O'zbekiston respublik asi oliy va o'rta m axsus ta 'lim vazirligi m irzo ulug bek nom idagi o'zbekiston

G'iybat qilish muboh bo'lgan narsalar
Navaviy (r.a.) dedi: “Bilginki, shariatda maqsadiga g'iybatsiz 
etishishning iloji bo'lm agan vaqtda g'iybat qilish muboh sanaladi. U 
quyidagi 6 holatda kuzatilishi mumkin:
1. M azlum kishi sulton, qozi yoki valiyning oldiga borib, zolim 
haqida: menga falonchi zulm qildi, - deyishi joizdir.
2. Gunohkomi to'g'rilikka boshlash maqsadida yordam so'rash- 
da: masalan, ana shunday odamning o'zini isloh qilishiga yordam 
bering, deyishi joizdir.
3. Muftiydan fatvo so'raganda: meni otam, onam, ayolim yoki 
falonchi shunga undadi, qabilida so'zlash, orani isloh qilish uchun 
joizdir. Bu paytda eng to 'g 'ri yo'l ayolning ismini aytmaslikdir. Shu 
bilan birga ismini aytsa ham joiz.
121

---

4. M usulmonlami yomonlikdan ogoh qilib, ularga maslahat 
berish joizdir. Masalan, bir kishi fosiqdan ta'lim olayotgan bo'lsa-yu, 
uning fosiqligini bilmasa, tolibning ustozi fosiq ekanligini nasihat 
tarzida aytsa bo'ladi.
5. Fosiqlik, g'iybatchilik, zulmkorlik bilan tanilgan bo'lsa, u 
kishini shu narsalar bilan eslash gunoh hisoblanmaydi.
6. K o'rlik, shollik, garanglik, g'ilaylik kabi nuqsonlardan bin 
insonning laqabiga aylanib qolgan bo'lsa, u kishini eslatish maq- 
sadida aytish joizdir, lekin ayblov maqsadida ishlatish harom. Bu 
nuqsonni eslatmasdan tanishtirish yaxshiroq”.
Navaviy dedi: “Ushbu oltita sababni ulamolar zikr qilishgan. 
Bulaming aksariyatiga ijmo ham bo'lgan. Ulaming dalillari quyidagi 
sahih hadislardir:
Oisha (r.a.) dan: “Rasululloh (s.a.v.) dedilar: “Falonchi, falon- 
chini dinimizni biladi deb o'ylaym an” (Buxoriy rivoyati). Ibn S a'd
dedi: “Bu ikki kishi munofiq bo'lgan”.
Oisha (r.a.) dedilar: “Abu Sufyonning ayoli payg'am barim izga 
dedi: “Abu Sufyon baxil, berayotgan nafaqasi men bilan bolamga 
etmaydi. Shuning uchun unga bildirmay nafaqamni olaman. Rasulul­
loh (s.a.v.) dedilar: “Sening o'zingga va farzandingga kifoya qiladi- 
ganini olgin” (Jin va shaytondan saqlanish yo'llari. Т.: Movaraun- 
nahr, 2006. Kitobining 87-104-betlaridan terib olindi.)