O`zbekiston Davlat Jahon Tillari Universiteti Ilmiy ish asoslari fanidan 1-ma`ruza yuzasidan taqdimot

Alisher Navoiy – chog`ishtirma lingvistikaning asoschisi. Alisher Navoiy o`z ona tilida badiiy ijod qilish, ona tilining butun go`zalligi, tarovatini amalda ko`rsatish bilangina cheklanib qolmadi. Ona tilini o`sha davrda badiiy adabiyot uchun an`ana bo`lib qolgan fors tiliga qiyoslab, bu tildan hech qolishmasligini, hatto ba`zi o`rinlarda ustunroq turishini ilmiy jihatdan ham isbotlab bermoqni o`z oldiga maqsad qilib qo`ydi. Ana shu maqsadda 1499-yilda ikki til muhokamasiga – ikki tilning chog`ishtirma grammatikasiga bag`ishlangan maxsus asarini – «Muhokamat ul-lug`atayn» asarini yaratdi.

Alisher Navoiy – chog`ishtirma lingvistikaning asoschisi. Alisher Navoiy o`z ona tilida badiiy ijod qilish, ona tilining butun go`zalligi, tarovatini amalda ko`rsatish bilangina cheklanib qolmadi. Ona tilini o`sha davrda badiiy adabiyot uchun an`ana bo`lib qolgan fors tiliga qiyoslab, bu tildan hech qolishmasligini, hatto ba`zi o`rinlarda ustunroq turishini ilmiy jihatdan ham isbotlab bermoqni o`z oldiga maqsad qilib qo`ydi. Ana shu maqsadda 1499-yilda ikki til muhokamasiga – ikki tilning chog`ishtirma grammatikasiga bag`ishlangan maxsus asarini – «Muhokamat ul-lug`atayn» asarini yaratdi.

Alisher Navoiyning bu asarining maydonga kelishi bilan dunyo tilshunosligida yangi sahifa ochildi. Tilshunoslikning hozirgi kunda chog`ishtirma lingvistika deb yuritiluvchi yangi yo`nalishiga asos solindi.

Uyg‘onish davri tilshunosligi

Uyg‘onish davri tilshunosligi

Tilshunoslik alohida, mustaqil fan sifatida XIX asrning birinchi choragida (1816-yilda) fanlar olamiga kirib keldi. Tilshunoslik fani shu kungi taraqqiyot bosqichiga yetib kelguncha uzoq tarixiy taraqqiyot davrini, “o`sish” davrini bosib o`tdi. U turli maktablar, oqimlar, ta`limotlar ta`sirida bo`ldi.

Yevropada Uyg‘onish davri tilshunosligi XV-XVIII asrlarni o‘z ichiga oladi. Bu davrda barcha tillarning yagona, bitta mantiqiy asosi bo‘lishi – bitta grammatika bo‘lishi kerak degan ta’limot yaratildi.