ARITMIYA
Bu atama birinchi navbatda tibbiyot va kardiologiya haqida eng o'xshaydi, lekin u boshida bir oz boshqacha ma'noga ega. Bu holda, u "nomutanosibligi", bir ariza yoki boshqa yilda ya'ni, yo'qligi yoki muntazamlik buzgan bilan sinonim bo'ladi. Bu tasodif ko'rish mumkin, lekin ba'zida bu misol, kiyim-kechak yoki me'moriy uchun ajoyib ziyofat, bo'lishi mumkin. Axir, simmetrik binolar ko'p, lekin mashhur Piza Leaning Tower engashib, va u faqat bir emas edi-da, lekin u eng mashhur misol. Bu tasodifan sodir ma'lum, lekin bu o'z Jozibasi bor.
Bundan tashqari, u inson va hayvonlarning yuz va tana ham butunlay simmetrik emas, deb ochiq-oydin emas. Hatto unga ko'ra, o'qishni yakunlagan bir jonsiz yoki shunchaki yoqimsiz sifatida qaraladi "to'g'ri" odam. Shunday bo'lsa-da, simmetriya idrok va hodisa o'zi ajoyib va hali to'liq tushunib emas, va shuning uchun juda qiziqarli.
Masalan:
Shaklni toʻgʻri chiziq bilan ikkiga boʻlganimizda, hosil boʻlgan ikkita qism bir-birining koʻzgudagi kabi aynan aksi boʻladi.
Bu yerda toʻgʻri chiziq simmetriya oʻqi hisoblanadi.
Simmetrik shakllar
Kamida bitta simmetriya oʻqisimmetriya oʻqistart color #1fab54, start text, s, i, m, m, e, t, r, i, y, a, space, o, ʻ, q, i, end text, end color #1fab54ga ega boʻlgan shakllar simmetriksimmetrikstart color #aa87ff, start text, s, i, m, m, e, t, r, i, k, end text, end color #aa87ff hisoblanadi.
Ushbu shakl simmetrik shakl deb nomlanadi.
II BOB. BOSHLANG’ICH SINFLARDA SIMMETRIYA MAVZUSINI O’RGATISH TEXNIKASI.
2.1. Simmetriya va uning yorqin namunalari
Simmetriya. Kundalik hayotda simmetriyaga juda ko'plab duch kelamiz. Daraxt barglari shakli, kapalak qanotlarining uning tanasiga nisbatan joy- lashuvi va inson a'zolarining tanaga nisbatan joylashuvi va hokazolar simmetriyaga yorqin misol bo'ladi.
Boshqa ko'pgina matemati tushunchalar singari, shakllarning simmetri-yassi tushunchasi ham atrofni o'rab turgan dunyo (tabiat) obyektlarini kuzatish natijasida paydo bo'lgan. Masalan, o'simliklar va tirik organizmlar tasviflarini ko'zdan kechirib (bu tasvirlarni tekis shakl deb hisoblash mumkin), ulajrning ko'plari yuqori darajadagi aniqlikda biror simmetriyaga ega ekaniga ishpnch hosil qilish mumkin.
Boshqa ko'pgina matematik tushunchalar singari, shakllarning simmetri- yasi tushunchasi ham atrofni o'rab turgan dunyo (tabiat) obyektlarini kuzatish natijasida paydo bo'lgan. Masalan, o'simliklar va tirik organizmlar tasviflarini ko'zdan kechirib (bu tasvirlarni tekis shakl deb hisoblash mumkin), ulajrning ko'plari yuqori darajadagi aniqlikda biror simmetriyaga ega ekaniga ishonch hosil qilish mumkin.
Masalan, daraxt barglari, kapalaklar va qor uchqunlari o'qqa nisbatan simmetriyaga egadir.
Masalan, daraxt barglari, kapalaklar va qor uchqunlari o'qqa nisbatan simmetriyaga egadir.
Simmetriya san'atda, texnikada turmushda ko'plab uchraydi. Masalan, ko'pgina binolarning old tomonlari va ustidan ko'rinishlari simmet- rik bo'ladi. Gilamdagi naqshli gullar, jiyakdagi gullar, mexanizmlarning ko'pgina turlari, masalan, g'ildiraklar yoki boshqalar misol bo’la oladi.
Simmetriya san'atda, texnikada turmushda ko'plab uchraydi. Masalan, ko'pgina binolarning old tomonlari va ustidan ko'rinishlari simmet- rik bo'ladi. Gilamdagi naqshlar gullar, jiyakdagi gullar, mexanizmlarning ko'pgina turlari, masalan, g'ildiraklar yoki shesternalar simmetrik bo'ladi.
Aytib o'tganimizdek, bunday simmetriyani har joyda ko'rishimiz mumkin. Masalan, yashayotgan joyingizdagi chiroyli qurilgan imorat, tosh yotqizilgan maydon yoki kafel bilan bezatilgan devorga ahamiyat bering.
Aytib o'tganimizdek, bunday simmetriyani har joyda ko'rishimiz mumkin. Masalan, yashayotgan joyingizdagi chiroyli qurilgan imorat, tosh yotqizilgan maydon yoki kafel bilan bezatilgan devorga ahamiyat bering.
Agar siz qadimiy me'morchilik obidalarini ko'zdan kechirsangiz, ularning chiroyi undagi shakllarning uyg'unligi hamda ma'lum qonuniyat asosida tak- rorlanishida namoyon bo'lishini sezishingiz mumkin. Vatanimizda bunday obi- dalar behisob.
Agar siz qadimiy me'morchilik obidalarini ko'zdan kechirsangiz, ularning chiroyi undagi shakllarning uyg'unligi hamda ma'lum qonuniyat asosida tak- rorlanishida namoyon bo'lishini sezishingiz mumkin. Vatanimizda bunday obi- dalar behisob.
Ularning qadimiylaridan biri Buxorodagi Mir Arab madrasasidir. Zamonaviy binolardan biri esa Amir Temur muzeyidir.
Bunday simmetriyaga ega bo'lgan shakllar simmetrik shakllar deb ataladi. Bu simmetriyani hosil qiluvchi qonun esa simmetriya deb ataladi.
Simmetriya — geometriya fanining bir qismi bo'lib, uni o'rganish uchun chuqur matematik bilimlarga ega bo'lish lozim. Biz esa uning bosh- lang'ich tushunchalari bo'lgan «O'qqa nisbatan simmetriya va markaziy simmetriya» bilan tanishamiz.
Xossalar
I to'g'ri chiziq bo У lab magistral qaz quvuri o'tgan. A va В qishloq- lariga gaz taqsimlaydigan stansiya uchun С joyni to'g'ri chiziqning qayeri- da tanlansa, stansiyadan bu qishloqlargacha yotqiziladigan qaz quvuri xa- rajatlari arzonga tushadi va uning uzunligi eng qisqa bo(ladi? (AC + С В masofa eng qisqa bo 'lishi uchun С ni qanday tanlash kerak?)
— Siz qishloqlar magistral gaz quvuriga nisbatan: 1) turli tomonda 2) bir tomonda joylashgan holda quruvchilarga qanday maslahat berasiz?
Do'stlaringiz bilan baham: |
