O`zbekiston respublikasi oliy ta’lim fan va innovatsiyalar vazirligi

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI

O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI
O’ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI
“____________________________________” FAKULTETI
“____________________________________” YO’NALISHI
“___”-KURS TALABASI ______________________ NING
“___________________________________________” fanidan

MUSTAQIL ISHI
Mavzu; ”_____________________________________________________”
Bajardi:__________________.
Qabul qildi:_______________

Toshkent-2023
Reja:
Kirish ……………………………………………………………………….3-4
I Bob.Istemolchi daromadiga ko’ra narx belgilash
1. Narxning mazmuni , uning turlari va vazifalari ………………………..5-6
2.Iste’molchi imkoniyatlarining budjet chizig'idagi tahlili…………………7-16
II Bob.Iste`molchilar huquqini himoyalash asoslari
1. Iste`molchilar huquqlarini himoya qilish tushunchasi………………….17-19
2. Iste`molchilarga sifatsiz mahsulot chiqarish yoki sotish oqibatlari…….20-21
3. Iste`molchilaring huquqlarini sud tomonidan himoya qilinishi………..22
Xulosa………………………………………………………………………23
Foydalanilgan adabiyotlar………………………………………………..24


Kirish
Iste`molchini xabardor qilish, aldash va boshqa suiste`mol qilishlarni, boshqa amal qiluvchi sud himoyasini qo`llashni hamda kompensasiya olish imkoniyatini ko`zda tutadi. Iste`molchining hayotida foydali bo`lishi mumkin bo`lgan axborot dasturlari, motivasiya va xulq-atvor bo`yicha ilmiy tadqiqotlarga asoslanishi lozim. Har qanday iste`molchining bir necha variantdan anglab yetilgan va erkin tanlash huquqi erkin tadbirkorlik iqtisodiyotining asosi hisoblanadi. Ushbu huquq biznesdagi suiste`mol qilishlar natijasida buzilganda, hukumat monopoliyalar huquqini cheklashi va adolatsiz savdodagi ko`zbo`yamachiliklarni oldini olishi lozim.
Iste`molchilar huquqini himoya qilish to`g`risidagi qonunlar ko`pincha ushbu qonunlarni ishlab chiquvchi huquqshunoslarning uncha katta bo`lmagan guruhining fikr-mulohazalariga asoslanadi. Natijada ushbu qonunlar faqatgina samarasiz bo`lmay, balki ishlab chiqarish sohasi uchun zararli bo`lishi mumkin. Iste`molchilar huquqini himoya qilish to`g`risidagi qonunlarni ishlab chiqishda ko`proq ilmiy izlanishlarga e`tibor berilsa, iste`molchilarning himoyalanishini yanada oshishiga erishiladi.
Yaqin kunlargacha iste`molchini o`rganish bo`yicha tadqiqotlar marketing manfaatlari yo`lida o`tkazilar va pozitivizm paradigmasi ko`rinishini olar edi. Bunda qonunlar va xulosalarni umumlashtirish uchun qo`pol empirik, ya`ni amaliyotda tekshirib ko`riladigan usullar qo`llanilar edi. Hozirgi kunda pozitivizm mazmuni turli usul va maqsadlarni o`z ichiga oluvchi tadqiqot shakli, ya`ni postmodern bilan to`ldirilmoqda. Pozitivizm – dunyoni bilib bo`lmasligi to`g`risidagi pospulatga asoslangan falsafiy oqim hisoblanadi. Amaliyotda ko`pincha “modern” (zamonaviylik) va “postmodern” (zamonaviylikdan keyin) tushunchalari asosan san`atdagi turli oqimlari sifatida qaraladi. Shu bilan bir qatorda ushbu tushunchaning siyosiy, iqtisodiy, marketing, psixologik va boshqa mohiyatlari e`tiborga olinmaydi. Modernizmning mohiyati mafkura, iqtisodiyot va bozor g`oyalarining umumlashuvidan iboratdir. Postmodern nazariyalari XX asrning 60–70-yillarida modernizmning yumshoq g`oyalarini birlashuviga intiluvchi totalitar tuzumlarning tanazzulga yuz tutishiga javob sifatida yuzaga keldi. Postmodern tarafdorlari barcha uchun yagona g`oyaning mavjud bo`lishini inkor etadilar. Barcha muammolarga keng e`tibor berilishini hamda barcha vazifalarni hal etishga individual yondashuvni talab qilinishini, bu oqimning ijobiy tomoni sifatida qarash mumkin.
Barcha mamlakatlarda va barcha qit`alarda insonlarda iqtisodiy rivojlanish va yanada mustaqil bo`lishga intilish kuzatilmoqda. Sof daromadlarning oshib borishi bilan turmushning o`sib boruvchi standarti tovarlarni xarid qilishdagi ustuvor rag`batlantirishga aylanib bormoqda. Sinchkov tadbirkorlar hamma joylarda ham o`zlarining kelgusi iste`molchilarini bilishlari va ushbu iste`molchilarning ehtiyojlarini ularning madaniy kompetensiya (xususiyat)larini e`tiborga olgan holda qondirish orqali foyda olish mumkinligiga iqror bo`lmoqdalar. Masalan, “Xuoli-28” (“Power 28” nomli kir yuvish vositasining xitoycha nomlanishi) zamonaviy Xitoydagi modali atama bo`lib hisoblanadi. Bu kir yuvish vositasi darhol Xitoyda mashhurlikka ega bo`ldi. Televizion, radio va gazeta reklamasi yordamida uni sotish hajmi 10 baravar oshdi va katta miqdorda foyda keltirdi. Yoqimli hidga ega bo`lgan (yer tut, tarvuz, shokolad va boshqalar) bolalar poyafzalini Chilining Santyago shahrida joylashgan dunyodagi yagona zavod “Calzados Dolphitos” ishlab chiqaradi. Ushbu zavod 1986 yili ishga tushgan bo`lib, ushbu davrda sotish hajmi ikki baravardan oshib ketdi va bu mahsulotga bo`lgan talab taklifdan ancha yuqori turadi. “Procter & Gamble” kompaniyasi Mustaqil Davlatlar hamdo`stligi mamlakatlari bozorini bitta idishda ham balzam, ham qazg`oqga qarshi vositalari bo`lgan shampunlar kabi mahsulotlarni taklif etish orqali egallab olgan.