O‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi тошкент давлат миллий рақс ва хореография олий мактаби хореография санъати факультети

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI MADANIYAT VA SPORT ISHLARI VAZIRLIGI
ТОШКЕНТ ДАВЛАТ МИЛЛИЙ РАҚС ВА ХОРЕОГРАФИЯ ОЛИЙ МАКТАБИ

ХОРЕОГРАФИЯ САНЪАТИ ФАКУЛЬТЕТИ

ИЖТИМОИЙ-ГУМАНИТАР ФАНЛАР КАФЕДРАСИ

“Kasbiy pedagogika”

fanidan

Bilimsohasi:	100 000 – Gumanitar soha
Ta’lim sohasi:	150000 – Pedagogika
Ta’lim yo‘nalishi:	5111000 – Kasbiyta’lim (5151300 Pedagog - xoreograf)

		TOSHKENT – 2019

“Ijtimoiy – gumanitar fanlar” kafedrasi

“Kasbiy pedagogika” fanidan
O‘QUV -USLUBIY MAJMUA
Ushbu o‘quv-uslubiy majmua “Kasbiy pedagogika” fani bo‘yicha yaratilgan bo‘lib, unda mazkur fanning namunaviy, ishchi dasturlari, mashg`ulotlarning mavzulari, fan bo‘yicha glossariy, baholash mezonlari, mustaqil ish mavzulari, mavzular bo‘yicha texnologik xaritalar, hamda majmuaga ta’lluqli barcha materiallarning elektron shakllari jamlangan.

Mazkur majmua kasb ta`limi yo‘nalishi talabalari uchun mo‘ljallangan

Tuzuvchi:
D.X.Kosimova O‘qituvchi
Taqrizchilar:
Sh.Samarova - O‘zDSMI “Pedagogika va psixologiya” kafedrasi dotsenti, psi[ologiya fanlari nomzodi
M.Mahkamova - TDAI “Kasbiy ta`lim” kafedrasi mudiri, pedagogika fanlari nomzodi

O‘quv-uslubiy majmua TDMRXOM o‘quv-uslubiy kengashining 2019 yil _26_dagi _1_- sonli qarori bilan tavsiya etilgan

MA`RUZA MATNI.

1-MAVZU. “KASBIY PEDAGOGIKA” FAN SIFATIDA

Reja:

1. 
   “O’zbekiston Respublikasi umumiy va kasbiy ta`lim tizimi islohatlari.
   
2. 
   Kasbiy pedagogikaning rivojlanish bosqichlari.
   
3. 
   “Kasbiy pedagogika” fanining maqsad va vazifalari.
   

“O’zbekiston Respublikasi umumiy va kasbiy ta`lim tizimi islohatlari

«Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» va «Ta’lim to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunlari milliy tajribaning tahlili va ta’lim tizimidagi jahon miqyosidagi yutuqlar asosida tayyorlangan bo‘lib, yuksak umumiy va kasb-hunar madaniyatiga, ijodiy va ijtimoiy faollikka, ijtimoiy-siyosiy hayotda mustaqil ravishda mo‘ljalni to‘g‘ri ola bilish mahoratiga ega bo‘lgan, istiqbol vazifalarini ilgari surish va hal etishga qodir mutaxassis kadrlarning yangi avlodini shakllantirishga yo‘naltirilgandir. Dastur kadrlar tayyorlash milliy modelini ro‘yobga chiqarishni, har tomonlama kamol topgan, jamiyatda, turmushga moslashgan, ta’lim va kasb-hunar dasturlarini ongli ravishda tanlash va keyinchalik puxta o‘zlashtirish uchun ijtimoiy-siyosiy, huquqiy, psixologik-pedagogik va boshqa tarzdagi sharoitlarni yaratishni, jamiyat, davlat va oila oldida o‘z javobgarligini his etadigan fuqarolarni tarbiyalashni nazarda tutadi.¹

Shu o‘rinda birinchi prezidentimiz I.A.Karimovning quyidagi fikrlarini ta’kidlash o‘rinlidir: «Ayniqsa o‘sib kelayotgan avlod taqdiriga hech kim befarq qaray olmaydi. Bunda oliy o‘quv yurtlarining ahamiyati kattadir. Yoshlarni qay usulda o‘qitish, ularni tarbiyalash, mustaqil mamlakatning yetuk mutaxassislari bo‘lishiga qayg‘urish har birimizning muqaddas burchimizdir. Bunda oliy va o‘rta maxsus ta’lim tizimi saviyasini jahon andozalari darajasiga yetkazish, xalq xo‘jaligida mutaxassisliklarga bo‘lgan talab va ehtiyojlarni ilmiy tahlil asosida aniqlash, xorijiy mamlakatlar tajribasidan oqilona foydalanish shu kunning dolzarb vazifalaridandir».¹

Tub islohotlarni amalga oshirish, bozor munosabatlarini shakllantirish ko‘p jihatdan iqtisodiy ta’limga bog‘liqdir. Kishilarda iqtisodiy tafakkurni shakllantirmasdan turib, chuqur o‘zgarishlarni amalga oshirib bo‘lmaydi.

Mustaqillikning o‘tgan 22 yillik davri davomida milliy xo‘jaligimiz iqtisodiy jihatdan mustahkamlanib, inqiroz holatidan chiqarildi va uning ko‘pgina sohalarida barqaror o‘sishga erishildi. Bozor mexanizmining tarkibiy qismlari qaror topdi va uning infratuzilmalari vujudga keltirildi, hozirgi kunda esa iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish, iqtisodiyotni har taraflama erkinlashtirish amalga oshirilmoqda. Eng muhimi shu davr ichida milliy istiqlol g‘oyasi va mafkurasi shakllanib, kishilarimiz ongiga singib bormoqda.²

Bugungi kunda xalqning boy zamonaviy madaniyat, iqtisodiyot, fan, texnika va texnologiyalarning yutuqlari asosida mutaxassislar tayyorlashning mukammal tizimini shakllantirish O‘zbekiston taraqqiyotining muhim shartidir. Birinchi prezidentimiz Islom Karimov ta’kidlaganidek: «.. bugungi kunda oldimizga qo‘ygan buyuk maqsadlarimizga, ezgu niyatlarimizga erishishimiz, jamiyatimizning yangilanishi, hayotimizning taraqqiyoti va istiqboli amalga oshirilayotgan islohotlarimiz, rejalarimizning samarasi taqdiri – bularning barchasi, avvalombor, zamon talablariga javob beradigan yuqori malakali, ongli mutaxassis kadrlar tayyorlash muammosi bilan chambarchas bog‘liqlingini barchamiz anglab yetmoqdamiz»¹.

Ma’lumki, iqtisodiy ta’limga juda yuqori bo‘lgan oliy o‘quv yurtlarida, fikrimizning dalili sifatida, Respublikamizda eng nufuzli universitetlari qatorida bo‘lgan va jahonning ko‘pgina obro‘li oliy o‘quv yurtlari bilan diplomatik aloqada bo‘lib kelayotgan Toshkent Davlat Iqtisodiyot universitetida iqtisodiy ta’limga bag‘ishlangan xalqaro ilmiy-nazariy anjumanlarning amalda ko‘rsatilishi dalil bo‘lishi mumkin.

Bugungi kunda, mamlakatimiz oliy ta’lim tizimida iqtisodchi mutaxassislarni tayyorlash tizimini zamon talablari darajasida qayta tashkil etish maqsadida iqtisodiy ta’limning halqaro andozalaridan samarali foydalanish dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. Chunki, dunyoning rivojlangan va bozor iqtisodiyoti amal qilayotgan mamlakatlarning deyarli barchasi yangi mexanizmning keskin o‘zgarishlariga moslasha oladigan va har qanday sharoitda raqobatlasha oladigan iqtisodchi mutaxassislarni tayyorlash borasida zamonaviy iqtisodiy ta’lim tizimiga egadirlar².

Jamiyat taraqqiyoti darajasi, axborotlarni haddan tashqari ko‘pligi, iqtisodiyotdagi tarkibiy o‘zgarishlar, umuman olganda hayot tajribasi shuni ko‘rsatadiki, yoshlarni yetuk, vaziyatni tezda anglay oladigan, ayni shu vaziyat uchun to‘g‘ri qaror qabul qila oladigan malakali mutaxassislar qilib tayyorlash uchun faqat an’anaviy uslublarga tayanib dars o‘tish yetarli emas.

Hozirgi paytda tayyor bilimlarni o‘zlashtirish asosiy maqsad bo‘lmay, eng asosiysi talaba-yoshlarlarning intellektual qobiliyatini rivojlantirish, mustaqil tanlash va qaror qabul qilish ko‘nikmasini hosil qilish obektiv zaruriyatga aylandi.

Ma’lumki iqtisodiyotdagi tarkibiy o‘zgarishlar o‘z navbatida mutaxassislar malakasi va mahoratini yuqori bo‘lishini, mutaxassislarga bo‘lgan talabning o‘zgarishiga moslashuvchan, o‘z malakasini oshirishga intiluvchan bo‘lishni talab edi. Buning uchun iqtisodchi mutaxassislarni mustaqil izlanish, fikrlash, turli qarashlarni taqqoslash, tahlil qilish, xulosa chiqarishga o‘rgatish lozim. Shu o‘rinda birinchi Prezidentimiz I.A.Karimov quyidagi fikrni bildirgan edilar: «Biz hayotimizning turli jabhalarida, xalq xo‘jaligining barcha sohalarida tub islohotlarni amalga oshirib, yangilanish sari borar ekanmiz, ushbu islohotlarning turmush tarzimizni ijobiy tomonga o‘zgartirishi, ma’naviy yuksalishimizga ko‘mak berishi hamda milliy g‘urur va iftixorimizni kuchaytirishi ko‘p jihatdan har tomonlama yetuk kadrlarga bog‘liq ekanini unutmasligimiz lozim. Respublikamizning iqtisodiy, siyosiy va ma’naviy jihatdan ravnaq topishida, bu sohalardagi muammolarni hal qilishimizda ham milliy kadrlar bosh omillardan biri bo‘ladi».¹

Bugungi kunda Respublikamizda ta’limni rivojlantirishning yangi bosqichida iqtisodiy ta’limning asosiy vazifasi sifatida jahon talablari darajasida yangilanib borayotgan ishlab chiqarish sharoitlariga moslasha oladigan, iqtisodiyotimizni buyuk davlat darajasiga ko‘taradigan mutaxassislarni tayyorlash va bu jarayonda asosiy omil sifatida beriladigan axborotlar hajmini emas, balki ijodiy yondoshuvni shakllantirish, mustaqil fikrlash va tatbiq qilish sifatlarini tarbiyalashga e’tibor qaratish lozim.²

Kasb ta’limiga bo‘lgan e’tiborning ortib borayotganligini quyidagilar bilan izohlash mumkin:

1. Ta’lim islohotlari natijasida gimnaziya, litsey, kollej va boshqa turdagi yangi o‘quv muassasalarining shakllantirilishi va rivojlantirilishi;

2. Oliy o‘quv yurtlarida iqtisodiy ta’limni tashkil qilish, alohida bo‘lim va fakultetlarning tashkil etilishi;

3. Iqtisodiy ta’limning boshqa fanlar bilan yanada jipsroq bog‘lanib borishi, istiqbolda amalga oshirilishi ko‘zda tutilgan, bilim sohalari tutashuvida yangi konsepsiya va nazariyalarning yuzaga kelishi;

4. Iqtisodiy ta’lim muassasalarining aholiga ta’lim xizmatlarini ko‘rsatish turlarining ortib borishi, o‘z bazasida tayyor mahsulot ishlab chiqarish va unga xizmat ko‘rsatishni yo‘lga qo‘yishi, mehnatni tashkil qilishning ilg‘or shakllarini joriy etishi va boshqalar.

Kasbiy ta’lim fani bizga, ya’ni O‘zbekiston mustaqilligining birinchi yillaridan kirib keldi. Chunki, qo‘llanayotgan tajribalar kasbiy ta’limning asosi bo‘lib xizmat qiladi. Talabalarimizga kasbiy ta’lim, kasbiy tarbiya berish muammolari ko‘zga tashlanib qoldi.

Har bir insonning hayoti asosini iqtisodiy faoliyat tashkil etar ekan, u albatta har bir odamdan iqtisodiy fikrlashga o‘rganishni talab qiladi. Ayniqsa, bozor iqtisodiyoti sharoitida bu talab yanada kuchayadi. Shuning uchun ham iqtisodchilarga yoshlikdan boshlab iqtisodiy fikrlashni o‘rganishlari uchun, mamlakatimizda o‘rta umumta’lim maktabidan boshlab, iqtisodiy bilim asoslarini o‘rganishga kirishildi².

Oliy o‘quv yurtining talabalari, ayniqsa iqtisodiy yo‘nalishdagi o‘quv yurtining talabalari esa iqtisodiy fikrlashni o‘rganibgina qolmay, keng doiradagi iqtisodiy muammolarni aniqlash, tahlil qilish, iqtisodiy rivojlanish tendensiyalariga baho berish, bu o‘zgarishlar kelajakda qanday natijalarga olib kelishini ko‘z o‘ngida keltira bilishni o‘rganishi zarur.

Shunday qilib, bugungi kunda siyosatning asosiy muammolari bu iqtisodiy muammolar bo‘lib, ularni tushunmay turib, bu muammolarni yechish uchun zarur chora-tadbirlar belgilab yoki berilgan maslahatlarning qaysi biri diqqatga sazovar ekanligini ajratib bo‘lmaydi. Buning uchun esa bo‘lg‘usi iqtisodchi mutaxassis kadrlar iqtisodiyot fanini chuqur bilishlari va amaliyot jarayonida qo‘llashlari davr talabidir.

Kasbiy pedagogikaning rivojlanish bosqichlari

Kasb ta’limi uzoq davrlar mobaynida har tomonlama rivojlangan shaxsni tarbiyalashga yo‘naltirilib borildi, biroq ushbu tadbir bitiruvchilarning kasbiy mahoratini shakllanish darajasini pasayishi hisobiga amalga oshirildi. Bu holat kasbiy mahoratni va layoqatni oshirish, insonning butun umri davomida o‘z bilimini takomillashtirib borish va o‘z-o‘zini tarbiyalash ehtiyojini oshirishga xizmat qilmas edi. Respublikamiz ta’lim tizimidagi islohatlar natijasida kasbiy ta’lim ishchi kasblariga maxsus tayyorlash masalasiga, ta’lim oluvchi shaxsida kasbiy mahorat va layoqat sifatlarini shakllantirishga alohida e’tibor berilmoqda.

Kasb mahorati deyilganda bitiruvchining yuqori darajadagi kasbiy ko‘nikma va malakalarni egallaganligi tushuniladi, u shaxsning mehnat bozorida egallayotgan kasbi bo‘yicha raqobatbardoshlik darajasida o‘z aksini topadi. Kasbiy mahorat ishchi kuchlarining yuqori darajada moslashuvchanligini va yangiliklarni tez o‘zlashtirishi, yangi ishlab chiqarish sharoitlariga oz vaqt ichida o‘ta olishi, faoliyat sohasini mustaqil tanlay olishi kabi sifatlar bilan belgilanadi.

Bugungi kunda Respublikamizda ta’limni rivojlantirishning yangi bosqichida kasbiy pedagogika fanining asosiy vazifasi sifatida jahon talablari darajasida yangilanib borayotgan ishlab chiqarish sharoitlariga moslasha oladigan, iqtisodiyotimizni buyuk davlat darajasiga ko‘taradigan mutaxassislarni tayyorlash va bu jarayonda asosiy omil sifatida beriladigan axborotlar hajmini emas, balki ijodiy yondoshuvni shakllantirish, mustaqil fikrlash va tadbiq qilish sifatlarini tarbiyalashga e’tibor qaratish lozim. Kasb ta’limiga bo‘lgan e’tiborning ortib borayotganligini quyidagilar bilan izohlash mumkin:

1. Ta’lim islohatlari natijasida gimnaziya, litsey, kollej va boshqa turdagi yangi o‘quv muassasalarining shakllantirilishi va rivojlantirilishi;

2. Oliy o‘quv yurtlarida kasb ta’limini tashkil qilish, alohida bo‘lim va fakultetlarning tashkil etilishi;

3. Kasbbq pedagogikaning boshqa fanlar bilan yanada jipsroq bog‘lanib borishi, istiqbolda amalga oshirilishi ko‘zda tutilgan, bilim sohalari tutashuvida yangi konsepsiya va nazariyalarning yuzaga kelishi;

4. Kasb ta’limi muassasalarining aholiga ta’lim xizmatlarini ko‘rsatish turlarining ortib borishi, o‘z bazasida tayyor mahsulot ishlab chiqarish va unga xizmat ko‘rsatishni yo‘lga qo‘yishi, mehnatni tashkil qilishning ilg‘or shakllarini joriy etishi va boshqalar.

Kasb pedagogikasi talabalarni ta’limi, tarbiyasi, o‘qishi hamda rivojlanish qonuniyatlarini o‘rganadi, ta’lim-tarbiya, pedagogik va axborot texnologiyalarini qo‘llash mezonlarini ishlab chiqadi, kasb ta’limi muassasalari turlarini va ularni boshqarish tizimini asoslaydi. Ushbu fan insonni kasbiy faoliyatga tayyorlash, o‘sib kelayotgan yosh avlodni tarbiyalash, malakali ishchi kuchini yangi talablar darajasiga moslab borishni ko‘zda tutadi.
“Kasbiy pedagogika” fanining maqsad va vazifalari

«Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» va «Ta’lim to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunlari milliy tajribaning tahlili va ta’lim tizimidagi jahon miqyosidagi yutuqlar asosida tayyorlangan bo‘lib, yuksak umumiy va kasb-hunar madaniyatiga, ijodiy va ijtimoiy faollikka, ijtimoiy-siyosiy hayotda mustaqil ravishda mo‘ljalni to‘g‘ri ola bilish mahoratiga ega bo‘lgan, istiqbol vazifalarini ilgari surish va hal etishga qodir mutaxassis kadrlarning yangi avlodini shakllantirishga yo‘naltirilgandir. Dastur kadrlar tayyorlash milliy modelini ro‘yobga chiqarishni, har tomonlama kamol topgan, jamiyatda, turmushga moslashgan, ta’lim va kasb-hunar dasturlarini ongli ravishda tanlash va keyinchalik puxta o‘zlashtirish uchun ijtimoiy-siyosiy, huquqiy, psixologik-pedagogik va boshqa tarzdagi sharoitlarni yaratishni, jamiyat, davlat va oila oldida o‘z javobgarligini his etadigan fuqarolarni tarbiyalashni nazarda tutadi.¹

«Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»ning asosiy maqsadi – yuqori malakali raqobatbardosh kadrlar tayyorlashning yaxlit tizimini barpo etish strategiyasi hamda asosiy yo‘nalishlarini uning komponentlari: shaxs, davlat va jamiyat, uzluksiz ta’lim, fan, ishlab chiqarish vazifalarini hisobga olgan holda ishlab chiqishdan iboratdir. Bu masalani ilmiy-pedagogik jihatdan to‘g‘ri hal etish, hozirgi kundagi tadqiqot ishlarining mavzusi va tadqiqotchilarning mashaqqatli mehnati tufayli amalga oshiriladigan muammodir.

Shuning uchun iqtisodiyotni erkinlashtirish sharoitida hamda ta’lim tizimini o‘rganish asosida mamlakatimiz iqtisodiyotida erishilgan yutuqlarni atroflicha tahlil etish, mavjud muammo va kamchiliklarni batamom bartaraf etish hamda iqtisodiyotni rivojlantirish usullarini ilg‘or xorijiy tajribalardan samarali foydalanish orqali ta’lim tizimini yanada takomillashtirish masalalari ilgari suriladi. Bunda, asosiy e’tibor O‘zbekistonni jahon iqtisodiyotiga integratsiyalashuvi jarayonini jadal sur’atlarda rivojlantirish, buning uchun mamlakatimiz tashqi iqtisodiy faoliyatini erkinlashtirish borasida kechiktirib bo‘lmaydigan chora-tadbirlarni amalga oshirishga qaratiladi.

Fanni o’qitishdan maqsad – talabalarda o’rta maxsus, kasb-hunar ta`limini tashkil etish va boshqarish, ushbu jarayonlarda ta`lim sifatini ta`minlash borasidagi bilim, ko’nikma va malakalarni shakllantirish orqali ularning bo’lajak kasbiy-pedagogik faoliyati samaradorligini ta`minlashdan iborat.

Fanning vazifasi – talabalarga O’zbekiston Respublikasida kasbiy ta`limni rivojlanish tarixi, ta`limning uzluksizligi va davomiyligi, uzluksiz ta`limning maqsadi, mazmuni, tuzilishi, uzluksiz kasbiy ta`lim tushunchalarini, o’rta maxsus kasbiy ta`limni tashkil etish va boshqarish to’g`risidagi asosiy normativ hujjatlar, o’rta maxsus, kasb ta`limi mazmuniga qoyiladigan talablar, kasb-hunar kollejlarini boshqarish tizimi, talabalarga pedagogik-psixologik bilimlarni umumkasbiy va maxsus fanlarni o’qitish jarayonida tadbiq etishni o’rgatishdan iborat.

Iqtisodiyot – bu shunday xo‘jalik tizimiki, u zarur hayotiy ne’matlarni yaratish yo‘li bilan odamlar va jamiyat ehtiyojini qondiradi, xo‘jalik yuritish faoliyatini yaxshilaydi, ishlab chiqarish samaradorligini ta’minlaydi. Demak, inson birinchi navbatda, moddiy talab-ehtiyojini qondirishga iqtisodiy faoliyat orqali erishadi, o‘z rizq-ro‘zini yaratadi. Bunga erishish uchun iqtisodchi mutaxassislarning iqtisodiy tafakkurini rivojlantirish orqali ularni:

- jamiyat iqtisodiy qonunlarini o‘rgatuvchi bilimlar bilan qurollantirish;

- jamiyatning iqtisodiy siyosatini to‘g‘ri anglab yetadigan mutaxassis-shaxsni shakllantirish;

- ishlab chiqarishdagi faol iqtisodiy faoliyatda ishtirok etish, mehnat qilishning ilg‘or shakl va metodlarini o‘rganib olishga yo‘llaydigan dastlabki malakalarni egallab olish.

«Bozor iqtisodiyoti islohotlarini amalga oshirishda qanday chora-tadbirlar ko‘rilishidan qat’iy nazar, malakali mutaxassislar yetishmas ekan, qo‘yilgan maqsadga erisha olmasligimiz mumkin. Malakali mutaxassislarni tayyorlashda oliy ta’lim muassasalari yangicha yondashuvlarni ishlab chiqish vaqti keldi»¹ – degan edi birinchi Prezidentimiz I.A.Karimov. Bu jarayonni amalga oshirishda xorijiy tajribalardan samarali foydalanish va Kadrlar tayyorlash milliy dasturining dastlabki bosqichlarini amalga oshirish va bozor iqtisodiyoti sharoitida kadrlarni tayyorlash muammolarini o‘rganish ushbu mavzuni dolzarbligini belgilaydi.

Bu kabi muammolarning oqilona hal etilishi esa har tomonlama bozor munosabatlari talablariga javob bera oladigan iqtisodchi mutaxassislarni tayyorlashga bog‘liqdir. Chunki, iqtisodiyotni erkinlashtirish sharoitida mustaqil Respublikamiz oldidagi yangidan-yangi maqsad va vazifalarni to‘g‘ri anglay bilgan, bu borada o‘z fikr-mulohazasiga ega bo‘lgan, o‘zining yetarli darajada zamon talablariga mos keluvchi bilim va tajribasiga ega bo‘lgan iqtisodchi mutaxassislargina mamlakatimiz iqtisodiy-ijtimoiy rivojiga o‘zining munosib hissasini qo‘shishi mumkin. Biroq, yangi sharoitda samarali faoliyat yurita oladigan iqtisodchi mutaxassislarni tayyorlash borasidagi muammo va kamchiliklarning mavjudligi tufayli, yuqorida aytib o‘tilgan xususiyatlarni o‘zida mujassam etgan mutaxassislarni tayyorlashda bir qator muammolar yuzaga kelgan bo‘lib, ularning hal etilishi bevosita mamlakatimiz iqtisodiy taraqqiyotini belgilab beruvchi hal qiluvchi omillardan biri hisoblanadi.

«Kasb pedagogikasi» fanining asosiy tushunchalari, mazmuni kasbiy ta’limning turli tizimlarida quyidagi vazifalarni bajarishi mumkin:

- o‘qituvchilarning yangi va yanada murakkab tadbirlarni amalga oshirish maqsadida o‘z kasbiy mahoratini oshirishi;

- kasbiy-texnik ta’limning yangi konsepsiyalarini amalga oshirish vosita va yo‘llarini yaratishga e’tiborni qaratish, faol-ijodkor shaxsni tarbiyalash;

- pedagogik bilimlarni egallashga yangicha yondoshuvlarni ishlab chiqish;

- ta’lim-tarbiyaning samarali shakl va metodlarini ishlab chiqish;

- rivojlanib boruvchi yangi pedagogik jarayonlarni loyihalash, ta’lim oluvchilarning barcha imkoniyatlari va qobiliyatlarini ishga solishi uchun sharoit yaratish, kasbiy mahoratni egallashi uchun sarflanadigan vaqtni qisqartirishga erishishdan iborat.
O‘z-o‘zini nazorat va muhokama qilish uchun savollar:

1. 
   O‘zbekistonda kasb ta’limi islohoti qachondan boshlangan?
   
2. 
   Kadrlar tayyorlashdagi kasbiy-malakaviy o‘zgarishlar haqida fikr bildiring?
   
3. 
   Keng qamrovli va yuqori malakali xodimlarni tayyorlashga qo‘yiladigan talablar nimalardan iborat?
   
4. 
   Kasb ta’limi vazifalariga nimalar kiradi?
   
5. 
   Kasbiy mahorat nima?
   
6. 
   Kasbiy ta’limning shakllanish jarayoni haqida Sizning fikringiz?
   
7. 
   Kasb ta’limi tizimini rivojlantirishdagi asosiy yo‘nalishlar nimalardan iborat?
   
8. 
   Mamlakatimiz iqtisodiyotida qanday o‘zgarishlar amalga oshirilyapti?
   
9. 
   O‘zbekistonda uzluksiz ta’lim tizimidagi ustuvorliklar nimalar iborat?
   
10. 
    Oliy kasbiy ta’lim va uning rivojlanish bosqichlari haqida gapiring?
    

Tavsiya etilayotgan adabiyotlar:

1. Pedagogika professionalnogo obrazovaniY. Pod.red.V.A.Slastenina.-Moskva. «Akademiya», 2004 .

2. YE.N.Pronina, V.V.Lukashevich. «Psixologiya i pedagogika». Uchebnik dlya studentov VUZov.-M.: «Elit», 2004 .

3. O‘. Tolipov., M.Barakayev., SH.Sharipov. Kasbiy pedagogika. – T.:TDIU, 2001.

4. N.Xo‘jayev, J.Hasanboyev. Iqtisodiy pedagogika. – T.:TDIU, 2002.

5. www.inter-pedagogika.ru.

2-MAVZU. KASBIY PEDAGOGIKANING SHAKLLANISHI VA RIVOJLANISHI

Reja:

1. 
   Kasbiy pedagogikaning falsafiy metodologik asoslari.
   
2. 
   Ma’naviy va madaniy shakllanish jarayoni. Malakaviy tayyorgarlikda asosiy didaktik bosqichlar
   
3. 
   Kasb pedagogikasining tarix sahifalari. Malakaviy bilim berishda asosiy rivojlanish tizimining tendensiyalari
   

Kasbiy pedagogikaning falsafiy metodologik asoslari

XXI asr bo‘sag‘asida ijtimoiy iqtisodiy munosabatlar rivojida inson aql-zakovati va ma’naviyati asosiy muvofiqlashtiruvchi, rivojlantiruvchi omil va vosita ekanligi tobora namoyon bo‘lmoqda. Shuning uchun insonparvarlik bozor iqtisodiyoti asosidagi huqquiy, demokratik davlat erkin fuqarolik jamiyati qurilishining bosh tamoyili sifatida qabul qilinmoqda.

O‘zbekiston Respublikasining «Ta’lim to‘g‘risida»gi qonunida (1997 y.) ta’lim davlatimiz ijtimoiy taraqqiyoti sohasida usutuvor deb e’lon qilinishi Pedagogika fani zimmasiga juda katta mas’uliyatli ulug‘vor vazifalarni yukladi. Juda boy ilmiy, ma’naviy, madaniy, diniy merosimizni qayta tiklanishi ularni zamon ruhi talabi bilan uyg‘unlashtirib faqat shaxsiy, milliy manfaat kasb etilib qolmasdan umumjahon ma’naviy, ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotga ulkan hissa bo‘lib qo‘shilmoqda.

Har bir mustaqil fan o‘zining predmeti (mavzusi) va metodologik asoslariga egadir. Jumladan, Kasb pedagogikasi ham fan sifatida shakllanib o‘zining predmetiga ega bo‘ldi. Boshqa fanlar kabi Kasb pedagogikasi ham fan sifatida paydo bo‘lar ekan, u avvalo jamiyatning talab va ehtiyojlari asosida paydo bo‘ldi.

Shu sababli tarbiya jarayonini ijtimoiy hayotning ajralmas qismi deb qarash lozim, chunki tarbiyaviy ishlarni olib bormasdan turib jamiyatni, uning rivojlanishini tasavvur qilish qiyin.

Pedagogika fan sifatida boshqa fanlarga o‘z ta’sirini ko‘rsatib, bilim tizimining bir butunligini tashkil etadi. Shu bilan birga bir necha bo‘limlarga bo‘linishi mumkin.

Ularga: maktabgacha tarbiya, umumiy o‘rta, o‘rta maxsus, oliy ta’lim pedagogikasi va boshqalar.

Pedagogika fanining har bir ko‘rinishi o‘zining maxsus ko‘rinishiga egadir. Bilim berishni falsafiy-metodologik bosqichi malakaviy pedagogikani umumiy ko‘rinishlarida samarali bilim berishdan iboratdir. O‘qitilayotgan yo‘nalishni aniq muammolardan kelib chiqqan holda olib borilsa, samarali natijalarga olib keladi.

So‘nggi yillarda falsafiy bilim berishga alohida e’tibor berilmoqda. Malakaviy o‘qitish tizimida falsafiy bilim berish birinchi qadam bo‘lib, bu sohada erishilgan yutuqlar va tajribalar qo‘llanishi mumkin.

Kasb pedagogikasining ilmiy o‘rnini aniqlash uchun uning obekti va predmetini ajratib olish kerak. Bizga ma’lumki ilm bu haqiqatda sodir bo‘lgan jarayonlarni o‘rganish va isbotlashga yo‘naltirilgan ilmiy bilim yo‘nalishidir.

Ilmning predmeti – bu obektning shunday ta’rifi borki, unda izlanishlar aniq yo‘nalish bo‘yicha olib boriladi.

Insonning madaniy va ma’naviy shakllanishi quyidagilar asosida amalga oshadi.

• 
  Ma’lumot
  
• 
  Madaniyat
  
• 
  Mentalitet
  

Pedagogik faoliyatda 2 asosiy yo‘nalish mavjud.

Bir tomondan bu faoliyat o‘qituvchining kundalik, o‘quv va tarbiyaviy ishlariga, o‘qituvchi va o‘quvchi orasidagi o‘zaro munosabatga, ta’lim-tarbiya ishlarida o‘quvchining bilim, malaka va ko‘nikmalariga bog‘liqdir.

Pedagogika fanining asosiy masalasi esa bu jarayonni samarali va sifatli ta’minlashdir. Buning uchun esa aniq metod va tashkiliy shakllardan samarali foydalanish zarur. Ushbu metodda ma’lum miqdorda erkinlik, pedagogik san’at, pedagogik mahorat o‘z o‘rnini topgan bo‘lishi kerak.