O'zbekiston respublikasi oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi farg'ona davlat universiteti harbiy Talim Fakulteti

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA'LIM, FAN VA
INNOVATSIYALAR
VAZIRLIGI
FARG'ONA DAVLAT UNIVERSITETI
Harbiy Talim Fakulteti

REFERART
Fani: Harbiy san’at tarixi va milliy meros

Mavzu:Sparta va uning armiyasi
Bajardi:Ismoiljonov Husanboy 23.121-Guruh
Qabul qildi:Mamajonov.S.H
Farg'ona -2023

Reja:
1. Sparta va uning armiyasi

2.Yunon­Fors urushlaridagi harbiy san‟at
3.Marafon jangi

1. Rimliklarda qal‘alarni qamal qilish texnikasi keng rivojlandi. Qal‘alarni qamal qilishda ballistalar, katapultalar (manjaniqlar) va taranlar (qorgon va qala devorlarini buzish uchun ishlatiladigan qurol-kochma minoraga uchi o’tkirlab osilgan yogoch) qollanilgan. Qal‘alarni shturm qilishda piyodalar odatda «toshbaqa» va kochma minoralarni qollaganlar.Punlar urushla’rida harbiy san‘atning rivojlanishi. M.a. III asrning birinchi yarmida Karfagen qudratli davlatga aylandi. Karfagen shahri Afrikaning shimoliy qirgoqboyida, Tunis korfazi yarim orolida joylashgan. Ma‘lumotlargaqaraganda, Karfagenga m.a. 814- yilda qirgoqboyini finikiyaliklar tomonidan mustamlakaga aylantirilishi vaqtida asos solingan. Shimoliy Afrikaning qirgoqboyi chizigida katta yer mulkiga ega bo’lgan Karfagen davlati, Sitsiliya va Pireney yarim orolining katta qismida oz mavqeini ornatishga muvaffaq boldi va Orta Yer dengizining garbiy qismida o’z hukmronligini ta‘minlashga erishdi.Rim respublikasi uchun jiddiy dushman paydo boldi.Karfagenliklar qudratli flot yaratishga muvaffaq boldilar. Karfagen qoshinlari yollanganlardan iborat bolib, piyodalardan, otliqlardan tashkil topgan hamda armiya safida otliqlarni (Numidiya otliqlari) yetkazib berganlar. Karfagen qoshinlarining jangovar tartibi odatda uch qismdan tashkil topgan: o’ng va jangovar aravalar va fillar bolgan. Afrika qabilalari yaxshi tayyorlangan yengil sol qanotlar (Numidiya otliqlari) va markazni tashkil etuvchi asosiy kuchlar (qolgan hamma qoshinlar).Rim va Karfagen hukmdorlarining bosqinchilik siyosati Sitsiliyada, keyin esa butun garbiy Orta Yer dengizi xavzasida hukmronlik qilish uchun kurashga olib keldi.
Punlar urushlarida harbiy san‘atning rivojlanishi. M.a. III asrning birinchiyarmida Karfagen qudratli davlatga aylandi. Karfagen shahri Afrikaning shimoliy qirgoqboyida, Tunis korfazi yarim orolida joylashgan. Ma‘lumotlarga qaraganda, Karfagenga m.a. 814- yilda qirgoqboyini finikiyaliklar tomonidan mustamlakaga aylantirilishi vaqtida asos solingan. Shimoliy Afrikaning qirgoqboyi chizigida katta yer mulkiga ega bo’lgan Karfagen davlati, Sitsiliya va Pireney yarim orolining katta qismida oz mavqeini ornatishga muvaffaq boldi va O’rta Yer dengizining garbiy qismida oz hukmronligini ta‘minlashga erishdi.Rim respublikasi uchun jiddiy dushman paydo boldi.Karfagenliklar qudratli flot yaratishga muvaffaq boldilar. Karfagen qoshinlari yollanganlardan iborat bolib, piyodalardan, otliqlardan tashkil topganhamda armiya safida jangovar aravalar va fillar bolgan. Afrika qabilalari yaxshi tayyorlangan yengil otliqlarni (Numidiya otliqlari) yetkazib berganlar.Karfagen qoshinlarining jangovar tartibi odatda uch qismdan tashkil topgan:o’ng va so’l qanotlar va markazni tashkil etuvchi asosiy kuchlar Rim va Karfagen hukmdorlarining bosqinchilik siyosati Sitsiliyada, keyin esabutun garbiy Orta Yer dengizi xavzasida hukmronlik qilish uchun kurashga olibkeldi.Rimliklar karfagenliklarni punlar deb ataganlar, shundan keyin Karfagenbilan hamma urushlar Punlar urushlari deb yuritila boshlandi.Birinchi Punlar urushi ozgaruvchan muvaffaqiyat bilanotdi va maglubiyatga uchragan Karfagenning Rim bilan sulx tuzishi asosidayakunlandi. Birinchi Pun urushlari strategiyasining xususiyati O’rta Yerdengizining garbiy qismida hukmronlik qilish uchun kurash boldi. Bu urushning oqibatini rimliklarning dengizdagi galabasi hal qildi.Karfagen osha zamonning eng takomillashgan kemalariga va tajribali bo’ldi.
Punlar urushlarida harbiy san‘atning rivojlanishi. M.a. III asrning birinchi yarmida Karfagen qudratli davlatga aylandi. Karfagen shahri Afrikaning shimoliy qirgoqboyida, Tunis korfazi yarim orolida joylashgan. Ma‘lumotlarga qaraganda, Karfagenga m.a. 814- yilda qirgoqboyini finikiyaliklar tomonidan mustamlakaga aylantirilishi vaqtida asos solingan. Shimoliy Afrikaning qirgoqboyi chizigida katta yer mulkiga ega bolgan Karfagen davlati, Sitsiliya va Pireney yarim orolining katta qismida oz mavqeini ornatishga muvaffaq boldi va O’rta Yer dengizining garbiy qismida o’z hukmronligini ta‘minlashga erishdi. Rim respublikasi uchun jiddiy dushman paydo boldi. Karfagenliklar qudratli flot yaratishga muvaffaq boldilar. Karfagen qo’shinlari yollanganlardan iborat bolib, piyodalardan, otliqlardan tashkil topgan hamda armiya safida jangovar aravalar va fillar bolgan. Afrika qabilalari yaxshi tayyorlangan yengil otliqlarni yetkazib berganlar. Karfagen qoshinlarining jangovar tartibi odatda uch qismdan tashkil topgan: o’ng va so’l va markazni tashkil etuvchi asosiy kuchlar. Rim va Karfagen hukmdorlarining bosqinchilik siyosati Sitsiliyada, keyin esa butun garbiy O’rta Yer dengizi xavzasida hukmronlik qilish uchun kurashga olib keldi. Rimliklar karfagenliklarni punlar deb ataganlar, shundan keyin Karfagen bilan hamma urushlar Punlar urushlari deb yuritila boshlandi. Birinchi Punlar urushi o’zgaruvchan muvaffaqiyat bilan otdi va maglubiyatga uchragan Karfagenning Rim bilan sulx tuzishi asosida yakunlandi. Birinchi Pun urushlari strategiyasining xususiyati Orta Yer dengizining garbiy qismida hukmronlik qilish uchun kurash boldi. Bu urushning oqibatini rimliklarning dengizdagi galabasi hal qildi. Karfagen osha zamonning eng takomillashgan kemalariga va tajribali ekipajlarga ega bolgan.
M .a. 216- yildagi Kanna jangi. Rimliklarning nafaqat kuchsiz tomonlarini balki kuchli tomonlarini, ayniqsa Rim piyodalarining tashkiliy tartibi va jangovar konikmalarini e‘tiborga olib, Gannibal oz piyodalarini rimliklar namunasida qayta qurishga qaror qildi. Karfagen armiyasida legionlar tashkil etildi, uning piyodalari esa, birinchi janglar davomida koplab qolga tushirilgan olja qurollar bilan qurollandi. Bir oy davomida Karfagen armiyasi yangi jangovar tartiblarda jang olib borishga organdi. Muhim e‘tibor piyodalar va otliqlarning ozaro hamkorliklariga, qat‘iy hujumni olib borishga, jangovar tartiblarni takomillashtirishga qaratildi. Shunday qilib,Karfagen armiyasi Rim respublikasining markazida turib nafaqat dam oldi, balki orttirilgan jangovar tajribalardan kelib chiqib toligicha qayta qurildi va yangicha tartibda orgatildi. M.a. 216- yilda Kannada qadimgi dunyo tarixida muhim ahamiyatga ega bo‗lgan eng katta janglardan biri bolib otdi. Ikkita Rim armiyasi safida 16 ta legion bolib, ularda 63 ming piyodalar va 6 ming otliq mavjud edi. Karfagen armiyasi 40 ming piyodalar bor