Oʻzbekiston respublikasi jismoniy tarbiya va sport vazirligi oʻzbеkistоn davlat jismоniy tarbiya va sport universiteti ziyamuxamedova sabohat abdullayevna

OVQAT TOKSIKOINFEKSIYALARI 
Mikroblar yoki ularning toksinalari tushgan oziq-ovqatni iste’mol qilish 
natijasida kelib chiqadigan hamda o‘tkir gastroenterit va intoksikatsiya belgilari 
bilan namoyon bo‘ladigan kasalliklar ovqat toksikoinfeksiyalari deyiladi. Bu 
kasalliklar ko‘pincha tayyor ovqat mahsulotlariga ma’lum turdagi ichak 
tayoqchasi, protey, enterokokklar, stafilokokk va boshqa mikroblarning tushib 
qolishi natijasida kelib chiqadi. Yaqin yillargacha salmonellyoz kasalligi ham 
ushbu guruhga mansub hisoblanar edi. Hozirgi klassifikatsiyaga muvofiq, 
salmonellyoz alohida kasallik hisoblanadi. 
Ovqat toksikoinfeksiya lari ko‘pincha bir joyda ovqatlanadigan bir necha 
kishining bir vaqtda kasallanishi bilan ifodalanadi. Buzilgan go‘sht mahsulotlari, 
sut mahsulotlari, baliq, kolbasa, sabzavotlardan tayyorlangan mahsulotlar 
kasallikni o‘tkazuvchi omillar hisoblanadi. Kasallanish yoz oylarida ko‘proq 
uchraydi, chunki yozda mahsulotlar tez buziladi.
Klinikasi. Ovqat toksiko infeksiya lari o‘tkir gastrit, gastroenterit, 
gastroenterokolit va boshqa ko‘rinishlarda namoyon bo‘ladi. 
Ko‘proq kasallik o‘tkir gastroenterit holida kechadi. Bunda kasallik 
to‘satdan ko‘ngil aynish va qusish bilan boshlanadi (inkubatsion davri 8-10 

---

100 
soatdan 1 kungacha). Qorinda tutash og‘riq bo‘ladi. Bir ozdan keyin ich keta 
boshlaydi. Najas suvdek bo‘lib, ko‘p keladi. Qayta-qayta qusish va ich ketishi 
natijasida bemor tezda holsizlanib qoladi. Lab va og‘iz qurib qoladi. Og‘ir hollarda 
qo‘l-oyoq mushaklari tirishib qoladi. Terisining rangi oqaradi. Yurak-tomir 
faoliyati susayadi; puls tez va sust bo‘ladi, qon bosimi pasayadi, yurak tonixira 
eshitiladi. Ayrim hollarda gavda harorati ko‘tariladi, bosh og‘riydi. Odatda, 
kasallik uzoq davom etmaydi. U engil kechganda 1 kun o‘tgach o‘rtacha og‘ir 
kechganda 2-3 kundan keyin, og‘ir hollarda 4-5 kundan so‘ng bemor o‘zini yaxshi 
his qiladi.