O'zbekiston respublik asi oliy va o'rta m axsus ta 'lim vazirligi m irzo ulug bek nom idagi o'zbekiston

Kibrli insonlarning turlari
I. 
Ba'zi insonlar podshohligi yoki jamiyatdagi o'm i bilan kibr- 
lanadi. Ushbu insonlarning kibri xushom adgo'ylam ing madh qilish- 
lari va rioya yuzasidan ortib boradi.
Kibrning belgilari asosan podshohlar va mansabdorlarda yaqqol 
ko'zga tashlanadi. Kibr ulami halokatga duchor qiladi. Kibrlanuvchi 
podshohlar podshohliklari to 'g'risid a aql yuritsalar, buning abadiy 
emasligini, balki bir necha kungina davom etishini bilib olishadi.
116

---

2. B a'zan insonlar boyligi bilan kibrlanadi va bunday insonlar 
johildirlar. Chunki u agar aqlli inson bo'lganida qo'lidagi boylik 
abadiy emasligini, Alloh uni xohlagan vaqtida olib qo'yishini bilgan 
bo'lardi. Qorun boyligi bilan kibrlandi. Uning boyligi shu qadar ko'p 
ediki, xazinaning kalitlarini e-tti kishi ham ko'tarolm as edi. Alloh 
taolo uni va boyligini erga berdi, natijada, u ochiqdan ochiq ziyon 
ko'rdi. Agar Alloh o'sha podshohni bir kasallikka duchor qilganida 
edi butun boyligi evaziga sog'ligini qaytarib berishni orzu qilardi.
3. B a'zi insonlar quvvati va sog'ligi bilan kibrlanadi. Bunday 
insonlar ham g'ofillar qatoridadir. Chunki quvvat insonlar orasidagi 
obro' o' lchovi emasdir. Bunday kishilarning quvvati eshak yo xach- 
iming quvvatichalik bormi? Agar quvvat o'lchov birligi bo'lganda, 
eshak - mudir, xachir - vazir, fil esa podshoh bo'lur edi. Lekin 
o'lchov aqlga nisbatandir. Aql yordamida inson Rabbisini taniydi va 
bu bilan insonlar orasida yaxshi xulq sohibi bo'ladi. Aql o 'z xojasini 
halokatdan saqlaydi.
Abu Hanifa rahmatullohi alayh oyoqlarini uzatib olib, shogird- 
lariga dars berayotganda bir chiroyli kishi masjidga kirib xalqaga 
qo'shildi. Shunda Abu Hanifa oyoqlarini yig'dilar va darslarida 
davom etdi, “Shorn vaqti quyosh botib, qizil shafaq yo'qolguncha” 
degan joyda xalqaga qo'shilgan kishi: Ey shayx, quyosh botmasligi 
haqida ham o'ylab ko'rganm isiz?” dedi. Abu Hanifa: “Abu Hanifaga 
oyog'ini cho'zish uchun imkon berildi” dedi.
4. B a'zan insonlar o 'z ilmlari bilan kibrlanadilar. Ular johil 
degan nomga loyiqroqdir. Agar ilm o 'z sohibini tavozeli qilmasa,-u 
manfaatdan yiroqdir. Ilm ham ikki xil bo'ladi: tildagi ilm va qalbdagi 
ilm. Tildagi ilm Allohning maxluqotlariga nisbatari zararli hujjatdir. 
Qalbdagi ilm qo'rqinchdir.
Usoma ibn Yazid (r.a): “Nabiy (s.a.v.): “Qiyomat kuni bir kishi 
olib kelinadi va do'zaxga uloqtiriladi. Uning ichaklari chiqib turadi 
va shu holda eshak tegirmon bilan aylangani kabi aylanadi va do'zax
Ш

---

ahli uning atrofida yig'ilishadi. Ular: “Ey falonchi, senga nima bo'- 
ldi? Amri m a'ruf, nahiy-munkar qilmaganmisan?” deb so'raydilar.
U: “Amri m a'ru f qilardimu, o'zim unga amal qilmasdim, sizlarni 
qaytarib, o'zim qaytmas edim”, deydi.
5. 
B a'zilar jam oli va qomati bilan kibrlanadi. K o'pincha ayollar 
shunga moyildirlar. Agar o'sha ayollar yaxshilab tafakkur qilsa, 
o 'sh a chiroy qurtning nasibasi ekanini tushunib etardilar. Agar, qabr- 
dagi holatni tasavvur qilsangiz, bir qo'rqinchli, jirkanch manza- 
raning guvohi bo'lasiz.