O'zbekiston respublik asi oliy va o'rta m axsus ta 'lim vazirligi m irzo ulug bek nom idagi o'zbekiston


bilmaslikdan kelib chiqadi. O'zbek xalqining qadimiy udumlariga


Download 44.62 Kb.
Pdf ko'rish
bet80/112
Sana10.11.2023
Hajmi44.62 Kb.
#1762903
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   112
Bog'liq
bekmirzayev. nutq madaniyati va notiqlik san\'ati

bilmaslikdan kelib chiqadi. O'zbek xalqining qadimiy udumlariga 
ko'ra, chaqaloq tug'ilgandan bir hafta o'tar o'tmas uning qulog'iga 
azon aytiladi. Chaqaloq vujudiga ilk bor yaratganning nomi, musul- 
mon ohanglari kirib borarkan, bola tarbiyasi xuddi shu damlardan 
boshlanadi.
Ohang - so'z va gapning libosi. V.G.Belinskiy: "Gap so'zda 
emas, ohangda qaysi so'zning qanday talaffuz etilishida’ - deydi.
*)8


Ohang gapning mazmunini butunlay o'zgartirib yuborishi mumkin. 
Afandining “Siz ahmoq, odam em assiz” deya uzr so'ragani kabi.
Bolangizga ertalab “Turaqoling, o'g'lim !” degan jumlangizga, 
o'g'lin giz (buyruq, taklif, iltimos, yolvorish yoki yalinish) ohangiga 
qarab munosabat bildiradi. Agar buyruq ohangida aytadigan bo'lsan- 
giz, bolangiz sizni “nimaga baqirasiz?” - deb jerkib soladi. Demak, 
bu muomala madaniyatini o'm iga qo'ya olmaslik oqibati. Ham 
sizning, ham bolangizning kayfiyati buziladi.
Bir rivoyat o'qigan edim, Tohir Malikning kitobida bo'lsa kerak. 
Tabib bemorni davolash uchun ilon izlab topadi. Yo'lda kelayotib 
ilon tilga kiradi: - Sen meni o'ldirib, zahrim bilan bir odamning 
hayotini saqlab qolmoqchi bo'lyapsan, to'g'rimi?
Tabib: - To'g'ri, - debdi.
-
Endi quloq sol, - debdi ilon. - Bekor qilasan, bemor mening 
zahrim bilan tuzalmaydi. Agar biz chaqqanimizda tuzalar edi. Uni 
do'sti chaqqan. Odamning zahrini ilonning zahri yo'q qila olmaydi, -  
debdi va so'zida davom etibdi: - Bilasanmi, Alloh bizni shunday 
sovuq va badbashara qilib yaratdi, qo'l-oyoq ham, aql ham bermadi. 
Ammo biz ilonlar bir-birimizni chaqmaymiz. Siz insonlarga esa aql- 

Download 44.62 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   112




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling