O‘zbekiston respublika oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi “qurilish” fakulteti “bino va inshootlar kurilishi” kafedrasi

Tayyor mahsulotlar ombori hisobi
Yil davomida to‘xtovsiz ishlaydigan korxonalar uchun omborlarning sig‘imi korxonaning unumdorligi asosida aniqlanadi; (m³)
V_omb=V_u·n·k\ 365 (8)
bu yerda V_u-korxonaning mahsulot ishlab chiqarishi bo‘yicha unumdorligi, m³;
n-ashyolarning omborda saqlanib turish vaqti (n=6...8 kun);
k-to‘g‘rilovchi koeffisiyent.
Uning qiymati quyidagicha aniqlanadi

V ming,m^3	150-500	600-800	1000-1300	1300
K	2,0-1,8	1,6-1,5	1,4-1,3	1,3-1,1

Yil davomida ma’lum vaqt to‘xtab ishlaydigan (mavsumiy) korxonalar uchun omborlarning sig‘imi quyidagicha aniqlanadi, (m³);

V_omb=V_u·0,6·(365-t)\365 (9)
bu yerda t-ishining davom etish kunlari.
To‘xtovsiz ishlaydigan korxonalar uchun omborlarning sig‘imi (8) formula asosida
V= =14575m³
Bu yerda:k-1,9, sababi biz loyihalayotgankorxonaning mahsulot ishlab chiqarish bo‘yicha yillik unumdorligi 400000 m³;

Yil davomida to‘xtab ishlaydigan korxonalar uchun ombor sig‘imi (9) formula asosida:

V= =6575m³
bu yerda 365-355=10 kun, yil davomidagi bayramlarning o‘rtacha yig‘indisi.


Elektr energiyasi, suv va shartli yoqilg‘i sarfini aniqlash

Elektr energiyasi, suv va shartli yoqilg‘i (ko‘mir, gaz, mazut va x.k) sarfi faqat texnologik jarayonlar uchun aniqlanadi. Ko‘rsatilgan ashyolar uchun birlik miqdoridagi sarfi (1, 2, 4) adabiyotlardan yoki ushbu uslubiy qo‘llanmadagi jadval 6, 7 (ilova) olinishi mumkin. Suv sarfi 1m³ qumni yoki shag‘alni yuvish uchun 100÷150 l olinadi. Aniqlangan miqdorlar jadval 11 kiritiladi.

Elektr energiyasi, suv va yoqilg‘i sarfi .
Jadval 11

№ t/r	Aniqlana- digan miqdor	O‘lchov birli-gi	Solisht.ko‘rsat. sarfi	Sarfi
				Soatlik	Sutka, mm	Yillik
1	Elektr energiyasi shag‘al	kVt\m^3	9,7	9,7·105,57= 1024	1024·16=16384	16384·260= 4259840
	qum	kg\m^3	6,0	6·9,12=54,7	54,7·16= 918	918·260= 238680
2	Yoqilg‘i sarfi. keramzit shag‘ali	kg\m^3	95	95·12,4= 1178	1178·23=27094	27094·365= 9889310
	keramzit qumi	kg\m^3	86	-	-	-
3	Suv (qum va shag‘al uchun)	l	120	120·114,69=13,76	13,76·16=220	220·260= 57200

4. ATROF MUHIT VA MEHNAT MUXOFAZASI

Beton uchun to‘ldiruvchilar ishlab chiqarish korxonalari (syexlari) da mehnat qilishning sanitariya-gigiyena sharoitlari va texnika xavfsizligi muhim ko‘rsatkichlardan biri bo‘lib, u mehnat unumdorligini oshirishga hamda ishchi va xizmatchilarining salomatligini saqlab qolishga qaratiladi. Ushbu shart sharoitlar korxonani loyihalash jarayonida uning tarkibiga me’yoriy hujjatlar asosida kiritiladi. Syexlarda texnologik jarayonlar natijasida jarayonida har xil changlar, zaxarli gazlar, issiqliq oqimi xosil bo‘ladi. Ayniqsa maydalash mexanizmlari ishlab turgan paytda yuqori chastotali tovush chiqadi va ular inson salomatligiga salbiy ta’sir qiladi.

Issiqlik syexlarida (xom ashyolarni quritish, qizdirish va pishirish) syex darvozasi sutka davomida ochilib, uning ichkarisi shamollantirilib turishi kerak. Syexlarda doimiy ishlaydigan havo almashtiruvchi uskunalar uzatilishi kerak. Chang va zaharli gazlar chiqaruvchi agregatlar maxsus qoplamalar bilan izolyasiya qilinishi, ishchilar maxsus kiyim bosh kiyishi talab qilinadi.
Maydalash va titratish uskunalaridan chiqadigan tovush bosim tovush o‘lchagich bilan o‘lchanadi. Uning miqdori ochiq syexlar uchun 80÷91 dB, yepiq syexlarda esa 55÷74 dB bo‘lishi kerak. Ushbu chegaraviy me’yordan oshib ketadigan taqdirda tovushdan himoyalovchi tadbirlar ko‘rilishi kerak. Ya’ni rezinali qoplamalar tovush yutuvchi materiallar ishlatilashi tavsiya qilinadi.
Chang va gazlar ta’siridan himoyalanish uchun maxsus filtrlar (FR-30, FR-90), respiratorlar (F-45, PRB-1), germetik himoyalanish ko‘zoynaklari va maxsus kiyimboshlar ishlatiladi.
Dastlabki jinslarni maydalash, elash, yuvish va x.k ishlarini bajarishni boshlashdan oldin asbob va uskunalarning holati, soz-nosozligi tekshirilib borilishi kerak. Elektr energiyasi bilan ishlaydigan barcha mexanizmlar va stanoklar yerga ulangan bo‘lishi kerak. Ishchilar ishlaydigan ish joylarda oyoq tagiga rezina gilam to‘shalgan bo‘lishi kerak.