O‘zbekiston milliy universiteti fakulteti yo‘nalishi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
MIRZO ULUG‘BEK NOMIDAGI
O‘ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI
________________________ FAKULTETI
___________________________ YO‘NALISHI

“____________________________________________” fanidan

MUSTAQIL ISH


Bajardi: ____________________________
Qabul qildi: _________________________


Toshkent-2021

MAVZU: IDROK TURLARI VA KLASSIFIKATSIYASI


REJA:

1. 
   KIRISH
   
2. 
   ASOSIY QISM
   

1. Idrokning turlari
2. Idrokning klassifikasiyasi

3. 
   XULOSA
   
4. 
   FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI
   

KIRISH
Shaxs tevarak-atrofdagi narsa hodisalarning faqat ayrim xossalarini ongda aks ettirib qolmaydi balki ularning barcha xossalarini birgalikda bir butun holda ham aks ettiradi. Sezgi organlariga bevosita ta'sir etib turgan narsa-hodisalarning obrazlarining kishi bir butun holda aks ettirishi idrok deyiladi. Masalan: uyni idrok qilish, gulni idrok qilish, odamni idrok qilish va boshqalar. Sezgi va idrok bir-biri bilan chambarchas bog'liq. Kishi narsa-hodisalarning ayrim xossalarini sezadi. Uni bir butun holda idrok qiladi. Chunki, narsa va xossa bir-biridan ajralmas bo'lganligidan sezgi va idrok ham bir-biridan ajralgan holda voqea bo'lmaydi. Odam narsalarni idrok qilayotganda uning ayrim xossalarini sezadi. Masalan: chaqmok qandni idrok qilinadi, uning shirinligi seziladi. Quyoshni idrok qilinadi, uning issiqligi seziladi va boshqalar.
Psixologiya fanida idrok muayyan shakllarga ajratilib tadqiq qilinadi, vaqt, sharakat, fazo yordami bilan atrof-mushitning, biosferaning, ijtimoiy turmushning moshiyati yuzasidan axborotlar ma'lumotlar, xususiyatlar aks ettiradi. Borliqdagi narsa va shodisalarning yashash shakli, uzluksiz ravishda sharakatda bo’lishi, muayyan obektiv vaqt birligida shukm surishi inson ongida bevosita in'ikos qilinadi.
Odatda inson tomonidan vaqtni idrok qilish, asosan ruhiy hodisalar, holatlar, vaziyatlar, xususiyatlarning o’zaro o’rin almashinuvi tufayli namoyon bo’ladi va o’ziga xos tuzilishi bilan mazkur jarayonning boshqa shakllaridan farq qilib turadi. Vaqtni idrok qilish inson tomonidan aks ettirilayotgan vaqt birligining obektiv (shaqqoniy, sholis) mazmuniga, shaxsning unga nisbatan munosabatiga boliq bo’lib, xuddi shu mezon orqali uning mahsuldorligi o’lchanadi. Masalan, shaxsning ehtiyoji, motivasiyasi, qiziqishlari va intilishiga mos, mutanosib vaqt birligini idrok birligini idrok qilgan taqdirdagina vaqt obektiv jishatdan(kechinmalar, shis-tuyg’ularga nisbatan shaxsning ijobiy shaqqoniy munosabatlarida) tez o’tganday idrok qilinadi, odatda yoqtirmaslik, idrok maydoniga (qamroviga) nomutanosiblik esa shaxsda zerikish vaqt "sekin" o’tish tuyg’usini uyg’otadi.
Idrok uziga xos xususiyatlarga ega bo’lgan xissiy bilishning sifat jixatidan yangi boskichidir. Idrokning predmetliligi, yaxlitligi, ma’lum tartibda tuzilishi, konstantligi va anglanganligi uning eng muxim xususiyatlaridandir.