O’zbekiston aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qomitasi toshkent axborot tehnologiyalari universiteti

17-BOB. MARKETING TIZIMIDA NARX SIYOSATI
17.1. Marketing tizimida narx tushunchasi va narxning shakllanishi
17.2. Narx shakllanish uslublarini tanlash
17.3. Narx strategiyalar
17.1. Marketing tizimida narx tushunchasi va narxning shakllanishi
Marketing  kompleksida  narx  ikkinchi  element  bo’lib,  daromadni  belgilaydigan  asosiy
ko’rsatgichdir . Narx deganda maxsulot, xizmatlar uchun va uni sotib olish uchun iste'molchi sarf
qiladigan  pul  miqdorini  tushunamiz.  Lekin,  narx  hamma  vaqt  ham  pul  shaklida  ifodalanmaydi.
Masalan, barter natural almashishining qadimiy shakli hisoblanadi. 
Makroiqtisodiy    nazariya  bundan  150  yil  ilgari  ham,  tovarni  sotishga    faqat  narx  yordamida
ta'sir  ko’rsatishi  mumkin  deb  uqtirib  o’tgan.  Bu  vaziyatni  yuqori  baholashnining  asosiy  sababi
shundan  iboratki,  Adam  Smit  va  David  Rikardolar  davrida  faqat  bir  xil  xom-ashyo    va  bir  xil
iste'mol  tovarlari  ishlab  chiqarilib,  iste'molchilar  diqatini    tovarning  markasi,  o’rami  va  reklamasi
yordamida jalb qilish imkoniyati deyarlik mavjud bo’lmagan. Ikkinchidan, mahsulot narxiga asosiy
e'tibor  qaratilganligi,  pulni  miqdor  jihatidan  oson  o’lchash  mumkinligi  va  narxni  sifatga  nisbatan
talab va taklifda oson qo’llash mumkinligi bilan tushuntiriladi.
Quyidagi  32-chizmada  talab  va  taklifning  klassik  modeli  ko’rsatilgan.  Bu  32-chizma
ma'lumotidan  ko’rinib  turibdiki,  talab  narxining  o’sishi  bilan  kamayadi,  aksincha  taklif  ortadi.
Ishlab chiqaruvchi narx orqali uning mahsuloti qanchalik darajada kerakligi haqida axborotga ega

bo’ladi.