O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va inovatsiyalar vazirligi

3.7 – rasm. Payvandlash uskunasi tarmoqda hosil qilgan nosinusoidallik koeffetsientini me’yorlari tekshirishh dasturini algoratimi

3
.8 - rasm. . Payvandlash uskunasi tarmoqda hosil qilgan nosinusoidallik koeffetsientini me’yorlari tekshirishh dasturini

Dastur yordamida payvandlash qurilmalarni parametrlari yordamida nosinusoidal ko’rsatkichlaridan nominal rejimda bo’lishligi va nominal rejim buzilganda filtirlash qurilmasi o’rnatilishini baholab beradi.

Tarmoqlarda yuqori garmonika tufayli sodir bo’ladigan quvvat yo’qotishlarni kamaytirish uchun filr qurilmasi yordamida kamaytirish ishlarini olib borish eng maqbul variant hisoblanib kelmoqda, buni misolini quyidagi modelda ko’rishimiz mumkin bo’ladi. Buni tanlab olgan transformatorimiz misolida ko’rishimiz mumkin. Yuqoridagi hisoblash dasturida aniqlab baholab olinganiga qarab model ishlab chiqilgan.



3.9 – rasm. Tarmoqda filtr qurilmalari o’rnatilmagan holatdagi ko’rinishi.

3.10 – rasm. Tarmoqda filtr qurilmasi o’rnatilmagan holati



3.11 – rasm. Filtr qurilmasini o’rnatilmagandagi kuchlanish ko’rinishi.
Yuqorida keltirilgan rasmlarda keltirilgan qiymatlarni ko’rishimiz mumkinki transformatordagi kuchlanish va filtr quilmasi yonidagi uch fazzadagi kuchlanish, tok qiymatlanirini aniqlab ularni nosinusoidalik holari vujudga kelganligini ko’ririshimiz mumkin. Bularni bartaraf etish uchun filtr qurilmalardan foydalanib ularni sinusoidal rejimga yaqin rejimga olib kelishimiz mumkin bo’lmoqda, buni 3.12 – rasmda ko’rishimiz mumkin bo’ladi.

3.12 – rasm. Tarmoqda filtr qurilmasi o’rnatgan holati.
Filtr qurilmasi o’rnatganimizdagi qiymatlar va natijalarni 3.12 – rasmda ko’rishimiz mumkin. Natijalarimiz shuni ko’rsatadiki filtr qurilmasi o’rnatilgandan keyin kuchlanish nosinusoidallik rejimidan sinusoidallik rejimiga yaqin rejimga o’tkanligini ko’rishimiz mumkin bo’ladi.

Quva tumani Tinchlik podstansiyasi Shirin fideri 0,4 kV kuchlanishli tarmog‘ining quvvat yo‘qotishlari (1097 – transformator punktidagi misolida)

Quva tumani 35/10 kV tinclik podstansiyasi shirin fideri 10/0,4 kV li TP larning 0,4 kV kuchlanishli liniyalarining uzunliklari to‘g‘risida

MA’LUMOT
3.4 – jadval

№	№TP	Sn, kVA		L1, m	L2, m	L3, m	L4, m	L5, m
1	296	250	ETK	1305	242	-	-	-
2	766/443	180	QuvaETK	570	520	910	120
3	946	100	Tadbirkor	-	-	-	-	-
4	941	160	Tadbirkor	715	-	-	-	-
5	949	160	ETK	565	355	-	-	-
6	948	250	Tadbirkor	345	50	-	-	-
7	770	100	ETK	130	-	-	-	-
8	279a	100	ETK	-	-	-	-	-
9	769	160	Quva ETK	60	100	-	-	-
10	285a	250	ETK	360	200	-	-	-
11	285	160	ETK	1270	140	-	-	-
12	279	250	ETK	955	540	-	-	-
13	682	250	Tadbirkor	30	-	-	-	-
14	668	250	Tadbirkor	370	40	-	-	-
15	687	250	ETK	1570	550	200	240	105
16	945	250	Tadbirkor	130	-	-	-	-
17	661	40	Tadbirkor	120	130	-	-	-
18	767	100	ETK	70	40	40	-	-
19	952/1052	100	ETK	240	30	-	-	-
20	763	100	ETK	470	220	-	-	-
21	768	160	Tadbirkor	30	-	-	-	-
22	657	100	Tadbirkor	50	-	-	-	-
23	278	100	UNS	-	-	-	-	-
24	290	250	ETK	880	370	830
25	947	63	Tadbirkor	240	-	-	-	-
26	277	400	ETK	1205	510	360	1105
27	276	160	ETK	925	1075	-	-	-
28	761	160	ETK	620	700	710	-	-
29	656	160	ETK	1395	325	-	-	-
30	663	40	Tadbirkor	110	30	-	-	-
31	294	100	ETK	425	160	-	-	-
32	950	100	ETK	230	115	50	-	-
33	286	250	ETK	1560	1250	355	-	-
34	289	250	ETK	1600	1035	-	-	-
35	779	160	ETK	660	495	375
36	764	100	ETK	445	105	-	-	-
37	774	40	ETK	140	-	-	-	-
38	281	180	ETK	285	975	-	-	-
39	765	100	ETK	310	155	-	-	-
40	Muz-kich	400	ETK	450	360	510	-	-
41	293	160	ETK	1050	-	-	-	-
42	666	63	ETK	65	-	-	-	-
43	1097	250	ETK	1553	400	-	-	-
44	688	100	ETK	475	-	-	-	-
45	688a	250	ETK	520	65	-	-	-
46	659	160	UNS	610	-	-	-	-
47	UNS	63	UNS	210	130	-	-	-

Transformatorlarni 0,4 kVli uzatish tamoqlarini uzunliklari tahlil etilganda GOST 13109-1997 yoki GOST 32145-2013 talablari bo‘yicha iste’molchilarga yetib brogan elektr energiya og‘ishi talab bo‘yicha ±5% oralig‘ida bo‘lishi belgilab qo‘yilgan. Agar 0,4 kV kuchlanishli elektr tarmog‘ining uzunligi 500 m va undan past bo‘lsa bu holda quvvat yo’qotishlari va elektr energiya sifat ko‘rsatkichlarini me’yorida bo‘lishi xisoblardan bizga ma’lum. Shirin fideridagi 17 ta TPda, 0,4 kV kuchlanishli havo elektr tarmog‘ining uzunligi 500 m yuqoriligi aniqlandi. Bular TP №296, TP №766/443, TP №941, TP №949, TP №285, TP №279, TP №687, TP №296, TP №290, TP №277, TP №276, TP №761, TP №656, TP №286, TP №289, TP №779, TP №281, TP №293, TP №1097, TP №688а, TP №659.
Tinclik podstansiyasi Shirin fiderining tartib raqami 1097 bo‘lgan TPning 0,4 kVli, tarmog‘i uchun quvvat yo‘qotishlarini hisoblash ketma- ketligi keltrilgan. Ushbu TP tanlanganligigia asosiy sabablardan biri ushu TP manbadan eng uzoq masofada joylashgaligi qolaversa 0,4 kV kuchlanishli tarmog‘ining uzunligi GOST talabidan 3 barabarga ko‘pligidir.
Keling, kunduzgi va kechki yuklamani hisoblaylik.
(3.6)
(3.7)
gar 0,4 kV liniyaning uchastkalari uchun ulangan iste'molchilar bir xil bo‘lmasa (masalan, turar-joy binolari va sanoat ob'ektlari) yoki ushbu iste'molchilarga kirishdagi yuklamalari to‘rt baravardan ko‘proq farq qilsa bunday holda, kichikroq qo‘shimcha yuklama qo‘shiladi .
(3.8)
(3.9)
k₀- bir vaqtda ishlash koefitsenti
- iste'molchilar soni, dona;
-iste'molchining kirishida kunduzgi yoki kechki yuk, kVt;
- quvvat komponentlarining eng kattasi, kVt;
-qushiladigan quvvat qushilmasi, kVt.
Yuqorida keltirilganlar asosida Shirin fideri tarkibidagi TP-1097 transformator podstansiyasining 0.4 kV li tarmog‘ini hisoblab chiqamiz