O‟zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali

0
=BEKKAMOV FAYZI 
Shifrlashda ishlatiladigan kalit jur
naldagi raqamimga mos ravishda 5 ga teng: K=5 
1)Lotin alfabitida 26 ta harf borligi uchun jadvalni shunga moslab olamiz,ya`ni 
jadvalimizda 26 ta ustun 2 ta qatordan iborat bo`ladi.Jadvalni birinchi qatorini lotin 
alfabiti harflari ketma-ketligi bilan to`ldiramiz.(A,B,C,D.........X,Y,Z) 
2)Jurnaldagi raqamim 5 bo`lganligi u
chun jadvalni ikkichi qatorini 5 ta harf qoldirib 
6-harfdan boshlab lotin alfa
viti ketma-ketligi yozib chiqamiz.Bu yerda 1-qator 
oxiri
dagi Z harfiga 2-qatordan E harfi to`gri keladi,shunda 1-qatordagi A harfiga 2-
qatordan F harfi most ravishda yoziladi va shu tariqa davom ettiriladi
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z 
F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z A B C D E 
Berilgan: T
0
= BEKKAMOV FAYZI 
Kalit: K=5 
1-qatordagi 
B harfiga 2-qatordan G harfi to`g`ri keladi,1-qatordagi A harfiga 2-
qatordan 
F harfi to`g`ri keladi va shu yo`sinda berilgan ochiq matnimiz 2-qatorda 
turgan mos harflarga almashtiriladi,shundan so`ng shifrmatin hosil bo`ladi. 
Natija: C=GJPPFRTA KFDEN 
Deshifrlash: 
Deshifrlashda bizga kalit va shifrmatin ma`lum bo`lsin.

---

K=5,
C= GJPPFRTA KFDEN 
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z 
F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z A B C D E 
Deshifrlash uchun ham shifrlashda ishlatilgan jadvaldan foydalanamiz,ya`ni jadvalni 
birinichi qatorini Lotin alfabiti harflarini tartibli ketma-ketligida to`ldiramiz,ikkinchi 
qatorni esa kalitimiz 5 ga teng bo`lganligi uchun,5 ta harf qoldirib Lotin harflari 
ketma-ketligini yozamiz,bu yerda 2-qator F harfidan boshlanadi. 
Keyingi qiladigan ishimiz 2-qatordan shifrmatndagi harflarni topamiz va 1-qatorda 
turgan mos harfga almashtiramiz: 
Masalan,shifrmatndagi G harfini 2-qatordan topamiz va G harfi tepasidagi B harfi 
ekanligiga guvoh bo`lamiz,
2-qatordagi J harfi,1-qatordan E harfiga to`g`ri keladi va 
shu yo`sinda davom etamiz. 
Deshifrlangan matn tayyor: T