Xalqaro munosabatlar va ijtimoiy-siyosiy fanlar fakulteti

O‘ZBEKISTON OLIY TA’LIM FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
O‘ZBEKISTON JURNALISTIKA VA OMMAVIY KOMMUNIKATSIYALAR UNIVERSITETI



XALQARO MUNOSABATLAR VA IJTIMOIY-SIYOSIY
FANLAR FAKULTETI
Siyosatshunoslik yo‘nalishi,
“Siyosiy ma’daniyat, mafkura va antropologiya” fani
MUSTAQIL ISH
Mavzu: “Hokimiyat industrial jamiyatgacha bo‘lgan davrda”


Bajardi: 43-23 guruh talabasi Doniyorov Temur

Toshkent – 2023
HOKIMIYAT INDUSTRIAL JAMIYATGACHA BO‘LGAN DAVRDA
Reja:
KIRISH
1. Siyosiy hokimiyat tarixi
2. Hokimiyat turlari va xususiyatlari
3.i Hokimiyat industrial jamiyatgacha bo‘lgan davrda
XULOSA
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

KIRISH
Mutaxassislarning fikricha, “hokimiyat” kategoriyasi- ta’riflash, tushinish va tushuntirish eng qiyin bo‘lgan tushunchalar sirasiga kiradi. "Hokimiyat" tushunchasiga aniq ta’rif berish nafaqat nazariy, balki amaliy ahamiyatgaq ega. Jamiyatda chuqur islohotlar o‘tayotgan bir davrda islohotlarning ko‘lami, sur’ati va samaradorligi hokimiyat sohasidagi o‘zgarishlar ko‘lami, sur’atq q va samarasiga to‘g‘ri proporsonal ekanligini judaq ko‘p mamlakatlar misolida ko‘rishimiz mumkin. Shuning uchun siyosatda hokimiyatning o‘rnini, vazifalarini va umuman, bu tushunchaning mazmunini to‘g‘ri anglash, siyosiy jarayonlar to‘g‘risida hukm yuritish, uni to‘g‘ri baholash imkonini beradi.
Ko‘pgina olimlar hokimiyatni siyosatning asosiy masalasi, uning bosh muammosi, deb hisoblaydilar. hokimiyat siyosata odamlar faoliyatining alohida bir sohasi sifatida shakllanish imkonini beradi.
Hokimiyatning maqsadi — ijtimoy hayotni tartibga solish, boshqarishdan iborat. Ko‘pgina olimlar uni odamlar o‘rtasidagi kauzal bog‘liklik tarzida tushuntiradilar. Shu tufayli hokimlik munosabatlarini tabiat yoki xayvonot dunyosida mavjud emas, deb hisoblanadi. Keyingilariga nisbatan ta’sir tushunchasi qo‘llanidi.
Jamiyatda, odamlar o‘rtasidagi munosabat tarzida vujudga keluvchi hokimiyat dastlab siyosiy tabiatga ega bo‘lmagan, chunki u asosan mos tushuvchi manfaatparni tartibga solgan (oqsoqollar, qabila boshliqlari, avliyolarning avtoritetga asoslangan anonim hokimiyati).
Jamiyatning rivojlanishi, uning keyingi murakkablashuvi hokimiyatning samaradorligini oshirish maqsadida markazlashuviga olib keladi. Hokimiyat qabila boshliqlari, beklar, xonlar, guruhlar qo‘lida to‘planadi (individual hokimiyat). Mana shu hokimiyatning mukammal shakllarini topishga intilish, ko‘pgina sharq mutafakkirlari asarlarida uchraydi. Ammo ijtimoiy tengsizlikning ortib borishi, ijtimoiy tizimlarning murakkablashishi hokimiyatning institutsional shakllarini keltirib chiqaradi. Hokimiyat boshqaruv, barqarorlik, muvofiqlashtirish vazifalarini bajaruvchi maxsus institutlarga tayana boshlaydi.
Aslida insoniyati tarixini hokimiyatsizlik (tartibsizlik, anarxiya) va hokimiyat mustabidjligi (diktatura) o‘rtasida eng maqul, o‘rta miyona yechimni topishdan iborat, deb aytish to‘g‘ri bo‘ladi.
Hokimiyat tabiati doimo o‘zgaruvchandir. Bu M.Dyuverjega uning ikki qiyofasi bor Yanusga o‘xshatish imkonini bergan: «Ikki qiyofali Yanus tasviri hokimiyat to‘g‘risida haqiqIy tasavvurlarni beradi. Bir tomondan bu bir guruhning o‘z manfaati yo‘lida ikkinchi Dune ustidan hukmronligi, ikkinchi tomondan bir guruhning o‘z manfaati yo‘lida ikkinchi guruh ustidan hukumronligi, ikkinchi tomondan – umumiy tartibni saqlash, barchaning manfaatii yo‘lida barchaning manfaatini birlashtirish vositasi. U yoki bu tomonning nisbati juda xilma-xil, davrlar, sharoitlar va mamlakatlardan kelib chiqib hokimiyatning bu ikki tomoni doimo mavjuddir».
Demak, aytish mumkin-ki, hokimiyat – yaxshi ham yomon ham emas, u betarafdir. Uning tabiati jamiyatda mavjud ijtimoiy-siyosiy munosabatlar, fuqarolarning siyosiy va huquqIy madaniyatini belgidlaydi.