O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim va fan innovatsiyalar vazirligi farg’ona davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti ekologiya yoʻnalishi 21

3.4 SUVNING IFLOSLANISH MANBALARI VA TURLARI

Suv sifatiga ta'sir qiluvchi antropik ifloslanish manbalari odatda ikki turga bo'linadi:

• 
  Nuqtali ifloslanish manbalari
  
• 
  Nonuqtali ifloslanish manbalari
  

Keling, ularning har birini ko'rib chiqaylik:

• 
  Kontaminatsiyaning nuqta manbalari: Ifloslanishning nuqtali manbasi deganda, bitta ajratilgan yoki cheklangan geografik hududda bir yoki alohida ifloslantiruvchi moddalar chiqaradigan ifloslanish manbasi tushuniladi. Qanday bo'lish mumkin: maishiy chiqindi suvlarni oqizish, sanoat oqava suvlarini oqizish, xavfli chiqindilar operatsiyalari, shaxta drenaji, oqish, tasodifiy oqizish va boshqalar.
  
• 
  Diffuz ifloslanish manbalari: Ular tarqalish manbalari bo'lib, er osti ifloslanishiga olib kelishi mumkin bo'lgan katta maydonlarni qamrab oladigan faoliyatni o'z ichiga oladi va, albatta, aniqlik va aniqlik bilan aniqlab bo'lmaydi. Ba'zi manbalarga asoslangan misollar: qishloq xo'jaligi va chorvachilik, shahar drenaji, erdan foydalanish, poligonlar, atmosfera cho'kishi va rekreatsion faoliyat.
  
• 
  Tabiiy ifloslanish manbalari: Ular yong'in yoki vulqon faolligini anglatadi.
  
• 
  Texnologik ifloslanish manbalari: Bu turdagi ifloslanish manbai sanoat va maishiy iste'molga, shu jumladan moylash materiallarini talab qiladigan motorli transportga asoslangan.
  

Ifloslantiruvchi moddalar turlari

Patogen mikroorganizmlar

Ushbu turdagi ifloslanish tomonidan ishlab chiqariladi mikroorganizmlar, masalan, bakteriyalar, viruslar, protozoa. Bu vabo, tif, gepatit kabi jiddiy kasalliklarga olib kelishi mumkin.

Organik chiqindilar

Uning kelib chiqishi chorvachilik kabi inson faoliyati natijasida hosil bo'lgan chiqindilardir. Suvda biologik parchalanadigan yoki oson parchalanadigan moddalar mavjudligi mavjud kislorodni iste'mol qiladigan aerob bakteriyalarning ko'payishiga yordam beradi. Gipoksiya aerob organizmlarning yashashini qiyinlashtiradi va anaerob organizmlar ammiak yoki oltingugurt kabi zaharli moddalarni chiqaradi.

Noorganik kimyoviy moddalar

Xuddi shu narsa kislotalar, tuzlar va zaharli metallar uchun ham amal qiladi. Yuqori konsentratsiyalarda ular organizmlarga jiddiy zarar yetkazishi, qishloq xo'jaligi mahsulotlarining hosildorligining pasayishi va ish jihozlarining korroziyasiga olib kelishi mumkin.

Noorganik fitonutrientlar

Xuddi shu narsa nitratlar va fosfatlar uchun ham amal qiladi. Ular zarur eruvchan moddalardir o'simliklar rivojlanishi uchun va suv o'tlari va boshqa organizmlarning o'sishini rag'batlantirishi mumkin. Ushbu turdagi ifloslanish suv havzalarining evtrofikatsiyasiga olib kelishi mumkin, bu esa mavjud bo'lgan barcha kisloroddan foydalanishni talab qiladi. Bu boshqa organizmlarning faoliyatiga to'sqinlik qiladi va suvdagi biologik xilma-xillikni kamaytiradi.

Organik birikmalar

Neft, benzin, plastmassa, pestitsidlar kabi, va boshqalar. Ular suvda uzoq vaqt saqlanishi mumkin bo'lgan va mikroorganizmlarning parchalanishi qiyin bo'lgan moddalardir.
Umid qilamanki, ushbu ma'lumot bilan siz mavjud bo'lgan suv ifloslanishi turlari haqida ko'proq bilib olishingiz mumkin.