O’zbekiston respublika oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

§ 2. Iqtisodiy faoliyat tarkibini tahlil qilish
Iqtisodiy faoliyat tarkibi u yoki bu mamlakat, butun insoniyat alohida
individuallari guruhlari ijtimoiy qatlamlarining faoliyatidir.
Iqtisodiy faoliyat tarkibini tahlil qilishdamilliy iqtisodiyotni tarkibiy
bo’limlari, tarmoqlar va ularning o’sish sur’atlari, mahsulot turlari bo’yicha o’sish
darajalari va hakozo ko’rsatkichlar tahlil qilinadi. Tarkibiy tahlil asosida iqtisodiy
siyosat ishlab chiqiladi.
Milliy iqtisodiyotni tahlil qilish quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
1. Mulkiy munosabatlar tahlili.
Respublikamizda mulk munosabatlarini takomillashtirish bo’yicha ma’lum
ishlar amalga oshirildi. Xususan, O’zbekiston Respublikasida “Mulkchilik
to’g’risi”da, uni “Davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish to’g’risida”gi
qonunlar va “Iqtisodiy islohotlarni yanada chuqurlashtirish, xususiy mulkni
himoya qilish va tadbirkorlikni rivojlantirishni ta’minlash tadbirlari to’g’risida”gi
Prezident Farmoni va boshqa huquqiy hujjatlarni qabul qilindi.

---

52
9-jadval
Iqtisodiyotning asosiy tarmoqlarida davlat va nodavlat sektorlarining yalpi
ichki mahsulot ishlab chiqarishdagi ulushi
17
2011 y.
Davlat
sektori(%)
Nodavlat
sektori(%)
Yalpi ichki mahsulot
17,5
82,5
Sanoat mahsuloti
15,4
84,6
Yalpi qishloq xo’jaligi mahsuloti
0,1
99,9
Qurilish
7,8
92,2
Transport
36,8
63,2
Aloqa
4,2
95,8
CHakana tovaroborot hajmi
0,2
99,8
Xizmat ko’rsatish sohasi
18,3
81,7
Iqtisodiyotda band bo’lgan aholi soni
18,5
81,5
2. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik darajasini tahlil qilish.
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rag’batlantirish, qimmatbaho
qog’ozlar bozorini shakllantirish islohotlar taqdirini belgilovchi shartlardan biri
hisoblanadi.
O’zbekistonda qisqa vaqt ichida kichik va o’rta biznesni rivojlantirishni
huquqiy shart-sharoitlari va tashkiliy tuzilmalari yaratildi. Tovar ishlab
chiqaruvchilar va tadbirkorlar palatasi, o’rta va kichik biznesni qo’llab-quvvatlash
bo’yicha hukumat komissiyasi, Biznes-Fond, “Madad” sug’urta agentligi,
konsalting, injiniring, lizing, firma va kompaniyalar, biznes-inkubatorlar ish olib
bordilar.
Xususiy korxona to’g’risidagi qoidalar qonun nuqtai-nazaridan
mustahkamlandi. Tadbirkorlik sub’ektlarini ro’yxatga olish tartibi tubdan
yangilandi va soddalashtirildi.
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sohasida ish bilan band bo’lgan
aholining 76% dan ko’prog’i mehnat qilmoqda. Kichik biznes va xususiy
tadbirkorlik sohasini rivojlanishiga soliq yukini yanada kamaytirish, mikrofirma va
kichik korxonalar uchun yagona soliq to’lovining, jismoniy shaxslardan olinadigan
daromad solig’i stavkalarining kamaytirilishi, kichik biznes va tadbirkorlikni izchil
rivojlantirish uchun zarur omillar yaratdi. Natijada ularning soni 2012 yil 1
yanvardan 246441 tani tashkil qildi.
Kichik biznes sub’ektlari tomonidan ishlab chiqilayotgan sanoan
mahsulotlarining xajmi 2011 yili salkam 21 % ni tashkil qildi. Bu sanoat
tarmog’ida o’rtacha o’sish ko’rsatkichidan ancha ko’pdir. SHuning natijasida
kichik biznesning YaIMdagi ulushi 2011 yilda 54,0 % ni tashkil qildi.
Kichik biznes va tadbirkorlikni rivojlantirish bilan bir qatorda xizmat
ko’rsatish sohasi va kasanachilikning turli shakllarini joriy etishga keng e’tibor
berilmoqda. natijada, Respublikamizda 2012 yili 950 mingga yaqin ish o’rinlari
17
Ўзбекистон Республикасининг статистик ахборотномаси Т. Ўзбекистон 2011 йил 47 бет

---

53
yaratilgan bo’lsa, shundan xizmat ko’rsatish va servis sohasini xissasi 250
mingtani, kasanachilik sohasi hissasi esa qariyb 100 mingdan oshiqrog’ini tashkil
qiladi. Yangi ish o’rinlarini yaratishda, shuningdek, aloqa, axborotlashtirish,
moliya, bank, transport xizmati ko’rsatish, maishiy texnika va avtomobillarni
ta’mirlash sohalarining hissasi oshib bormoqda (50,0 % ga yaqin).
O’zbekistonda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish uch
muhim masalani yechishni ko’zda tutadi: