O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va inovatsiyalar vazirligi

2.8– sxema. Uch fazali ko‘prik sxemasi:
a– sxema; b– fazali tok diagrammasi

Aktiv-induktiv yuklamada ishlaydigan o‘zgartirgichning fazali egri toki egri chiziqli trapetsiyadir. Egri shakli kommutatsiya burchagi va boshqarish burchaklariga bog‘liq (2.8 – rasm, b). Kommutatsiya burchagi ifoda bilan aniqlanadi [13]:

bu yerda to‘g‘rilangan tokning nisbiy qiymati (nominal ulushlarda); o‘zgartirgich transformatorining quvvatiga keltirilgan, kommutatsiya konturining induktiv qarshiligini nisbiy qiymati. Boshqarilmaydigan o‘zgartirgich uchun
Kommutatsiya jarayonida kuchlanish egri chizig‘ida kommutatsion o‘zgarishar hosil bo‘ladi, ularni shakli, kattaligi va soni to‘g‘rilash sxemasiga, to‘g‘rilash fazalarining soniga, o‘zgartirgichlarning quvvatiga, ta’minot tarmog‘ining parametrlariga, o‘zgartirgichlarning boshqarish burchagiga bog‘liq.[14]
O‘zgartirgich ishlayotganda ta’minot tarmog‘ining kuchlanish va tokini buzilgan egri chiziqlari davriy xarakterga ega bo‘lib, ularni asosiy chastotaga karrali bo‘lgan garmonikalar borligi bilan garmonik tahlil qilishga imkon beradi [9]. Yuqori garmonikaning tartibi quyidagi formula bilan aniqlanadi:

bu yerda to‘g‘rilagichni fazalar soni; natural sonlarning ketma-ketlik qatori.
bo‘lgan simmetrik boshqaruvli ko‘prikli o‘zgartirgich uchun ta’minot kuchlanish egri chizig‘ida uchga ko‘paymaydigan garmonikalar mavjud: 5, 7, 9, 11, 13, 17, 19, 23, …; 12 fazali sxema uchun 11, 13, 23, 25, 35, 37, …; 24 fazali sxema uchun 23, 25, 47, 49, 49, 71, 73 va boshqalar.
n-chi garmonikani amplitudasi ushbu formula bilan aniqlanadi [13]:

bu yerda tok garmonikasini aktiv tashkil etuvchilari:

tok garmonikasini reaktiv tashkil etuvchilari:

ta’minot tarmog‘ining EYuK amplitudasi; EYuK egri chiziqlari va 1-chi garmonika orasidagi faza bo‘yicha siljish burchagi. kommutatsiya konturini qarshiligi.
Birinchi garmonika uchun [15]:
(2.31)
(2.32)
[13] ga asosan, tarmoq tokining haqiqiy qiymati 1-chi garmonikaning mos qiymatidan biroz farq qiladi (2% dan oshmaydi).
2.9 – rasmda har xil n-uchun garmonik toklari nisbiy qiymatlarining egri chiziqlari ko‘rsatilgan . n-garmonikani boshlang‘ich fazasi ushbu formula bilan aniqlanadi:

Amaliy hisob-kitoblarda quyidagi formula bo‘yicha ni topish qulay:
(2.34)
bu yerda va mos ravishda yuklama va salt ishlash rejimlarida o‘zgartirgichning to‘g‘rilangan kuchlanishini o‘rtacha qiymati.
Agar kommutatsion jarayonlarni e’tiborga olinmasa ( ), masalan, ko‘prikli o‘zgartirgich KBlari ulangan shinalarga transformatorsiz ulangan bo‘lsa, tarmoq toki egri chizig‘i to‘rtburchak-pog‘onali shaklga ega bo‘ladi.
Bu holda shunday bo‘ladi:

Bu formula amaliyotda ventilli o‘zgartirgichning transformatori mavjud bo‘lgan holatlarda ham qo‘llaniladi, lekin qiymatlari ortiqcha baholanadi: uchun; 7% xatolik 10...15% ga, 11 uchun; 13 – 20% gacha yetishi mumkin. uchun soddalashtirilgan formuladan foydalanish tavsiya etilmaydi [15].
O‘zgartirgich aktiv yuklamaga ishlaganda (masalan, qarshilik pechi), qiymatlari biroz pastroq bo‘ladi: da 0,186, 0,113, 0,085, 0,065.