O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi

 

---

109 
1.23. Ovqat hazm trakti organlari rentgenologik tekshiruvi 
Ovqat hazm trakti organlari rentgenologik tekshiruvi bo`sh (me‘da, 
qizilo`ngacha, ichaklar, o`t yo`llari) va parenximatoz (jigar, medaosti bezi) 
organlari holatini baholash imkonini beradi. Rentgenokontrast moddasiz 
o`tkazilgan rentgenologik va rentgenografik tekshiruvlar ichakda ovqat 
o`tmasligini yoki medaning perforatsiyasida qo`llaniladi. Rentgenokontrst 
modda (bariy sulfat) qo`llanilishi asosan hazm traktining motor funksiyasi va 
shilliq qavat joylashishi, yara, o`sma, qisqarish va kengayish qismlarini 
aniqlashda qo`llaniladi.
Qizilo`ngach tekshiruvi. Rentgenologik tekshiruvga bemorni tayyorlash 
ko`rsatmaga bog`liq bo`ladi. 
Qizilo`ngachdagi yot tanani aniqlashda maxsus tayyorgarlik shart emas. 
Qizilo`ngachning motor funksiyasi va uning konturini (qisqarish, 
kengayish qismlarini va o`smani aniqlash) baholash uchun rentgenoskopiya yoki 
seriyali rentgenografiya amalga oshiriladi; bunda bemorga ichish uchun 
rentgenokontrast modda (150-200ml bariy sulfat) beriladi.
Diffensial diagnostika o`tkazish paytida tekshirishdan 15 daqiqa oldin 
bemorga vrach tomonidan buyurilgan 1ml 0.1%li atropin eritmasi yuboriladi.
Qizilo`ngachning organik torayishida vrach ko`rsatmasiga binoan qalin 
zond va noksimon rezina yordamida qizilo`ngachdan to`plangan suyuqliq so`rib 
olinadi. 
Meda va o`n ikki barmoqli ichak tekshiruvi. 
Rentgenologik tekshiruv bir necha kun oldin boshlanib, o`sha qismlarni 
ovqat masssasidan va gazlardan xalos qilishdan iborat. Bemoni tayyorlash 
bosqichlari: 
1. Tekshiruvdan uch kun oldin o`simlik mahsulotlaridan va gaz hosil 
qiluvchi boshqa mahsulotlardan xoli bo`lgan dieta buyuriladi. Mumkin emas 
yangi pishirilgan non, kartoshka, loviya, sut. Engil kechki ovqatni (kechqurun 
soat 20 dan kechiktirmasdan) belgilandi. Tuxum, krem, ikra, pishloq, go'sht va 

---

110 
baliqsiz ziravorsiz, shakarsiz choy yoki qahva, suvda qaynatilgan pyure 
mumkin. Tekshiruvdan oldin 2 soat oldin va ertalab bemorga tozalovchi kuxna 
qoyiladi. Ichni yumshatuvchi dori vositalarni tavsiya etilmaydi, chunki ular 
gazni ko'paytishiga sabab b‘oladi. 
Bemorni tekshurivdan 12 soat oldin ogohlantirishi kerak, ertalab nonushta 
qilmaslik kerak, ichmaslik, dori-darmoni qabul qilmaslik va chekish man etiladi. 
Katta ichakni tekshirish. Kolonna - irrigoskopiya (lotin sug'orish - 
sug'orish) radiologik tekshiruvini o'tkazish uchun - ichakni tarkibidagi va 
gazlardan to'liq tozalash zarur. Rengenkontrast moddasi - bariy sulfatning 1,5 
litr issiq (36-37 ° S) suspenziyasi rengen xonada bevosita ichaklarga kuxna 
usuli bilan yuvoriladi. 
Irrigoskopiyaning o'tkazilishiga qarshi ko'rsatmalar: rektum va uning 
sfinkterlari kasalliklari (yallig'lanish, shish, oqma, sfinkter rüptürü). Tekshiruv 
uchun bemorni tayyorlash bosqichlari: 
2-3 kun oldin gaz qiluvchi oziq-ovqat mahsulotlari tavsiya etilmaydi. 
Yangi non, kartoshka, yangi sut, yangi sabzavot va mevalar, meva sharbatlarini 
ovqat tarkibidan chiqarib tashlash kerak. 
Tekshiruv arafasida, bemorga engil kechki ovqat (kechqurun soat 20 dan 
kech bo'lmagan) beriladi. Qo'ziqorin, kefir, ikra, pishloq, qaynatilgan go'sht va 
ziravorsiz baliq, shakarsiz choy yoki qahva, suvda qaynatilgan pyure ruxsat 
etiladi. 
Tekshiruv arafasida kechki ovqatdan oldin bemorga 30 gramm xandon 
yog (kastor yog'i - ichak tutilishiga qarshi ko'rsatma) beriladi. 
Kechkurun (kechki ovqatdan keyin 30-40 minut), bemorga tozaluvchi 
koxna qoyiladi, 1 soatlik interval bilan. 
Tehshurivdan 2 soat oldin tozaluvchi koxna qoyiladi. 
Tekshiruvdan 30 daqiqa oldin, bemorga gaz chiqaruvchi trubka qoyiladi. 
O't 
pufagini 
tekshirish. 
O't 
pufagining 
rentgenogrammasi 
(xoletsistografiya) uning shaklini, holatini va deformatsiyasini, unda toshlar 

---

111 
mavjudligini, bo'shatish darajasini aniqlash imkonini beradi. Rengenkontrast 
modda (masalan, natriy iyodolat - "Bilimin") bemorga ichish uchun beriladi; 
kontrast modda konsentratsiyasi esa qabul qilinganidan keyin 10-15 soat o'tgach, 
o't pufagida maksimal darajaga etadi. 
Rengenkontrast moddani tomir ichiga yuborilsa, bu ish venoz xolegrafiya 
deb ataladi. Ushbu usul intrahepatik safro kanallarini kontrastlashga imkon 
beradi. Bu holda, 20-25 daqiqadan so'ng o't pufagining rasmini va 2-2,5 soatdan 
keyin o't pufagini olishingiz mumkin. 
Bemorni tekshirish uchun tayyorlash preparat kontrasti vositasini qo'llash 
uslubiga bog'liq.