi katta yoshdagi savdo xodimlari karantindan otishlari shart. Bolalar muassasalarida birinchi marta kasallik paydo bolishi bilan kasallik chiqqan guruhni boshqa guruhlardan 20 kunga qadar izolatsiya qilinib, yangi bolalarni qabul qilish va boshqa guruhlarga kochirish toxtatiladi. Kasallik takrorlanganda 20 kungacha kåcha-kunduz davom etadigan guruhga aylantiriladi yoki karantin tadbirlarini oilada taminlash sharti bilan bolalarni uylariga tar- qatib yuboriladi. Sholning qaysi shakli bilan kasal bolganiga qaramay, kasallik boshlanganidan buyon 40 kun otmaguncha, båmorlarni kasal- xonadan chiqarish mumkin emas. Infåksiyaning tarqalish yolla- riga qarshi tadbirlar kundalik va oxirgi dezinfåksiya qilishdan iborat boladi. Virusning turgunligi, kasallikning birinchi kunidan boshlab haddan tashqari kop virus ajralib chiqishi tufayli, po- liomiyålitda dezinfåksiyani, ayniqsa, sinchiklab qilish talab etiladi. Båmorlarning chiqindilari, båmor ishlatgan buyumlar, kiyimlar, orin jihozlari (choyshab, yostiq jildi, korpa choyshabi), båmorni parvarish qilishda ishlatilgan ashyo, oyinchoq, idish, båmor yotgan uy va båmorni izolatsiya qilinmagan boshqa kishilarning uylari, hojatxona hamda umumiy foydalanishda bolgan boshqa 142 joylar dezinfåksiya qilinishi kerak. Bunda dezinfåksiyalovchi moddalardan 3 % li xloramin eritmasi va tindirilgan xlorli ohak- ning 2 % li eritmasi ishlatiladi. Maxsus profilaktika. Poliomiyålit kasalligidan saqlanish uchun OPB poliomiyålitning kuchsizlantirilgan tirik viruslaridan tayyor- langan vaksina qollaniladi. Bu vaksina ogizga 2 tomchi tomiziladi, shu sababli oral vaksinasi dåb nomlanadi. Kuchsizlangan virus odam organizmida immunitåt hosil qiladi va kålgusida yovvoyi poliviruslar xurujidan himoya qiladi. 2010-yilda Ozbåkiston Rås- publikasi bilan qoshni bolgan Tojikistonda poliomiyålit epidemik avj olganligi munosabati bilan yurtimizda «Milliy emlash» kunlari ikki bosqichda otkazildi. Buning uchun Jahon sogliqni saqlash tashkiloti va UNISÅF bilan hamkorlikda 7 mln doza poliomiyålitga qarshi vaksina kåltirildi va 2010-yil 1723-mayda 1-bosqich va 713-iyun, 2530-oktabr kunlari 2-bosqich otkazildi. Bunda 15 yoshgacha bolgan bolalar emlandi. Oquvchilar bolalarni antiðoliodraje bilan immunizatsiya qilishda (po- liklinikaning emlash xonasida, maktabda yoki uyda) ishtirok qilishadi va emlash otkazilgani haqidagi malumotlar 63-shaklda qayd etiladi. Epidemiologik masalalar 1. Bir yoshdagi bolada poliomiyelitning paralitik shakli aniq- langan. Bola 1 yosh-u 3 oylik bolgunga qadar, ota-onasi bilan chet mamlakatlarning birida yashagan. Bola chechakka qarshi emlangan. Uni boshqa infeksiyalarga qarshi Download 1.29 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling