O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi

Topshiriqni bajarish uchun ko’rsatmalar

Tekis erlarda joylashgan sanoat korxonasi uchun:

1. 
   quvurdan qizdirilgan gaz-havo aralashmasi chiqarilganda, korxonaga yaqin er yuzidagi zararli moddalarning maksimal kontsentratsiyasining qiymatini hisoblang;
   
2. 
   zararli moddalarning maksimal kontsentratsiyasiga erishiladigan tashlanma manbasidan masofani aniqlang (alanga o'qi bo'ylab);
   
3. 
   havoning fon ifloslanishini hisobga olgan holda, er yuzidagi zararli moddalarning haqiqiy kontsentratsiyasini aniqlang va o'rtacha kunlik ruxsat etilgan maksimal kontsentratsiya (REK) bilan taqqoslash orqali atmosfera havosining sanoat chiqindilari bilan ifloslanishining hisoblangan darajasini baholang;
   
4. 
   xavfli shamol tezligini aniqlang va atmosferaga zararli moddalarning tashlanma manbasidan 50 m va 500 m masofada tashlanma manbasi o'qi bo'ylab kontsentratsiyasining qiymatlarini hisoblang;
   
5. 
   zararli moddalarning ruxsat etilgan maksimal tashlanmani hisoblang.
   

2. 
   a-jadval
   

Vazifani bajarish uchun variantlar

Vazifa uchun dastlabki ma'lumotlar.	Va ria nt №
	30, 32, 34, 36, 38, 40, 42,
Er usti havosidagi zararli moddalarning fon konsentratsiyasi, 3 CF ,mg / m	1,5
Atmosferaga chiqadigan zararli moddaning massasi, M ,g / s	7,5
Quvurdan chiqarilgan gaz-havo aralashmasi hajmi, Q,m^3 / s	2,4
Chiqarilgan aralashmaning harorati va atrofdagi havo harorati o'rtasidagi farq, T ,^0 C	15
Quvur balandligi, H ,m	21
Quvurning og'iz diametric, D,m	0,8
Chiqarilayotgan zararli moddalar*	2

Eslatma. Jadvalda raqamlar chiqarilayotgan moddalarni bildiradi: 1 - azot oksidi ( NO ); 2 - uglerod oksidi ( CO ); 3 - azot dioksidi ( NO₂ ); 4 - oltingugurt dioksidi ( SO₂ ).

Topshiriqni bajarish bo'yicha ko'rsatmalar

^CF^{= 1.5 mg/m3 , M=7.5g/s , Q=2.4m3/s ,T=15 C, H=21m, D=0.8m, moddalar soni-2}

1. 
   Noqulay meteorologik sharoitlarda bir manbadan qizdirilgan gaz-havo aralashmasi ( C ,mg / m³ ) chiqarilganda xavfli moddaning er sirtidagi kontsentratsiyasining maksimal qiymatini qo’yidagi formula orqali aniqlanadi:
   m
   
   

^CF^{= 1.5 mg/m3 , M=7.5g/s , Q=2.4m3/s ,T=15 C, H=21m, D=0.8m, moddalar soni-2}

_{C } A  M  F  m  n  _
m

 0.5,

(2.1)

bu erda A - bu atmosferaning harorat tabaqalanishiga bog'liq bo'lgan va atmosfera havosidagi zararli moddalarning vertikal va gorizontal tarqalishi shartlarini belgilaydigan koeffitsient (Toshkent shaxri uchun u 140 ga teng).

F - atmosfera havosidagi zararli moddalarning cho'kish tezligini hisobga oladigan o`lchamsiz koeffitsient (gazsimon zararli moddalar uchun F = 1);

 - erning ta'sirini hisobga olgan holda o'lchovsiz koeffitsient ( = 1 tekis erlarda);

m,n – yuqoridagi bandga binoan hisoblangan o'lchovsiz koeffitsientlar.

C_m ni aniqlash uchun quyidagilar zarur:

1. 
   gaz-havo aralashmasining tashlanma manbai og'zidan chiqishining o'rtacha chiziqli
   

₀ , m / s

tezligini hisoblang

 ₀ 

4  Q

  D ²

_ 4 * 2.4

3.14 * 0.8* 0.8

 4.7;
(2.2)

2. 
   m va n koeffitsientlarining qiymatlari f va v_m
   

parametrlariga qarab aniqlanadi:

 ²  D



f 1000 ⁰ 

H ²  T

Q  T

1000 * 4.7 * 4.7 * 2.4

21* 21*15

 8.01;
(2.3)

v_m  0,65³ _H

 0.65 *

 0.78;
(2.4)

v) m koeffitsientini formuladagi f ga bog’liqligi orqali aniqlanadi:

m    0.2;

g) 2-band uchun n va d koeffitsientlari v_m

qiymatiga qarab aniqlanadi:

(2.5)

0,5  vm < 2 bo’lganda

n  0,532v ^2  2,13v  3,13  0.532 * 0.78 * 0.78  2.13 * 0.78  3.13  1.72 m m d  4,9vm (1  0,28^3f )  4.9 * 0.78(1  0.28 * 8.01)  8.24 3

2. 
   Noqulay meteorologik sharoitda zararli moddalarning maksimal sirt kontsentratsiyasiga tashlanma manbasidan uzoqroq masofada erishiladi:
   

X _m  (5  F )  d  H / 4m  (5  2) * 8.24 * 21/ 4 * 0.2  648

C_m va

(2.7)

X _m ni hisoblash uchun yuqoridagi formulalar xavfli shamol tezligida amal qiladi:

u  v  0.78, agar ^{0,5 < v m  1} bo’lsa
m m

3. 
   Xavfli shamol tezligida tashlanma manbasidan turli masofalarda tashlanma shlyuzi o'qi
   

bo'ylab zararli moddalarning atmosferadagi C_x

formula bilan aniqlanadi:

sirt kontsentratsiyasining qiymatlari qo’yidagi

C_x  S₁  C_m  0.95 * 0.5  0.475 , (2.9)

bu erda S₁

o'lchovsiz kattalik bo’lib,

X / X _m

nisbatiga qarab aniqlanadi.

X / X m  1

S  3(500 / 648 )^4  8(500 / 648 )^3  6(500 / 648 )^2  1.05  3.65  3.55  0.95 1

bo’lganda

4. 
   Qizigan zararli moddaning (MRET) maksimal ruxsat etilgan tashlanmasini hisoblash quyidagi formula bo'yicha amalga oshiriladi:
   

^{H 2  3 Q  T} 3.5 * 21* 21* 3.2

MRET  (REMK

^{ Cf )} A  F  m  n  ^ 140 * 2 * 0.2 *1.72 ^{ 51.2, (g / s)}

(2.11)

2. 
   jadval
   

Zararli moddalarning ruxsat etilgan maksimal konsentratsiyasi

Moddaning nomi	Xavf sinfi	REMK, mg/m^3
		maksimal bir martalik	o'rtacha kunlik
Azot oksidi NO	3	0,6	0,06
Uglerod oksidi CO	4	5,0	3,0
^Azot dioksidi NO2	2	0,085	0,04
^Oltingugurt dioksidi CO2	3	0,5	0,05

2.2-topshiriq. Suv havzalarini muhofaza qilish bo'yicha topshiriq.

Daryo xususiyatlari: oqim tezligi – V , maydondagi o'rtacha chuqurlik – H , suvdan foydalanish joyigacha bo'lgan masofa – L , suv olish joyidagi suv oqimining tezligi – Q , daryo kanali bo'ylab zaharli komponent kontsentratsiyasining o'zgarishini kuzatish zarur bo'lgan qadam

• 
  LS .
  

Oqim xarakteristikalari: zaharli tarkibiy qism, korxona tomonidan suv sarfi (oqova suv hajmi) - q , zararli komponentning konsentratsiyasi - C , ruxsat etilgan maksimal kontsentratsiya

• 
  REMK.