O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus t a ’lim vazirligi

Xashaki poliz ekinlari
X a sh a k i e k in la rn in g o ra sid a poliz ek in lari sersuvli, shirali, k a rb o n
suvlari k o ‘p b o 'la d ig a n ozuqa berad ig an ekindir. X ashaki tarvu z m evasida 
q u ru q m o d d a m iq d o ri 3-5 foiz v a 1-3 foiz q a n d h am b o ‘lad i, u n d a g i 
pektin m o d d asi 10-20 foizgasha b o ‘lib, m ev ala m in g uzoq v aq t d av o m id a 
saqlanishini t a ’m inlaydi. Q ovoqning x ash ak i nav larid a q u ru q m o d d a 6 
fo iz n i, q a n d 2-3 fo iz n i ta s h k il q ila d i. B u e k in la r n in g m e v a s i s u t 
k o ‘p a y tira d ig a n oziqdir.
T arv u z va q o v o q M arkaziy va Ja n u b iy A m erik ad an kelib ch iqq an.
Biologiyasi. Poliz ekinlari q o v o q d o sh lar oilasiga m ansubdir. Bu ekinlar 
issiqsevar, q o v o q n in g u ru g ‘i 10-13°C d a u n ib chiqadi, tarv uzn in g u ru g ‘i 
15-16°C d a u n ib chiqadi. E kin lar rivojlan ishi u ch u n m u qobil h a ro ra t -
q o v o q -2 0 °C , tarvu z-2 5 -3 0 °C . H a v o h a r o r a ti 15°C ga p a sa y sa o 's is h
s u s a y a d i, 5 -1 0 °C d a o ‘sis h d a n t o ‘x ta y d i. P o liz e k in la r n in g y a x s h i 
riv o jlan ish i u c h u n tu p ro q nam ligi 80-85 foiz, h a v o nam ligi 50-60 foiz 
b o 'lish i k erak . B u ekinlar y o ru g 'sev ar, 10-12 so atli k u n d a tez rivo jlan adi. 
Y engil, q u m lo q tu p ro q la rd a yaxshi o ‘sib rivojlanadi.
134

---

T arvuz m ay salag an d an 40-50 kun, q o v o q 35-60 kun keyin gullaydi, 
m eva tugish ta rv u z d a 35-50 kun, q o v o q d a 45-70 k u n d a dav o m etadi. 
U m u m an , q o v o q n a v la ri 75-135 k u n , ta rv u z n a v la ri 60-120 k u n d a
pishadi.
Yetishtirish texnologiyasi.
Bu ekinlarnin g asosiy o ‘tm ishdoshi d o n li ekinlar va beda, k a ra m va 
sabzi o'sim lik laridir. Bir d alad a poliz ekinlari 1-2 yildan o rtiq ekilm aydi. 
Y e rn i ta y y o rla s h o ‘tm ish d o sh e k in la r d a n b o ‘sh a g a n s u g 'o rila d ig a n
yerlarda avval sug‘oriladi, s o 'n g ra chizellanadi, keyin org an ik o ‘g ‘itla r 
sepiladi, tu p ro q 30 sm ch u q u rlik d a h a y d a la d i. E rta b a h o rd a nam lik n i 
s a q la b q o lis h u c h u n b o r o n a q ilin a d i. B u b o r o n a y o rd a m id a n a m
sa q la n a d i, b eg o n a o ‘tla rd a n to z a la n a d i. E k ish d a n o ld in 18-20 sm ga 
yum shatiladi. 0 ‘g ‘itlash m e’yori yer h a y d a sh d a n oldin 15-20 t ga g o 'n g
solinadi. B o‘z tu proqli yerlarda 100-150 Kg azo t, 100-150