O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi andijon mashinasozlik instituti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM , FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI


ANDIJON MASHINASOZLIK INSTITUTI

“IQTISODIYOT” KAFEDRASI

“Global iqtisodiy rivojlanish” fanidan

KURS ISHI
Mavzu: Xalqaro savdoda rivojlanayotgan davlatlarning o’rni.


Bajardi: Abduvaliyeva.O
Tekshirdi: Israilov.Z
Andijon 2023
Mavzu: Xalqaro savdoda rivojlanayotgan davlatlarning o’rni.
M U N D A R I J A


Kirish

1. Tashqi savdo va uni tartibga solish zarurati, boshqarish yo‘llari.

2..

3. O’zbekiston Respublikasi tashqi savdo siyosatiO‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI TASHQI SIYOSATI.
Xulosa.


Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.


Kirish

Hozirgi kunda davlatlar o'rtasidagi xalqaro savdoning rivojlanishi, ishlab chiqarish integratsiyalashuvining kengayishi va takomillashuvi tashqi iqtisodiy faoliyatning yanada erkinlashuviga sabab bo'lmoqda. Bugungi bozor islohotlari munosabatlarining yangi strategiyasi asosiy yo'nalishlaridan biri - tashqi iqtisodiy faoliyatni davlat tomonidan tartibga solishni muvofiqlashtirish hisoblanadi. Bu munosabatlar bozor munosabatlari shakllanishi sharoitida siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy islohotlar samarasi, mamlakat ichki va tashqi iqtisodiy manfaatlarini himoya qiIishga qaratilgan jihatlami, shu jumladan, tashqi iqtisodiy muvozanatni ta'minlash, eksport.Ja import munosabatIarda ilg'or siljishlami rag'batlantirish, xorijiy kapital oqimini kuchaytirishga yo'naltirilgan vakolatIi davlat tashkilotlari tomonidan amalga oshiriladigan qonunchilik, ijroiya va nazorat qilish yo'nalishidagi chora-tadbirlar tizimini yaratishni o'z ichiga oladi.

Tashqi iqtisodiy faoliyatni oqilona tartibga sol ish davlat iqtisodiy rivojlanish strategiyasining muhim tarkibiy qismi sanaladi. Bu esa o'z navbatida, mamlakatning o'ziga xos ichki va tashqi sharoitlarini inobatga olgan holda, jahon bozorining salbiy o'zgarishlaridan himoya qiluvchi, unda egaUangan mavqeni saqlab qolish va kengaytirishni ta'minlovchi maqbul darajadagi protektsionizm va erkin savdo siyosati qo'llanilishini taqozo etadi. O'tish davri iqtisodiyotini boshidan kechirayotgan mamlakat tashqi iqtisodiy aloqalarini kengaytirish uchun o'zini erkin bozor girdobiga tashlab qo'ya olmaydi. Bunday sharoitda dlJvlatning rivojlantirish kafolati sifatida faol qatnashuviga zaruriyat tug'i1adi. Bozor munosabatIariga o'tishning ilk bosqichlarida tashqi iqtisodiy aloqalaming davlat tomonidan tartibga solinishi, ayniqsa, muhimdir. Bu esa, birinchi navbatda, tashqi savdo va tashqi iqtisodiy faoliyatning boshqa shakllarini tartibga solish mexanizmlarini o'zgaruvchan ichki va tashqi sharoitlarga muntazam moslashtirib borishni, ya'ni oqilona tashqi iqtisodiy siyoSBt yurgizishni talab etadi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida, bozor munosabatlarining asosiy tamoyillari amalda bo'lishi davlat tomonidan, mamlakat iqtisodiy havfsizligini ta'minlash va umummilliy manfaatlami himoya qilish, tashqi iqtisodiy faoliyat(TIF)ni tartibga solish maqsadida amalga oshiriladi.
TIFni tartibga solish bo'yicha davlat organlarining faoliyati deyarli barcha mamlakatlarda amalga oshiriladi. Lekin bu faoliyatning ko'lami, shakllari va usullari, aniq maqsad va vazifalari har bir mamlakatning hududiy jihatdan katta-kichikligidan, jahon xo'jaligida tutgan o'mi, tashqi va ichki siyosatidan kelib chiqqan holda belgilanadi. Bu usulIar sinflanish belgilari (mezonlari)ga ko'ra iqtisodiy va ma'muriy, tarif va notarif usullariga bo'linadi. _".. TIFni tartibga solishning iqtisodiy usullari savdo siyosatining vositalari.- bojxona bojlari, soliqlar (QQS, aksiz solig'i va boshqalar) va bojxona yig'imlariga asoslanadi. Bu vositalarini qo'lIash orqali davlatning tashqi iqtisodiy faoliyat subyektlari manfaatlariga ta'sir ko'rsatadi. Ular ko'proq bozor munosabatlari tabiatiga mos keladi va shu sabab hozirda tashqi iqtisodiy faoliyatni tartibga solishda asosiy rol o'ynaydi. Ma'muriy usullar tarkibiga davlat qoidalari, me'yorlari, taqiqlashlari kiradi. Bular yordarnida davlat bevosita tashqi iqtisodiy faoliyat subyektlariga ta'sir ko'rsatib, ular faoliyatlarining turli jihatlarini jamiyat manfaatlari yo'lida chegaralaydi. Ma'muriy usullar hamma hollarda ham, o'z tabiatiga ko'ra, bozor muno4 sabatlariga muvofiq kelmaydi va shuning uchun ham ulami qo'lIash kundan-kunga kamayib borayapti. . Tarif usullari TIFni tartibga solishning iqtisodiy usullari asosi hisoblanadi. Boj tarifiarining TIFni tartibga solishdagi alohida ahamiyati shundaki, ular boshqa iqtisodiy usullaridan holi holda o'rganishni taqozo etadi.
Tarif orqali tartibga solish asosan ichki bozorni chet el raqobatchilaridan himoya qilishga qaratilgan. Tarif orqali tartibga solish tizimida olib kirish bojlari hal qiluvchi rol o'ynaydilar. Eksport bojlari bozor munosabatlari tabiatiga zid deb sanaladi, xalqaro va mintaqaviy ittifoqlar va kelishuvlar ulardan xalqaro savdoda foydalanishni tavsiya etmaydi.
O'zbekiston Respublikasiga xorijiy mamlakatlardan olib kirilayotgan tovarlar tut1ari xilmaxii va doimo o'zgarib turadi. Yoki belgilanishiga, yoki iste'nfOl xususiyatlari va sifatiga ko'ra o'xshash tovarlar yurtimiz ishlab chiqaruvchilari tomonidan tayyorlanyapti. Lekin shunday tovarlar borki, ular mamlakatimiz ichki bozoriga faqat boshqa marnlakatlardan olib kelinadi. BuIar qatoriga choy, kofe, kakao, tabiiy kauchuk, sitrus mevalari va boshqalar kiradi. Ko'p hollarda import tovarlari mahalliy tovarlarga monand ho'lib, ular bilan raqobat qiladi. Shuning uchun bunday tovarlarga nisbatan olib kirish bojlari jahon miqyosidagi va milliy miqyosdagi harajat va narxlami hosil qilayotgan nisbatlarni hisobga olgan holda belgilanadi. Ishlab chiqarish harajatlari va baholar o'rtasidagi nisbat mahsuIot turlari va guruhlari bo'yicha keng miqyosda o'zgarishi mumkin. Bu esa olib kirish bojlarini mahsulot turlari va guruhlari bo'yicha tabaqalashtirish lozimligini belgilaydi.