O’zbekiston Respublikasi Davlat Soliq Qo’mitasi huzuridagi Fiskal instituti

Bizning fikrimizcha, QQSning afzalliklari quyidagilardan iborat:

• 
  QQS mahsulot narxiga kiritilmaydi, aksincha, u narxga qo'shiladi va xaridor tomonidan to'lanadi, bu esa ishlab chiqarish xarajatlari va rentabellikka ta'sirini bartaraf qiladi;
  
• 
  soliq solish ob'ekti ishlab chiqarishning barcha bosqichlarida bir xil stavkada, ya'ni chakana va ulgurji narxlar o'rtasidagi farq bo'yicha emas, balki butun mahsulot bo'ladi, bu esa, o'z navbatida, yakuniy mahsulotdan soliq undirilishining oldini olishga yordam beradi; soliqqa tortish jarayonida takroriy hisob-kitoblarni to'xtatish;
  
• 
  tartibga solinadigan tizim ostida soliqni undirish tartibi soliq organlari va soliq to'lovchilar nuqtai nazaridan juda oson. QQS bo'yicha hisob-kitoblar ma'lum darajada o'z-o'zini nazorat qilish jarayonidir, chunki har bir keyingi xaridor, uning yetkazib beruvchilari ular tomonidan to'langan soliq summasini schyot-fakturalarda to'g'ri rasmiylashtirishdan manfaatdor;
  
• 
  QQS davlat daromadini oshirishning samarali vositasidir. Soliqlarning keng bazasi QQS stavkasini biroz oshirish hisobiga byudjet daromadlarini sezilarli darajada kengaytirish imkonini beradi;
  
• 
  QQS kapital sig'imi, korxona hajmi va boshqalardan qat'i nazar, iqtisodiy faoliyatning barcha sohalari va turlari uchun bir xil soliq solish darajasini ta'minlaydi;
  
• 
  Ko'pgina mamlakatlarda eksportni rag'batlantirish maqsadida korxonalar eksport mahsuloti narxiga kiritilgan aylanma soliqning bir qismini eksportchilarga qaytaradilar. QQS ma'lum bir firmaning eksport mahsulotiga qilingan haqiqiy xarajatlarni hisoblab, ushbu miqdorni to'g'ri aniqlash imkonini beradi. Importga QQS proteksionistik siyosat vositasi sifatida keng qo'llaniladi. Shuning uchun QQS tashqi iqtisodiy munosabatlarni tartibga solish usuli sifatida foydalanish mumkin;
  
• 
  QQS turli mamlakatlarga bir xil soliq siyosatini amalga oshirishga yordam berish uchun integratsion funktsiyalarni bajaradi. Bu milliy iqtisodiyotlarning yaqinlashishiga olib keladi, bu EEA mamlakatlari tajribasi bilan tasdiqlanadi, ular uchun QQS o'z mablag'larining asosiy manbai hisoblanadi. QQSning salbiy ta'sirini kamaytirishga urinish soliq tizimini shakllantirishning birinchi bosqichida amalga oshirildi va bu QQSni qo'llashni soddalashtirdi. Oborot va savdo solig'i o'rniga QQSning joriy etilishi aslida soliq tizimidagi juda muhim va muhim o'zgarish bo'ldi. Dastlab, soliq ishlab chiqarish faoliyatini tartibga solish uchun qulay shart-sharoitlar yaratib, byudjet mablag'larining qadrsizlanishining oldini olish vositasiga aylandi, chunki byudjetga soliq summasi bevosita narxlarning oshishi bilan bog'liq, deb taxmin qilingan.
  

Amalda shuni ko'rsatdiki, soliqning tartibga solish funktsiyasi faqat ishlab chiqarishning ko'payishi va iste'molning doimiy o'sishi sharoitida namoyon bo'ladi. Bu ishlab chiqarishning pasayishi va iqtisodiyotning inqirozli hodisalari sharoitida tannarxning oshishiga bevosita ta'sir qiluvchi omillardan biriga aylanadi. Ushbu soliq joriy etilgan vaqtda qo'shilgan qiymat bazasini hisoblashning o'ziga xos metodologiyasi mavjud emas edi. Bundan tashqari, soliq yig'ish mexanizmi yaratilmagan.