O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi

Vazifani bajarish uchun variantlar

Parametrlar	Variant №
	30, 32, 34, 36, 38, 40, 42,
Zararli komponent	Zn
PEMK, mg/l	0,02
Q, m^3/c	70
q, m^3/c	0,8
V, m/c	0,7
H, m	1,5
L, m	3000
LS, m	LS=L/5
C, mg/l	5,5
Barcha variantlar uchun	^ε=1; Lt ^/^Lto’g’ ^=^1

2.3-topshiriq. Tuproqni muhofaza qilish bo’yicha topshiriq

Tuproqdagi ifloslantiruvchi moddalarni me'yorlash.

1. 
   Cho'kindilarni unumdor tuproq qatlami bilan bir tekis aralashtirish shartidan kelib chiqqan holda moddiy balans tenglamasi tuziladi
   

C _f  M  C_{cho' kma}  m  C_aralash ( M  m ) ^{, (2.20)}

^{bu erda} C _f

• 
  tuproqdagi i-moddaning fon konsentratsiyasi, mg/kg tuproq; M - unumdor
  

tuproq qatlamining massasi, kg;

^Ccho' kma

• 
  cho'kindagi i-moddaning konsentratsiyasi, mg/kg
  

cho'kma; m - cho'kindi massasi, kg; C_aralash

• 
  i-chi moddaning cho'kindi bilan aralashtirilgandan
  

keyin tuproqdagi konsentratsiyasi, mg/kg tuproq.

Cho'kindini o'g'it sifatida ishlatish uchun har bir modda uchun quyidagi asosiy shart bajarilishi kerak:

C_aralash  REK , (2.21)

tuproq.

bu erda REK - tuproqdagi i-moddaning ruxsat etilgan maksimal kontsentratsiyasi, mg/kg

2. 
   Joydagi unumdor tuproq qatlamining hajmi W va massasi M formulalar bo'yicha
   

aniqlanadi:

W  H  S  0.2 *1  0.2 ,

M  W  p_tuproq  0.2 *1.55  0.31^,

(2.22)

bu erda H - tuproq qatlamining qalinligi, m; S - qishloq xo'jaligi ob'ektining

(uchastkaning) maydoni, m²,

^ptuproq

• 
  tuproq zichligi, t/m³.
  

3. 
   Joyga joylashtiriladigan quyqa massasi m yuqoridagi moddiy balans formulasi bilan aniqlanadi:
   

m  ^{M  (Caralash  Cf )}  ^{0.31*(3  0.7)}  0.35 . (2.23)

^Ccho'kma ^{ C}aralash

5  3

4. 
   Maydonga joylashtirish uchun mo'ljallangan cho'kindining maksimal hajmi (V) quyidagicha bo'ladi:
   

V  ^{m p}ch.zich.

 ^0.35  0.26 ^{, (2.24)}

1.30

bu erda

p_ch.zich. - cho’kindi zichligi, t/ m³.

Cho'kindining balandligi quyidagicha bo'ladi:

h  ^V

S

 ^0.26  0.26 . (2.25)

1

Misol. Maishiy chiqindi suvlarini tozalash jarayonida hosil bo'lgan cho'kindi tarkibida

C( Cu )  14 g / m³

konsentratsiyasida mis va

C( NO ^ )  450 g / m³

konsentratsiyasida nitratlar

^{mavjud. Cho'kindilarning zichligi} p  1,30t / m^{3 . Yerning unumdor qatlami qalinligi}
3

ch.zich.

H  0,3m

va zichligi

p  1,55t / m³

bo'lgan loyli qatlamlarga ega bo'lgan kulrang o'rmon

tuproqlari bilan ifodalanadi. Sanitariya-epidemiologiya xizmati ma'lumotlariga ko'ra tuproqdagi
zich.

3

f

misning fon konsentratsiyasi

C _f ( Cu )  0,3mg / kg

tuproq, nitratlar -

C (NO^ )  40mg / kg .

S  0,5ga

maydonda qishloq xo'jaligi ob'ekti uchun o'g'it sifatida ishlatilishi mumkin bo'lgan

( m ) massasini, (V ) hajmini va cho'kindining balandligini ( h ) aniqlash kerak.

Moddiy muvozanat tenglamasiga muvofiq cho'kindilarning massasini aniqlash uchun avvalo bir kilogramm cho'kindiga mis va nitratlarning konsentratsiyasini topishingiz kerak:

^Ccho'kma ^{(Cu) }

C(Cu)


^pch.zich.

_ 19 10³ mg / m³

1,3 10³ kg / m³

 14,6mg / kg

_ C(NO ) 800 10³ mg / m³

^Ccho'kma ^(NO3 ^{) }3 <sup>

p</sup>ch.zich.

1,3 10³ kg / m³

 615mg / kg .

Mis va nitratlar uchun ruxsat etilgan maksimal cho'kindi massasini aniqlash uchun aralashtirishdan keyin ularning har birining kontsentratsiyasini maksimal ruxsat etilgan kontsentratsiyasiga (REK) teng deb olamiz.

m(Cu)  ^{M  (Caralash  Cf )}  ^{0.31 (3  0,3)}  0.05t

^Ccho'kma ^{ C}aralash

14,6  3

m(NO^ )  ^{M  (Caralash  Cf )}  ^{0.31 (300  40)}  0.16t .

3
C


cho'kma

• 
  ^Caralash
  

800  300

Hisob-kitoblar shuni ko'rsatadiki, mis va nitratlar uchun ruxsat etilgan cho’kma massasi har xil, shuning uchun loyni joylashtirish uchun siz yotqizilgan cho’kma massasining minimal qiymatini tanlashingiz kerak, ya'ni.
3

^mcho'kma

 minm(Cu), m(NO^ ) 0.05t ^.

Mis uchun hisoblangan va 0.05 tonnaga teng bo'lgan cho'kindi massasini tanlashda aralashgandan keyin cho'kindagi nitratlarning konsentratsiyasi quyidagicha bo'ladi:

C (NO^ )  m  C (NO^ )  M

^Ccho'kma
3


(NO^ ) 

cho'kma

3 cho'kma f 3 _

m  M

cho'kma

_ 615mg / kg  0.05 10³ kg  40mg / kg  0.3110³ kg _

0.05  0.31

ya’ni, ruxsat etilgan kontsentratsiyadan kam.

,

119mg / kg

Maydonga joylashtirish uchun mo'ljallangan maksimal hajm (V ) va cho'kindi balandligi ( h ) quyidagicha bo'ladi:

_{V } ^mcho'kma

^pch.zich.

 ⁵⁰  38.4m^{3 ,}

1,3

h  ^V

S

 ^38.4  7.6sm .

50