O’zbekiston Respublikasi mustaqillikni qo’lga kiritgach, bozor iqtisodiyotiga bosqichma-bosqich o’tish jarayonida, xalq-xo’jaligida xom ashyo resurislariga bo’lgan munosabat o’zgardi
Fаrg’оnа-5 vа M2хM1 pillаlаrning tехnik tаsnifi
Download 1.46 Mb.
|
80 tonna pilla chuvish (Xumoyun) kurs ishi
- Bu sahifa navigatsiya:
- Pillаning sifаt tаrkibi
- Laboratoriyani loyihalash uchun qurilish maydonini tanlash va tahlil etish
- Laboratoriyaning vazifasi
Fаrg’оnа-5 vа M2хM1 pillаlаrning tехnik tаsnifi
Pillа durаgаy qаbul qilishdа Fаrg’оnа-5 – 45% ni, M2хM1 – 55% ni tаshkil qilаdi. Pillаning sifаt tаrkibi.
Fаrg’оnа-5 I nаv х1=56*100/90=62,2% II nаv х2=34*100/90=37,8% M2хM1 I nаv х1=59*100/90=65,6% II nаv х2=31*100/90=34,4% Qаbul qilingаn durаgаy pillаlаr bo’yichа o’rtаchа ipаk chiqishini quyidаgichа hisоblаymiz: Fаrg’оnа-5 M2хM1 Kоrхоnа bo’yichа ipаk chiqishi Kоrхоnа bo’yichа pillаning sоlishtirmа sarfi ==2,8% Pillаning sоlishtirmа sаrfini Ps=2,8 dеb qаbul qilаmiz. Laboratoriyani loyihalash uchun qurilish maydonini tanlash va tahlil etish Sinov laboratoriyasini loyihalash uchun “Uchqo’rg’on Ipagi” ipak ishlab chiqarish korxonasini tanlab olindi. Bu korxonani tanlashdan maqsad, material-texnik zaxiralarining mavjudligi, ipak va tayyor mahsulotlar ishlab chiqarish bo’yicha yetakchi korxonalardan hisoblanadi. Ishchi kuchi bilan ta’minlash imkoniyati mavjud, energiya manbalari bilan ta’minlash imkoniyatiga ega Laboratoriyaning vazifasi Laboratoriya-ilmiy-tadqiqot institutlari, o’quv muassasalari va mustaqil tashkilotlarda tola, ip va gazlamalarning sifat ko’rsatkichlarini asbob-uskunalar yordamida belgilangan standartlarga muvofiq aniqlanadi. Laboratoriya lotincha so’zdan olingan bo’lib, «ishlash» ma’nosini anglatadi. Ishlab chiqarish korxonalarining hajmi asbob-uskunalari, shtatlari va imkoniyatlari bo’yicha ikki guruhga bo’linadi:
xom ashyo laboratoriyasi tayyor mahsulot laboratoriyasi. “Uchqo’rg’on Ipagi” korxonasida sinov laboratoriyasi mavjud bo’lib, ularga xom ashyo va tayyor mahsulot laboratoriyalari kiradi. “Uchqo’rg’on Ipagi” korxonasidagi tayyor mahsulot laboratoriyasining asosiy vazifasi korxonada chuvilayotgan va ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning sifat ko’rsatkichlari aniqlanadi. Pilla chuvish korxonasida xom ashyo (pilla)dan tayyor mahsulotgacha bo'lgan jarayonlar bir murxha murakkab hisoblanib, mazkur sohada sifatga qo'yilgan talablar yuqoriligi bilan boshqa to'qimachilik maxsulotlaridan ajralib turadi. Pi 11a chuvish korxonasi o'z ichiga pillani dastlabki ishlash, pilla chuvish va ipakni cayta o'rash kabi asosiy bosq.chlarni o'z ichiga oladi. Ipakdan sifatli to'qimachilik inahsulotlari ishlab chiqraishda eng asosiy jarayori pillani chuvish hisoblanadi. Ushbu qo'llanmada pilla chuvish korxonasming chuvish bo'limida sifatni aniqiash bo'yicha amalga oshiriladigan ishlar to'g'risida to'xtalib o'tamiz. Pilla chuvish korxonasida sinov, ishlab chiqarish va kimyoviy laboratoriyalari faoliyat ko'rsatadi. Kimyoviy laboratoriya foydalanilayotgan suv, chuvishdagi suvli aralashma holati va boshqa ko'rsatkichlarni aniqiash uchun mo'ljallangan bo'lsa, ishlab chiqarish laboratoriyasida barcha o'matilgan dastgohlami sifatli, unumdor mahsulot tayyorlash uchun maqbuliy texnologik rejimlar qo'yish uchun, sinov laboratoriyasi esa ishlab chiqarilgan xom ipakni sifatini aniqiash uchun xizmat qiladi . Pilladan chuvish yo'li bilan olingan ipak- xom ipak deyiladi. Xom lpakning sifati O'zDSt 993-2011 «Xom ipak. Texnikaviy shartlari» bo'yicha aniqlananv Ushhu texnikaviy shartda 1,56; 1,89; 2,33; 3,23; 3,85; 4,65; 10,75; 13,33 va 16,60 teksli xom ipak uchun me'yorlar keltirilgan. Sinov ishlari uchun zarur bo'lgan asbob-uskunalar va laborantlar sonini (shatini) aniqiash uchun bir kunda hamma dastgohlarda ishlab chiqariladigan ipak tolasini va toylar miqdorini, har bir toy vazni 60 kg bo'lishligini hisobga olgan holda ainqlash zarur bo'ladi. Bir mashinana soatda ishlab chiqarish quvvati, KSS-240 mashinasida 2,33 teks uchun 130-140 g, 3,23 teks uchun 150-170 g bo'lgandagi hisoblarni aniqlash. (Ushbu assortimentdagi xom ipak eng ko'p miqdorda ishlab chiqariladi). Shundan so'ng korxonani belgilangan miqdordagi ipak ishlaD chiqarish uchun saralangan va saralanmagan quruq pila miqdorini aniqlash lozim. Bunda p 'lam solishtirma sa-fi me'yoiini 2,5-3,3 va saralanish foizi-10% hisobga olish kerak. Ishlab chiqarish laboratoriyalarini vazifasiga quyidagilar kiradi: Olinadigan ipakni belgilangan chiziqiу zichlikda va uni notekisligini eng kichik qiymati chuvish tartibini tanlash mehnat va asbob-uskunalarni unumdorligin oshirish; ipak tolasini chiqishini oshirish va chiqindilar chiqishini kamaytirish lozim. Tajribaviy chuvishda olingan ipak tolasi «Ipak tolasi va pillani chuvish» rejimli keltirilgan talabnoma shartlari darajasiga javob bera olsagina, pillani chuvish rejimi to'g'ri tanlangan bo'lidi. Saralashda pillaning kalibri va pilla qobig'ining qattiqligi, chuvish uchun qo’yilgan pillalar soni va chuvishdagi optimal arjlashma rejimi shu to'plamni pasportlashtirishga (saralangan va saralanmagan) pillalarga bog'liq bo'ladi Saralanmagan pillani pasportlashtirish saralanmagan katta to'plamdan davlat standartiga muvofiq 120 kg vaznda olingan namunaga ko'ra amalga oshiriladi. Olingan 120 kg namuna 60 kg dan ikki qismga bo'linadi. Birinchi qism sinash namunasi saralashga, ikkinchi qism esa nazorat uchun ishlatiladi Birinchi 60 kgli sinash namunasi UzNllSHP saralagich mashinasida saralanadi. Saralash O'zDSt 630-2006 talabi bo'yicha amalga oshiriladi Pillalar 4 ta kalibrga bo'linadi va ular orasidagi farq 3 mm dan ko'p bo’lmasligi lozim . Kalibrlash uchun ma'lum burchakka ega bo'lgan tirqishli kalibrlovchi moslama qo'llaniladi, har bir kalibr o'lchamiga 100 ta pillani o'tkazildi (mayda, o'rta, yirik va o'ta yirik kalibrlar). Shundan so'ng, har bir kalibrdagi pillalarni massasi aniqlanib uni tashqi qobig'ining mustahkamligini VK asbobida aniqlanadi har bir kalibrdan 100 tadan pilla tekshiriladi. Olingan ipak ipining chiziqiy zichligi bo'yicha notekislik koeffitsientini har bir kalibr navli, vazni 400-600 g bo'lgan tajribaviy chuvish yo'li bilan, «Xom ipakni ishlab chiqarish jarayonining rasmiy texnologik kartasi»ga amal qilgan holda belgilanadi. Pasportlashtirish natijalariga asosan texnologik kartani va pillani rejalashtirilgan grafikga ko'ra, bosh muhandisni tasdiqlagandan so’ng, ishlab chiqarishga ruxsat beriladi. Ushbu ma’lumotlar saralash sexi uchun yo'riqnoma bo'lib xizmat qiladi. 6)Saralangan pillalarni pasportlashtirishdan maqsad pillani issiq suvda ivishini optimal ish tartibini aniqlash, pilladagi ipning uchini topish va pillani chuvish, belgilangan chiziqiy zichlikda ipni o'rash tezligi, ipni chiqish me'yori va ipak tolasini ishlab chiqarishdagi me'yorlarni aniqlashdan iborat. 6.1.Saralangan pillalarni pasportlashtirishda vazni 75 kg bo'lgan pilla namunasida amalga oshiriladi. Ushbu namunani yaxshilab aralashtirilgandan so'ng undan 2 ta namuna olinadi: shundan 1 kg namuna ipakni belgilangan o'rtacha chiziqiy zichligini aniqlashga, 4 kg namunadan esa dastgohni maqbuliy ish rejimmi aniqlashga ishlatiladi. Qolgan 70 kg namunadan chivish tezligi, ishlab chiqarish unumi, ipak tolasini va ishlab chiqarish chiqindilarini chiqish me'yorini aniqlashda ishlatiladi Ko'rsatilgan sinovlarni bajarish uchun ishlab chiqarishdagi laboratoriya quyidagi tajribaviy asbob-uskunalarga ega bo'lishi zarur: partiyadagi pillalarni aralashtirish uchun aralashtiruvchi qurilma, saralash stoli, avtomatik tarozida ishlovchi tajribaviy chuvish dastgohi, yakka ipni chuvash uchun dastgoh (UzNIISHP tizimida); burchakli tirqishga ega bo'lgan kalibrlovchi qurilma, pilla qobig'ining mustahkamligini aniqlovchi VK asbobi; turli chegaradagi tarozilar, RM-3 yoki boshqa rusumdagi uzish mashinasi; sinov laboratoriyasining vazifalariga quyidagilar kiradi 1 Olingan xom ipak partiyasidan namuna tanlash. Olingan Namunani GOST 10681-85 muvofiq sinovdan oldin 10 soat normal atmosfera sharoitida saqlash. Partiyadagi xom ipak 20 o'ram (kalava) olib sifatini aniqlashga ishlatiladi va 2 ta kalava mahsulot namligini aniqlashga olinadi. Ipak ipining konditsion namligi 11% foiz belgilangan. Sinovdan oldin ipak ipi 10 soatdan kam bo'lmagan vaqtda GOST 10681-85 ga muvofiq normal atmosfera sharoitida o'tkaziladi Har bir kalavadan namuna olish me’yoriga ko’ra tartiblamadi
Tabiiy xcm ipak sifati O'zDST 993-2011 bo'yicha muvofiqlashlirilib, 1,56; 1,83; 2,33; 3,23 va 4,65 teksli chiziqiy zichlik bilan ishlab chiqiladi. Tabiiy ipak lplan 7 ta, 4A, ЗА, 2A, A, V, S va D navga saralanadi va eng yomon ko'rsatkichi bilan navi aniqlanadi Tabiiy ipak ipi o'zini sifat va miqdor ko'rsatkichlari bilan xarakterlanadi. Uning sifat ko'rsatkichlarini aniqlovchilargi, chiziqiy zichligi bo'yicha og'ishi, notekisligi, yirik nuqsonlar va mayda nuqsonlardan tozaligi, qayta o'ralish qobilyati, solishtirma uzuvchi ktch. uzishdagi nisbiy cho'zilish va jipsligi (karetkaning yurish soni) inobatga olinadi. Haqiqiy va konditsion chiziqiy zichlikni, variatsiya koeffitsientini va moskelmaslikni, qayta o'ralish xususiyatini aniqlashdagi charx va g'altaklar ishlatiladi. Ulardan 200 ta 100 metrli tasma o'raladi. Mayda va yirik nuqsonlarni, mos kelmaslikni aniqlashda xom ipakni senplan taxtachasiga (qora taxtaga) o'rab tahlil qilinadi Ipakning jipsligi, qayta o'ralish xususiyati uchun ishlatilgan namuna g'altakdan olinadi. Jipsligini aniqlashda Dyuplan uskunasidan foydalaniladi. Bunda uskunaning karetka qismini necha marta borib kelishi hisoblanadi, Xoin ipak ikki joyidan titilganda sinov tugalanadi. Shu vaqtdagi koretka soni natija sifatida olinadi. Xom ipak vazni va unimng yo'qotilishi miqdorini chiziqiy zichligini aniqlashdagi namuna yordamida o'lchanadi Yuqorida ko'rsatib o'tilgan sinovlarni o'tkfzishda sinov laboratonyasida har xil iplarni sinashda ishlatiladigan umumiy qo'llaniladigan asbob-uskunalardan tashqari maxsus kameraga o'rnatilgan (GOST 5618-80) seriyalangan qurilmasi, koezimetr-Dyuplan, M-210 rusumli o'rash mashinasi (3-4 seksiyali, boshqa firmalarning dastgohlaridan ham foydalanish mumkin) zarur bo'ladi.
15.Xom ipakni yirik nuqsonlardan tozaligini baholash quydagi me'yorga qarab amalga oshiriladi
Laboratoriya shtatini aniqlashda sinov ishlarini о tkazish uchun sarflangan vaqt orqali aniqlanadi Barcha sinovlarm o'tkazishga sarflangan vaqtni bir kun davomidagi ishchi vaqtigabo'linmasidan aniqlanadi. Kimyo laboratoriyasining vazifasiga quyidagilar kiradi: Texnologik jarayonda ishlovdigan suvning sifatini aniqiash (qattiqligi, ishqorli moddasi va x.k ). Qaytmas chiqindilar (etil va efir spirtida eriydigan moddalar), ipak vaznini kamayishi, moy miqdori, tavsiya erilgan standartlar bo'yicha (GOST) aniqlanadi Qaytmas chiqindilar aniqlashda quruq massasini tabiiy og'irligi (0,8%) bo'yicha bo'lib foizlarda hisoblanadi, u 25±1,5% ga teng bo'lishi lozim. Yog'sizlantirilganda vazni 1,5±3% dan oshmasligi kerak (vaznga nisbatan). Kimyoviy laboratoriyada analitik tarozi, chinni stakanlar, quriiish shkafi, byukslar, 1000 m sig'imli kolbalar Yo'g'onlashtirilgan boykalar, isitgich, lakmus qog'ozi, Sokslet va Ponomorev uskunalari hamda boshqa kimyoviy reaktivlar zarur bo'ladi. Bo'lim bo'yicha masalalar: saralash jarayonidagi pillaning tashqi ko'rinishida 5mm uzunlikdagi dasta izi, 12 mm uzunlikdagi silliq joy va dog'h qism pilla yuzasining 35% tashkil qiladi. Ushbu pilla qaysi navga mansub bo’ladi 3,23 teksli xom ipakning chiziqiy zichligi bo'yicha og'ishi 0,19 ga, yirik va mayda nuqsonlardan tozaligi 86%, uzilishgacha nisbiy cho'zilishi 19% tashkil qilsa ushbu ipakning navini aniqlang? Chuvish tozidagi suvga lakmus qog'ozi solinganda uning rangi och pushti ko'rinishga keldi. Mazkur suyuqlikning muxitini va qatr.iqlik darajasini aniqlang
Download 1.46 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||