O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mахsus tа’lim vаzirligi tоshkеnt аrхitеkturа qurilish instituti

2.13–rasm. Bir qavatli sanoat binolari temirbeton ustunlarining asosiy xillari: 
a – ko‘ndalang kesimi to‘g‘ri to‘rt burchakli ustunlar qadami 6m bo‘lgan kransiz binolarda qo‘llaniladigan 
ustun; б – bu ham, ustunlar qadami 12m bo‘lganda qo‘llaniladigan ustun; 
в – ikki tarmoqli, ko‘proq kransiz binolarda qo‘llaniladigan ustun; г – ko‘ndalang kesimi to‘g‘ri to‘rt 
burchakli bo‘lib, ko‘prik krani bilan jihozlangan binoda qo‘llanadigan ustun; д – bular ham, faqat qo‘sh 
tavrli kesimga ega bo‘lgan ustunlar; e – ikki tarmoqli ko‘prik krani bilan jihozlangan binolarda ishlatiladi; 
ж – ustun umumiy ko‘rinishi. 1– yopma ko‘taruvchi konstruksiyalarni qotirishda ishlatiladigan o‘rnatish 
detali; 2 – 3 – bular ham, kran osti balkasini qotirishda ishlatiladi 4 – bu, ham devor panelini 
mahkamlashda ishlatiladi.
 

---

38 
2.14a–rasm. Ustunlarda o‘rnatilgan maxsus quyma (o‘rnatish) detallari va anker boltlarining 
joylashishi: 
a – kransiz binolarning chetki qatorlari uchun; б – kransiz binolarning o‘rta qatorlari uchun;
в – kranli binolarning chetki qatorlariga mo‘ljallangan to‘g‘ri burchakli ustun; 
г – kranli binolarning o‘rta qatorlariga mo‘ljallangan to‘g‘ri burchakli ustun; 
д – kranli binolarning chetki qatorlariga mo‘ljallangan ikki tarmoqli ustun. 
1 – quyma detallari; 2 – po‘lat kallak; 3 – anker boltlar; 4 – konsol sirtidagi quyma detal; 5 – ustun 
chetidagi quyma detal. 

---

39 
2.14b–rasm. Bir qavatli sanoat binolarining ustun va devorlarini koordinastiya o‘qlariga 
bog‘lash. 
a – ustunlarni o‘rta o‘qlarga bog‘lash; б,в – bularda ham, ustun va devorlarni chekka bo‘ylama 
o‘qlarga bog‘lash; г,е – bularda ham bino to‘ri qismidagi ustun va devorlarni va harorat choki 
ko‘ndalang joylashgan joydagi ustunlarni ko‘ndalang o‘qlarga bog‘lash; 
ж,и – oraliqlar balandligi bir xil bo‘lgan binolardagi bo‘ylama holda joylashgan harorat choklari 
ustunlarni bo‘ylama o‘qlarga bog‘lash; л,м – bularda ham parallel joylashgan oraliqlar balandligi 
har xil bo‘lgan joylardagi bog‘lanishlar; p,m – ko‘taruvchi devorlarni bo‘ylama koordinastiya 
o‘qlariga bog‘lash– har xil balandlikdagi oraliqlarni baland oralig‘ini ustuni 
– ko‘ndalang holda joylashgan baland oraliq to‘ri bilan taqalgan balandligi pastroq bo‘lgan oraliq 
ustuni.