O`zbekiston respublikasi bojxona nazorati va kuzatuvining o`ziga xos xususiyatlari

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
  
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 1116
Zarur hollarda transport vositasining yо‘nalishdan chiqib ketishi hamda uzoq vaqt 
tо‘xtab turishi tо‘g‘risidagi ma’lumotlarni holatga aniqlik kiritish maqsadida tegishli 
oraliq nazorat punktlariga yuboradi. Ekspertlar tomonidan “GPS-elektron kuzatuv”ni 
О‘zbekiston Respublikasi bojxona organlariga joriy qilishning bir qancha afzalliklari 
ta’kidlanmoqda. Jumladan, elektron kuzatuvni amalga kiritish orqali bojxona kuzatuvi 
guruhi xodimlari sonini 40 %gacha qisqartirish, ortib qolgan shtat “Iqtisodiyot va 
innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 3, may-iyun, 2016 yil 4 
www.iqtisodiyot.uz birliklarini sohaning boshqa yо‘nalishlariga jalb qilish imkonini 
beradi. Shu jumladan, kuzatuv guruhidagi xodimlarning axborot texnologiyalariga oid 
kо‘nikmalarini oshirish va kuzatuv jarayonida inson omilini kamaytirishga erishiladi. 
Shuningdek, kuzatuvga olingan transport vositasiga о‘z yо‘nalishida oraliq bojxona 
punktlarida tо‘xtamasdan harakatlanish imkoniyati yaratiladi. Buning natijasida bojxona 
kuzatuviga sarflanadigan vaqtni ikki barobarga qisqartirishga erishish mumkin. Shu 
bilan birga, transport vositalarining respublika hududi bо‘ylab alohida harakatlanishi 
yо‘l harakatining boshqa ishtirokchilariga xalaqit bermaydi va yо‘llardagi transport 
oqimi muvozanati ta’minlanadi. Bundan tashqari, elektron kuzatuvni joriy qilish orqali 
ayrim uzoq masofali yо‘nalishlarda sarflanayotgan bojxona kuzatuviga ajratilgan 
mablag‘larni qisqartirish mumkin. 
Vazirlar Mahkamasining 2020 yil 9 noyabrdagi “Bojxona yig‘imlari stavkalari 
tо‘g‘risida”gi 700-sonli qarori asosida belgilangan “bojxona kuzatuviga olganlik uchun” 
bojxona yig‘imi 200 km masofagacha BHMning 2 baravari, 200 km dan ortiq 
masofagacha BHMninig 5 baravari miqdorida undirilishi belgilangan [11]. Agar, “Daut-
ata” chegara bojxona postidan “Dо‘stlik” bojxona kompleksigacha masofa 1730 kmga 
tengligini 
va 
unga 
tо‘lanadigan 
yig‘im 
miqdori 
BHMninig 
5 baravarini tashkil qilishi hisobga olinsa, bu yо‘nalishda bir avtotransportni bojxona 
kuzatuvini amalga oshirish 1 mln 350 ming so’m miqdoridagi xarajatni talab qiladi. 
Ekspertlar fikricha, elektron kuzatuvni amalga kiritish yuqoridagi kabi uzoq masofali 
yо‘nalishlarga sarflanadigan xarajatlarni 35-40 %gacha kamaytirish imkonini beradi. 
Mamlakat hududi orqali avtotransportda tashilayotgan xalqaro yuklarning hajmini 
oshirishga va ularning harakatini tezlashtirishga yо‘naltirilgan choralardan yana biri 
sifatida, bugungi kunda 31 mamlakat tomonidan imzolangan “TIR-EPD” tizimini 
keltirish mumkin. Xalqaro miqyosda eksport-import operatsiyalarida qо‘llanilayotgan, 
tovarlarni oldindan elektron deklaratsiyalash (TIR-EPD) amaliyoti tashuvchining 
chegara bojxona postlaridagi rasmiylashtiruvga sarflanadigan vaqtini qisqartirishga 
xizmat qiladi 
Tizim ayni shu davrdan boshlab, bosqichmabosqich tarzda amaliyotga joriy 
etilmoqda. Lekin, bu tizim imkoniyatidan faqat xalqaro tashuvlarda TIR Karnet 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3 ǀ ISSUE 4 ǀ 2022 
ISSN: 2181-1601