O`zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti f. M. Otaxo'jayev

Oltinchidan, oilaviy huquqiy munosabatlardan kelib chigadigan nizolarni hal qilish tartibi va uning o'ziga xos xususiyatlari Oila kodeksida berilishi lozim. Chunki moddiy huquqda belgilangan qoi­dalar protsessual huquqiy tartib asosida amalga oshiriladi.

Umuman, Oila kodeksi mamlakatimizda bunyod etilayotgan chi­nakam huquqiy davlat va adolatli fuqarolik jamiyati, inson manfaatlari yo`lida xizmat qilmog'i lozim.

Oila kodeksi yana quyidagi vazifalarni o`z oldiga qo'ydi:

- xalqaro huquqiy qoidalarga asoslanib, tegishli milky qonunlar

yordamida oilani mustahkamlash, bolalar manfaatini himoya qilish;

- umuminsoniy va milky qadriyatlar asosida oilalarning barqa­

rorligini ta'minlash tizimini barpo etish;

- mamlakatimiz iqtisodiy taraqqiyotining hozirgi g'oyat murak­kab davrida oilaga bo'lgan e'tiborni kuchaytirish;

- xonadonning serfayzligi, oila hayotining ravnaqi, ma'naviya­tining yuksalishi, turmushining farovonligi asosan ayollarga bog'­liqdir. Shuning uchun ham ayollaming oiladagi mavgey ga, huquqiy holatiga alohida e'tibor berish kerak. Bunda har bir oilaning o'ziga xos xususiyatini, millatimizning o'ziga xos jihatlarini e'tiborga olish lozim;

- sog'lom aviodni vujudga keltirishda milliy qadriyatlarimizga, xalgimizning azaliy an'analariga, islomiy, axlogiy-ma'naviy aqida­larga aural qilgan holda ish yuritish joizdir;

- bo'lajak onalarni tarbiyalashda milliy mafkura, urf-odat va an'analarni kengroq qo'llash maqsadga muvofiq;

- sog'lom avlod haqida bola tug'ilmasdan oldin g`amxo`rlik qilish lozim;

--------------------------------------------66-----------------------------------------------------

-oila gonunlarida belgilangan nikohga o'tish tartibi va shart­larini, oilada er-xotin, ota-onalar bilan bolalar, oilaning boshqa a'zo­lari o'rtasidagi shaxsiy va mulkiy munosabatlarni, farzandlikka olish, vasiylik va homiylik, bolani tarbiyaga olish tufayli kelib chigadigan huqugiy munosabatlarni tartibga solishga e'tiborni garatishi;

- oila to'g'risidagi qonun yosh oilalarning buzilayotganligi, tirik etimlar ko'payayotgani, ayrim qiz-juvonlarimizning o'z joniga grid qilayotgani, nopok yo`lga kirayotgani singari salbiy hodisalarning oldini olishga garatilishi kerak edi.

Yangi kodeksni tayyorlashda, unga ayrim huquqiy normalarni kiritishda quyidagi nazariy qoidalarga asoslanildi:

- oila huquqiga xos demokratik asoslarga tobora qat'iy aural qilish;

- ayollar va erkaklarning oilada teng huquqliligini ta'minlash;

- oilaviy huquqiy munosabatlarda ishtirok etuvchi subyektlarning shaxsiy va mulkiy huquglari sud tomonidan himoya qilinishini yanada kengaytirish;

- otalik, onalik va bolalik huquglarining, oilaviy huquqning tar­tibga solinishini takomillashtirish;

- oila a'zolarining shaxsiy va mulkiy huquq va majburiyatlarini yanada to'la va aniq belgilash;

- oils huquqiy normalari faqat katta yoshdagi shaxslargagina emas, balki kichik yoshdagi oila a'zolariga ham tarbiyaviy ta'sir ko'r­satishini ta'minlash;

- oila gonunla.rida milliy va ma'naviy qadriyatlarga, mahalliy sharoitdan kelib chiqadigan eng yaxshi udum va an'analarga alohida e'tibor berish va boshqalar.

Shuningdek, Kodeksga bajariladigan ish tartib qoidalarini sod­dalashtirish bo`yicha o`zgarishlar kiritildi;

Kodeksdagi har bir bobdagi yangi huquqiy goidalar, ularning qonunchilikka kirib kelish sabablarini darslikda batafsil yoritishga harakat qilindi.

Qonun qabul qilingani hamma masala hal bo `ldi, degani emas. Qonun gabul qilinishini birinchi gadam deb tushunmoq kerak. Ikkinchi, ya'ni asosiy hamda amaliy qadam fuyarolarning o`zlariga bog`liq: har ganday qonun ehtiyojga aylangandagina to`liq aural gila

--------------------------------------------------67-------------------------------------------- boshlaydi. Buning uchun, tabiiyki, oila a'zolari ularni o'qib, o`rgan­moglari va aural gilmoglari kerak.