O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti

Redusinlar 
 
Redusinlar deb polyuslar juftligi soni p ga teng bo’lgan 15 dan 180 gacha elektrik 
reduktsiyani ta’minlaydigan ko’p polyusli aylanuvchi transformatorlar aytiladi. Masalan, R-15 
redusini r =15 reduktsiyaga mo’ljallangan bo’lib, qo’zg’atuvchi chulg’amli 15 juft polyusiga ega va 
har bir polyusda chiqish obmotkalari mavjud. Unda qo’zg’atuvchi chulg’amlar shunday ulanganki, 
ikki qo’shni polyusning polyarligi navbatma-navbat keladi, polyus orqali ketma-ket ulangan 
obmotkalarning chiqish obmotkalaridan biridan
sin(
) va ikkinchisidan esa cos(
)ga 
proportsional bo’lgan o’zgaruvchan tok signallari olinadi. 

---

Redusin rotori obmotkasiz tishli qilib tayyorlanadi, bu esa kontakt halqalar va tokni oluvchi 
cho’tkalarga yehtiyoj qoldirmaydi. 
Redusinning bir marta aylanishida chiqish kuchlanishining o’zgarish davrlari soni reduktsiya 
soniga,ya’ni polyuslar juftligiga teng. CHiqish kuchlanishining fazasi rotorning φ = 360
0
/Rburchakka burilishida 2πburchakka o’zgaradi. 
Taqqoslash maqsadida R–64, R–15 redusinlar va VTM tipidagi aylanuvchi transformatorlar 
rotorlarini burilish burchagini chiqish kuchlanish fazasi 2πburchakka o’zgarishida aniqlaymiz, 
ya’ni bir davr ichida: 
 R-64 redusini uchun φ = 360
0 
/64 = 5,625
0 
; 
 R-15 redusini uchun φ = 360
0 
/15 = 24
0 
; 
 VTM aylanuvchi transformator uchun φ = 360
0 
/1 = 360
0 
. 
Natijada, reduktsiya qancha katta bo’lsa, rotor shuncha kichik burchakka buriladi, ya’ni 
chiqish kuchlanish fazasini bitta davrga o’zgarishida ishchi organ shuncha kichik yo’lni bosib 
o’tadi. 
Fazani 360
0
siljiradigan baravar impulslar sonida reduktsiyani oshirish harakat diskretligini 
kichraytirishga imkon beradi. Biroq chiqish signalini rotorning burilish burchagidan aniq 
bog’lanishga ega redusinlarni yaratish qiyinligi va ancha texnologik va mukammal harakat 
o’lchagichlarining paydo bo’lishi redusinlar qo’llanish ko’lamini cheklashiga olib keldi. 
Redusinlarga nisbatan surish yuritmasi ishchi organi holatining induktsion o’lchagichlari –chiziqli 
va doiraviy induktosinlar ancha keng qo’llaniladi.