O’zbekiston respublikasi oliy ta‟lim, fan va innovatsiyalari vazirligi termiz davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti biologiya yo’nalishi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY
TA‟LIM, FAN VA INNOVATSIYALARI VAZIRLIGI
TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI


TABIIY FANLAR FAKULTETI BIOLOGIYA YO’NALISHI
318 -GURUH TALABASI YANGIBOYEVA NARGIZANING
BIOINFORMATIKA FANIDAN

KURS ISHI
MAVZU: OQSIL STRUKTURALARINI OLDINDAN AYTISH VA OQSIL MUHANDISLIGI


Topshirdi: Yangiboyeva.N
Qabul qildi:_______________
TERMIZ -2023
REJA:
Kirish
I. ADABIYOTLAR SHARXI
1.1 Oqsillar haqida umumiy ma’lumot
II ASOSIY QISM
2.1.Oqsillarning biologik funksiyasi,elemenrtar tarkibi,fizik- kimyoviy hossalari
2.2.Oqsillarning tuzilishi, oddiy murakkab oqsillar
2.3.Oqsillarning sturkturasi
2.4. Oqsil muhandisligi tushunchasi. Rivojlanish tarixi
III XULOSA
IV. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

Kirish
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev 2019 yil 24 may kuni o‘tkazilgan ilm fan namoyondalari bilan muloqotda “Istedodli yoshlarni izlab topish va ularni maqsadli tarbiyalash borasidagi ishlarni kuchaytirish kerak.Ilmni,tarbiyani to‘g‘ri qilsak xamma sohalarni malakali mutaxassislar o‘zlari rivojlantradi” deb takidlab o‘tkan. Zero hozirgi zamon kimyo fani tadqiqotchi – olimlar oldiga g‘oyat dolzarb vazifalarni qo‘ymoqdaki bu vazifalarni xal etish Respuplikamizda biologiya fani va sanoati rivojida muxim ahamiyatga ega.
Oliy Majlisning qonun ijodkorligi faoliyatida mamlakatimizda iqtisodiy sohada amalga oshirilayotgan tarkibiy oʻzgarishlarni, qulay investitsion muhitini shakllantirish, ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish va texnik qayta jihozlash, bank-moliya tizimini rivojlantirishni normativ huquqiy jihatdan ta’minlash masalalari alohida oʻrin egalladi.
Asosiy vazifamiz vatanimiz taraqqiyoti va xalqimiz farovonligini yanada yuksaltirishdir. Oʻz oldimizga qoʻyayotgan yuksak maqsad, vazifa va rejalar qanday ogʻir boʻlmasin, bularning barchasi, avvalo mamlakatimizning taraqqiy topgan davlatlar qatoriga chiqishi yangi qadamdir.
Qadim zamonlardan beri biotexnologiya asosan oziq-ovqat va engil sanoatda: vinochilikda, non pishirishda, sut mahsulotlarini fermentatsiyalashda, mikroorganizmlardan foydalanish asosida zig'ir va terini qayta ishlashda qo'llanilgan. So'nggi o'n yilliklarda biotexnologiyaning imkoniyatlari juda kengaydi. Buning sababi shundaki, uning usullari an'anaviy usullardan ko'ra foydaliroqdir, chunki tirik organizmlarda fermentlar tomonidan katalizlangan biokimyoviy reaktsiyalar optimal sharoitlarda (harorat va bosim) davom etadi.
Biotexnologiya ob'ektlari tirik organizmlar guruhlarining ko'p sonli vakillari - mikroorganizmlar (viruslar, bakteriyalar, protozoa, xamirturushli zamburug'lar), o'simliklar, hayvonlar, shuningdek, izolyatsiya qilingan hujayralar va hujayra osti komponentlari (organellalar) va hatto fermentlardir. Biotexnologiya tirik tizimlarda sodir boʻladigan fiziologik va biokimyoviy jarayonlarga asoslanadi, buning natijasida energiya ajralib chiqadi, metabolizm mahsulotlari sintezlanadi va parchalanadi, hujayraning kimyoviy va strukturaviy komponentlari hosil boʻladi.
Biotexnologiyaning asosiy yo'nalishi biologik faol birikmalar (fermentlar, vitaminlar, gormonlar), dori vositalari (antibiotiklar, vaktsinalar, zardoblar, yuqori o'ziga xos antikorlar va boshqalar), shuningdek qimmatli birikmalar (oziq-ovqat qo'shimchalari, masalan, muhim aminokislotalar) ishlab chiqarishdir. kislotalar, ozuqa oqsillari va boshqalar).
Genetika muhandisligi usullari insonning genetik kasalliklarini davolash uchun zarur bo'lgan insulin va somatotropin (o'sish gormoni) kabi gormonlarni sanoat miqdorida sintez qilish imkonini berdi .
Biotexnologiya, genetik va hujayra muhandisligi istiqbolli. Tobora ko'proq yangi vektorlar paydo bo'lishi bilan, odam ulardan o'simliklar, hayvonlar va odamlar hujayralariga kerakli genlarni kiritish uchun foydalanadi. Bu asta-sekin insonning ko'plab irsiy kasalliklaridan xalos bo'ladi, hujayralarni zarur dori-darmonlar va biologik faol birikmalarni, so'ngra to'g'ridan-to'g'ri iste'mol qilinadigan oqsillar va muhim aminokislotalarni sintez qilishga majbur qiladi. Tabiat tomonidan allaqachon o'zlashtirilgan usullardan foydalangan holda biotexnologlar fotosintez orqali kelajakning eng ekologik toza yoqilg'isi bo'lgan vodorodni olish, normal sharoitda atmosfera azotini ammiakga aylantirishga umid qilmoqdalar .
Tabiiy oqsillarning fizik va kimyoviy xossalari ko'pincha bu oqsillar odamlar tomonidan qo'llaniladigan sharoitlarni qondirmaydi. Uning birlamchi tuzilishini o'zgartirish talab qilinadi, bu esa boshqa sharoitlarda tabiiy oqsilga xos bo'lgan funktsiyalarni bajarishga imkon beradigan, fazoviy tuzilishga va yangi fizik-kimyoviy xususiyatlarga ega bo'lgan oqsil hosil bo'lishini ta'minlaydi. Protein muhandisligi oqsillarni qurishda ishtirok etadi .
Hozirgi vaqtda oqsil muhandisligining eng mashhur qo'llanilishi "ekologik toza" sanoat jarayonlarini ishlab chiqish uchun fermentlarning katalitik xususiyatlarini o'zgartirishdir. Atrof-muhit nuqtai nazaridan fermentlar sanoatda qo'llaniladigan barcha katalizatorlar ichida eng maqbul hisoblanadi . Bu biokatalizatorlarning suvda erishi va neytral pH bo'lgan muhitda va nisbatan past haroratlarda to'liq ishlash qobiliyati bilan ta'minlanadi. Bundan tashqari, ularning yuqori o'ziga xosligi tufayli, biokatalizatorlardan foydalanish ishlab chiqarishning juda kam kiruvchi qo'shimcha mahsulotiga olib keladi. Kimyo, to‘qimachilik, farmatsevtika, sellyuloza-qog‘oz, oziq-ovqat, energetika va zamonaviy sanoatning boshqa sohalarida biokatalizatorlardan foydalangan holda ekologik toza va energiya tejaydigan sanoat jarayonlari uzoq vaqtdan beri faol joriy etilgan.