O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizоmiy nоmidаgi tоshkеnt dаvlаt pеdаgоgikа univеrsitеti shahrisabz filiali

 
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati: 
103. 
“2017-2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta 
ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasi”. O‘zbekiston 
Respublikasi Prezidentining 2017-yil 7-fevraldagi PF-4947 sonli Farmoni. 
104. 
“Maktabgacha ta'lim tizimi boshqaruvini tubdan takomillashtirish chora-
tadbirlari to‘g‘risida”. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 30- 
sentyabrdagi PF-5198-sonli Farmoni. 
105. 
“2017-2021-yillarda maktabgacha ta'lim tizimini yanada takomillashtirish 
chora-tadbirlari to‘g‘risida”. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016- 
yil 29-dekabrdagi PQ-2707-sonli Qarori. 
106. 
“Maktabgacha ta'lim tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari 
to‘g‘risida”. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 9- 
sentyabrdagi PQ-3261-sonli Qarori. 
107. 
Rahimov Sh. Asosiy vazifa – bolalarni ta'limga qamrab olish.// 
“Maktabgacha ta'lim” jurnali, 3-son, 2017. 2-3 bet.
108. 
Quronov M. Bolam baxtli bo‘lsin, desangiz...: ota-onalar uchun. – T.: 
Manaviyat, 2013. – 320 b. 
Bolalarda tabiat v
20-Mavzu: Maktabgacha yoshdagi bolalarga ta'lim berishning 
o‘ziga hosligi 
Reja: 
1. Maktabgacha yoshidagi bolalarga ta'lim berishning o‘ziga hosligi 
2. 
Mashg‘ulot - maktabgacha yoshdagi bolalarga ta'lim berishning asosiy 
shakli
o‘g‘risida aniq tassavvurga ega bo‘lishi kerak. U tabiat hodisalari ularning o‘zaro 
bog‘liqligi va qonuniyat-larini bilib oladi. Jonsiz ta-biat o‘simliklar hayvonlarni 
kuzati
Ta'lim – maktabgacha yoshdagi bolaning bilish qobiliyatlarining muntazam – 
rejali ravishda rivojlantirib borish, bolalar bog‘chasi tarbiya dasturida belgilangan 
eng oddiy bilimlar sistemasi bilan qurollantirish, malaka va ko‘nikmalarni 
shakllantirishdan iborat. Maktabgacha tarbiya yoshdagi bolalarga aqliy tarbiya 
berishda ta'lim yetakchi rol o‘ynaydi. Chunki u ta'lim jarayonida aqliy tarbiyaga 
doir hamma masalalar hal etiladi. Ta'lim – bolalarga izchillik bilan bilim berishni, 
bu bilimlarni aniqlash va sistemalashtirishni, bilish jarayonlarini, tafakkur 
faolligini rivojlantirishni nazarda tutadi. 
Ta'lim kuzatuvchanlik, qiziquvchanlik va aqlning singchkovlik, ziyraklik, 
tanqidiylik kabi sifatlarni rivojlantirishga yordam beradi. Ta'lim jismoniy, estetik 
va mehnat tarbiyasini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun ham zarurdir. 
Bog‘chada bolalarga madaniy – gigienik ko‘nikmalar, asosiy xarakatlar o‘rgatiladi, 
ular madaniy ahloqiy qoidalarini o‘zlashtirib oladilar. 

---

Ta'lim jarayonida bolalarda o‘quv faoliyatlari asoslari hosil qilinadi, ularni 
maktabda muvaffaqiyatli o‘qish uchun muhim shart-sharoitlar yaratiladi. 
Ta'limni ikki yo‘l bilan amalga oshirish muvofiqdir: 
Birinchi yo‘l - bolalarni bilim, malaka, ko‘nikmalarni kattalar bilan o‘zaro 
munosabatda bo‘lishi orqali egallab borishidir. Bu muomala mehnat faoliyati vash 
u kabilar bilan belgilanadi. 
Ikkinchi yo‘li – maxsus tayyorgarligi bor kishilarning maxsus o‘quv 
muassasalarida bolalarni kerakli bilim, malaka, ko‘nikmalardan rejali ravishda 
xabardor bo‘lib borishidir. Bunday yo‘l bilan ta'lim berishdan maqsad yosh 
avlodni zamonaviy ishlab chiqarishda, jamiyatning ijtimoiy-siyosiy, madaniy 
hayotida faol qatnashtirish uchun zarur bo‘lgan Fan yutuqlari bilan tanishtirishdir. 
 
Ta'lim – maktabgacha yoshdagi bolaning bilish kobiliyatlarining muntazam 
– rejali ravishda rivojlantirib borish, MTMning talim- tarbiya dasturida 
belgilangan eng oddiy bilimlar sistemasi bilan qurollantirish, malaka va 
ko‘nikmalarni shakllantirishdan iborat. Maktabgacha tarbiya yoshdagi bolalarga 
akliy tarbiya berishda ta'lim yetakchi rol o‘ynaydi. Chunki u ta'lim jarayonida akliy 
tarbiyaga doir hamma masalalar hal etiladi. Ta'lim – bolalarga izchillik bilan bilim 
berishni, bu bilimlarni aniqlash va sistemalashtirishni, bilish jarayonlarini, tafakkur 
faolligini rivojlantirishni nazarda tutadi. 
Ta'lim kuzatuvchanlik, qiziquvchanlik va aqlning singchkovlik, ziyraklik, 
tanqidiylik kabi sifatlarni rivojlantirishga yordam beradi. Ta'lim jismoniy, estetik 
va mehnat tarbiyasini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun ham zarurdir. MTMda 
bolalarga madaniy – gigienik ko‘nikmalar, asosiy harakatlar o‘rgatiladi, ular 
madaniy ahloqiy qoidalarini o‘zlashtirib oladilar. 
Ta'lim jarayonida bolalarda o‘quv faoliyatlari asoslari hosil qilinadi, ularni 
maktabda muvaffaqiyatli o‘qish uchun muhim shart-sharoitlar yaratiladi. Ta'limni 
ikki yul bilan amalga oshirish maqsadga muvofiqdir:
Kuzatish metodi. Bolalarni tevarak atrof bilan tanishtirish imkonini beradi. 
Bunda bolalar ko‘rish, eshitish, sezish idroklari orqali bilimlarni egallash 
imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Bu esa asosan yangi bilim berishda qo‘llaniladi. 
Kuzatish – bolalarning narsa, voqyealarning ma'lum maqsadi bilan rejali 
idrok etishidir. Kuzatish metodi ma'lum ob'ektlarni kuzatishda yetakchi o‘rinni 
egallaydi. 
Namoyish etish metodi. Bu metod tarbiyachi bolalarga narsani o‘zini yoki 
tasvirini ko‘rsatadi. Bu bevosita ko‘rib bo‘lmaydigan narsalar (boshqa tabiy 
zonadagi hayvonlar, o‘simliklar, kishilar hayoti bilan) qo‘llaniladi. 
Hikoya qilib berish - materialni aniq, obrazli, ta'sirchan bayon qilish. O‘rta 
guruhdan boshlab badiiy asarlarni ifodali o‘qib berish. 
Suhbat metodi. 3-4 yoshli bolalar bilan o‘tkazilmaydi. 4-5 yoshli bolalar 
bilan ham qisqa suhbat o‘tkaziladi. 6 yoshdani boshlab suhbat mustaqil mashg‘ulot 
sifatida o‘tkaziladi. 

---

Bolalarga ta'lim berish jarayonida tarbiyachi har xil metodlardan, usullardan 
foydalanish: