O`zbekiston Davlat Jahon Tillari Universiteti

(h _SNCh - h_n )ρ_n
P_kel. = P_n + -------------------
100
bu yerda, P_n – neft qudugidagi qatlam bosimi, MПa ;
h _SNCh – suv neft chegarasi yuzasining mutloq chuqurligi, m;
h_{n –} quduqda qatlam bosimi o’lchangan nuqtaning mutlok ko’rsatgichi, m;
ρ_n– neftning zichligi, kg/m³.
Alohida quduqlar bo’yicha qatlam bosimi (SNChga keltirilgan) haqidagi ma’lumotlar qatlam bosimi xaritasini tuzish uchun foydalaniladi. Bu xarita izobar xarita deb yuritiladi. Bu xaritalar bo’yicha butun uyum va uni alohida qismlarining o’rtacha qatlam bosimi kattaligi hisoblanadi. Izobar xaritasining tahlili uyumning yangi quduqlar burgilash ko’zda tutilgan qismlarida bosim kattaligini baholash imkoniyatini yaratadi.
Qatlam harorati.
Qatlam haroratini o’rganish qatlam flyuidlarining xossalarini aniqlash, neft va gaz zaxiralarini hisoblash, maxsuldor qatlamni ishlatishni loyihalash va amalga oshirish, uning ish tarzini, qatlam suvlari dinamikasini o’rganish uchun, yyer qobigining issiqlik maydonini tadqiq qilish uchun hamda quduqlarni sementlash va pyerforatsiya qilish bilan boĝlik bo’lgan turli texnik vazifalarni yechish uchun zarur.
Chuqurlik oshib borgan sari yyer qobiĝini harorati o’sadi. Shu bilan birga yer sharining turli xududlarida chuqurlashgan sari haroratning o’sishi turlicha. Yer qobiĝining yuqori qatlamlari (10-20 km) uchun harorat o’rtacha har 33 metrga 1⁰C ga oshadi.
Haroratning o’sishi geosinklinal viloyatlarda platformalarga nisbatan tezroq, yosh platformalarda qarilariga nisbatan tezroq bo’ladi.
Yer qobiĝida chuqurlik oshgan sari haroratning o’zgarishini tavsiflash uchun geotermik poĝona va geotermik gradient kabi tushunchalardan foydalaniladi.
Geotermik poĝona deb chuqurlik oshgan sari toĝ jinslarining harorati 1⁰C ga oshadigan masofaga aytiladi va quyidagi formula bilan aniqlanadi: