O’zbekiston respublikasi oliy talim fan va innovatsiyalar vazirlig namangan muhandislik va qurilish institui ‘’muhandislik kommunikatsiyalari’’ fakulteti ‘’gidravlika va gidravlik tizimlar’’ fanidan mustaqil ishi tal

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TALIM FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIG NAMANGAN MUHANDISLIK VA QURILISH INSTITUI ‘’MUHANDISLIK KOMMUNIKATSIYALARI’’ FAKULTETI ‘’GIDRAVLIKA VA GIDRAVLIK TIZIMLAR’’ FANIDAN MUSTAQIL ISHI TALABA: SOBIROV.B GURUH: 21-QXM-21 QABUL QILDI: NODIROV.J

• Mavzu:suyuqliklarda jismlarning suzish nazariyasi
• Suyuqliklarda jismlarning suzish nazariyasini o’rganishda biz arhimed qonuniga tayanamiz.
• Arhimed qonuni:
• Suyuqlik yoki gazga botirilgan jism o’z hajmiga teng bo’lgan suyuqlikni
• Siqib chiqaradi.
• B izga ma'lumki, suyuqlikdagi har qanday jismga qarama-qarshi yo'nalishga yo'naltirilgan ikkita kuch ta'sir qiladi: tortishish kuchi va Arximed kuchi. Og'irlik kuchi tananing og'irligiga teng va pastga yo'naltirilgan bo'lsa, Arximed kuchi suyuqlik zichligiga bog'liq va yuqoriga yo'naltirilgan.

Jismlarning suzib yurishini fizika qanday tushuntiradi va yuzada va suv ustunida suzuvchi jismlar uchun qanday sharoitlar mavjud? Suzuvchi kuch - bu tortishish kuchiga teskari yo'nalishda suyuqlikka botgan jismga ta'sir etuvchi kuch. Ob'ektni suyuqlikka joylashtirilganda, ob'ekt og'irligi suyuqlikni suyuqlik yoki gazni pastga tushiradi, suzish kuchi esa ob'ektni tortishish yo'nalishiga qarama-qarshi tomonga yuqoriga suradi.

1. Jismlarning suyuqlik satxida suzish nazariyasi bizga avvaldan eramizdan 287 – 212 yil ilgari ma’lum bulgan Arximed qonuniga asoslangan. Bu qonun kuyidagicha Suvga botirilgan jismga suv tomonidan itaruvchi (kutaruvchi) kuch ta’sir etadi. Bu kuch pastdan yukoriga vertikal yunalgan bulib, u kuch jism sikib chikarish suyuqlikning ogirligiga teng. Suvga butunlay botirilgan xar qanday ixtiyoriy shakldagi jismni oqib, suyuqlik qanday kuch Bilan uni tashkariga itarib chikarishni aniklaymiz.

Havo bilan to'ldirilgan bo'shliqlar tufayli quruq daraxtning zichligi suvning zichligidan kamroq va daraxt sirtda suzib yurishi mumkin. Ammo temir va boshqa ko'plab moddalar suvdan ancha zichroqdir. Qanday qilib bu holda metalldan kemalar qurish va turli xil yuklarni suv orqali tashish mumkin? Va bu odam uchun kichik bir hiyla o'ylab topdi. Suvga botgan kemaning korpusi hajmli bo'lib, bu kemaning ichida havo bilan to'ldirilgan katta bo'shliqlar mavjud bo'lib, ular kemaning umumiy zichligini sezilarli darajada kamaytiradi. Shunday qilib, kema tomonidan almashtirilgan suv hajmi sezilarli darajada oshadi, bu uning itarish kuchini oshiradi va kemaning umumiy zichligi suv zichligidan kamroq bo'ladi, shuning uchun kema sirtda suzishi mumkin. Shuning uchun, har bir kema olib ketishi mumkin bo'lgan yuk massasining ma'lum chegarasiga ega. Bu kemaning siljishi deb ataladi.

Farqlash bo'sh joy almashish- kemaning o'zi massasi va umumiy siljish- bu bo'sh joy almashinuvi va ekipajning umumiy massasi, barcha jihozlar, omborlar, yoqilg'i va yuk, bu kema odatda nisbatan tinch ob-havoda cho'kish xavfisiz olib ketishi mumkin.

Suv muhitida yashovchi organizmlarda tananing zichligi suvning zichligiga yaqin. Shu tufayli ular suv ustunida bo'lib, tabiat tomonidan berilgan qurilmalar - qanotlar, qanotlar va boshqalar tufayli suzishlari mumkin.Baliqlarning harakatlanishida muhim rol o'ynaydi. maxsus tana- suzish pufagi. Baliq bu pufakning hajmini va undagi havo miqdorini o'zgartirishi mumkin, buning natijasida uning umumiy zichligi o'zgarishi mumkin va baliq noqulayliklarni boshdan kechirmasdan turli xil chuqurliklarda suzishi mumkin.

Zichlik inson tanasi suvdan biroz zichroq. Biroq, odam o'pkasida ma'lum miqdorda havo bo'lsa, suv yuzasida ham xotirjam suzib yurishi mumkin. Agar tajriba uchun, suvda bo'lganingizda, o'pkangizdagi barcha havoni chiqarib yuborsangiz, siz asta-sekin tubiga cho'kishni boshlaysiz. Shuning uchun, doimo esda tutingki, suzish qo'rqinchli emas, suvni yutib yuborish va uni o'pkangizga kiritish xavflidir, bu suvdagi fojialarning eng keng tarqalgan sababidir.