O'zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti kommutatsiya va marshrutizatsiya

Tarmoqni initsializatsiyasi. Resurslarni taqsimlashning usullaridan biri 
evristik usullar yoki tizimli modellash texnikasidan foydalanib tarmoqning resurslarini 
initsializatsiyalashdan iborat. Shuni ta'kidlash joizki, bu usul QoS siyosati va 
trafikning profili yetarlicha ko'p vaqt mobaynida o'zgarmagan. Katta bo'lmagan 
tarmoqlarda faqat qo'llanilishi mumkin. 
Xizmat ko'rsatish sifati to'g'risida signalizatsiya. Shu usulga binoan PHB 
- siyosatini amalga oshirishda ilovalar tarmoqqa RSVP signalli protokol yordamida 
xizmat ko'rsatish sifatiga talablar to'g'risida xabar beradi. RSVP protokoli diffserv -
domen kira olishni boshqarishni talab etuvchi tarmoqning yana bir zvenosi sifatida 
qaraladi. 
QoS siyosat dispetcheri. Siyosatni aniqlash trafikning oqimiga qo'llaniladigan 
QoS darajalarini tanlashni taqozo etadi. Siyosatlar esa siyosatlarni tarqatish protokoli 
COPS (Com mon Open Policy Service)yordamida tayinlanadi. Bu IETF guruhi 
tomonidan ishlab chiqilgan. 
Navbatlarni qayta ishlash mexanizmi FIFO - paketlarni ketma-ket "birinchi 
kelgan - birinchi bo'lib ketadi" (first-in first-out-FIFO) tamoyilida ishlovchi oddiy 
navbat. Aslida, bu yerda hech qanday imtiyozlash yo'q. 
Imtiyozli navbatlar: Priority Queuing (PQ) ayrim paketlarni boshqalardan shart 
qo'yilgan imtiyozlashni ta'minlaydi. Hammasi bo'lib 4 ta navbat: high, medium, 
24 

---

normal va low. Qayta ishlash yuqori imtiyozli navbatdan boshlab ketma- ket olib 
boriladi, va uni to'liq tozalanishigacha imtiyozi past navbatlarga o'tilmaydi. Shunday 
qilib, kanalning yuqori imtiyozli navbatlar bilan monopoliyasi yaratilishi mumkin. 
Imtiyozi aniq ko'rsatilmagan trafik avtomatik ravishda (default) navbatga tushadi. 
Ixtiyoriy navbatlar: Custom Queuing (CQ) sozlanadigan navbatlarni 
ta'minlaydi. Har bir navbat ucun kanalini o'tkazish yo'lagi boshqarishni ko'zda tutadi. 
17 ta navbatlar qo'llab quvvatlanadi. Tizimli "0" navbat boshqaruvchi yuqori imtiyozli 
paketlar uchun zahiralab qo'yilgan va foydalanuvchilarga bu paytda yo'l qo'yilmaydi. 
Navbatlar, birinchisidan boshlab ketma-ketlikda aylanib o'tadi. Har bir navbat 
"hisoblagich"ga ega. Baytlar navbatda aylanib o'tishidan oldin berilgan qiymat 
bo'lib,qachonki navbatdan chiqib ketsa u paketning xajmiga ko'ra kamayadi. Agar 
hisoblagich 0 ga teng bo'lmasa navbatdagi paket to'liq o'tadi.