O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta mahsus ta'limi vazirligi

ko‘nikmalariga ega bo‘lishi kerak.  

 

2. Ma’ruza mashg‘ulotlari 

1- jadval  

№ 

Mashg‘ulot mavzusi 

Soat 

III-IV semester 

1 

Moddalar almashinuviga kirish. Biomembranalar. 

1. 

Moddalar almashinuvi. 

2. 

Ovqatlanish biokimyosi. 

3. 

Biomembranalar, tuzilishi, vazifalari. 

4. 

Membrana retseptorlari. 

5. 

Membrana transport tizimlari 

2 

2 

Biologik oksidlanish.  

1. 

Tirik  xujayradagi endergonik va ekzergonik reaksiyalar. Makroergik 

moddalar.  

2. 

Substratlarning degidrogenlanishi va vodorodning oksidlanishi (suv hosil 

bo‘lishi). 

3. 

Elektron tashish zanjiri komponentlari. Degidrogenazalar va vodorodning 

birlamchi akseptorlari – NAD va flavoproteinlar; NADN-degidrogenaza.  

4. 

Terminal oksidlanish: ubixinon, sitoxromlar. Sitoxromoksidaza. Elektron 

tashish zanjiri nafas olish va kislorodning gemoglobin bilan bog‘lanishidan 

boshlanadigan nafas sistemasining bir qismidir. 

2 

3. 

Oksidlanishli fosforillanish. Katabolizmning umumiy yo‘llari. 

1. 

Elektron tashuvchilarning oksidlanish-qaytarilish potensiali. 

2. 

Oksidlanish bilan boruvchi fosforillanish mexanizmi.  

3. 

Elektron  tashish  zanjirining  boshqarilishi  (nafas  nazorati).  To‘qima  nafas 

olishi  va  oksidlanish  bilan  boruvchi  fosforillanishning  ajratuvchilari;  to‘qima 

nafas olishining termoregulyator funksiyasi. 

4. 

Katabolizmning umumiy yo‘llari.  

5. 

Piruvatning oksidlanishli dekarboksillanishi.  

6. 

Limon kislotasi sikli (Krebs sikli).  

7. 

Gipoenergetik xolatlar. 

2 

4 

Uglevodlar almashinuvi. 

1. 

Uglevodlarning hazmlanishi: bo‘shliqda va enterotsitlar membranasida 

hazmlanishi. 

2. 

Uglevodlarni so‘rilishi, bijg‘ish, sutni ko‘taraolmaslik.  

3. 

Glikogen sintezi va parchalanishi, boshqarilishi, uning fiziologik ahamiyati.  

4. 

Glyukoza katabolizmi: aerob, anaerob, pentozofosfat yo‘li.  

5. 

Glyukoneogenez, ahamiyati, boshqarilishi. Kori va glyukoza-alanin sikli, 

ahamiyati. 

6. 

Qonda glyukoza gomeostazini boshqarilishi. 

2 

5 

Lipidlar almashinuvi biokimyosi. 

1. 

Yog‘larni hazmlanishi.  

2. 

Lipidlar transporti.  

2 

---

 

5 

3. 

Yog‘ to‘qimasida yog‘larning to‘planishi va sarflanishi. 

4. 

Yog‘ kislotalari almashinuvi: parchalanishi va sintezi. 

6 

Xolesterin va fosfolipidlar almashinuvi 

1. 

Xolesterin biosintezi, metabolizmi va uni boshqarilishi.  

2. 

Fosfolipidlar sintezi va parchalanishi. 

3. 

Glikoplipidlar sintezi va parchalanishi. 

4. 

Lipidlar almashinuvi buzilishlarining biokimyoviy  asoslari: semirish, 

metabolik sindrom, ateroskleroz, o‘t tosh kasalligi, sfingolipidozlar. 

2 

7 

Oqsillar hazmlanishi. Aminokislotalar almashinuvining umumiy yo‘llari. Biogen 

aminlar 

1. 

Oqsillarning hazmlanishi. Proteinazalarning substrat spetsifikligi.  

2. 

Aminokislotalarning so‘rilishi. Oshqozon ichak yo‘llari kasalliklarining 

biokimyoviy  asoslari.  

3. 

Aminokislotalar almashinuvining umumiy yo‘llari: dezaminlanish. 

4. 

Aminokislotalar transaminlanishi, transaminazalar, klinik ahamiyati. 

5. 

Aminokislotalar dekarboksillanishi, biogen aminlar xosil bo‘lishi, 

ahamiyati. 

2 

8 

Amiakni zararsizlantirish yo‘llari. Aminokislotalar almashinuvining xususiy 

yo‘llari 

1. 

Azot almashinuvining oxirgi mahsulotlari xosil bo‘lishi va 

zararsizlantirilishi. 

2. 

Siydikchil sintezi va boshqarilishi. 

3. 

Giperammonemiyalar.  

4. 

Alohida aminokislotalar almashinuvi va nasliy buzilishlari. 

2 

9 

Nukleotidlar almashinuvi 

1. 

Purin nukleotidlarining parchalanishi va sintezi.  

2. 

Pirimidin nukleotidlarining parchalanishi va biosintezi.  

3. 

Dezoksiribonukleotidlar biosintezi. 

4. 

Purin va pirimidin nukleotidlari biosintezining koordinatsiyasi va 

buzilishlari (giperurikemiya, oratatsiduriya). 

2 

10 

Molekulyar biologiya.  

1. 

DNK sintezi (replikatsiya): DNK-polimerazalar. 

2. 

DNK zanjirini metillanishi, telomerlanishi, reparatsiyasi. 

3. 

Transkripsiya. 

4. 

Posttranskripsion o‘zgarishlar. 

2 

11 

Molekulyar biologiya.  

1. 

Translyasiya: genetik kod, oqsil sintezlovchi tizimning asosiy 

komponentlari. 

2. 

Polipeptid zanjirining posttranslyasion modifikatsiyasi. 

3. 

Matritsali biosintez jarayonlari ingibitorlari.  

4. 

Prokariot va eukariotlarda genlar ekspressiyasining boshqarilishi.  

5. 

Oqsillar polimorfizmi. 

2 

12 

Mutatsiyalar va kanserogenez. 

1. 

DNKning shikastlanishi, mutatsiyalar va reparatsiya.  

2. 

Genetik o‘zgaruvchanlik mexanizmlari. Nasliy kasalliklar.  

3. 

DNKtexnologiyalarini tibbiyotda qo‘llanilishi. 

4. 

Apoptoz. 

5. 

Kanserogenez, o‘sma xujayralarning o‘ziga xos xususiyatlari. 

6. 

O‘smalarning onkogenlari, protoonkogenlari va supressor genlari.  

7. 

Neoplastik transformatsiya mexanizmlari. 

8. 

Invaziya va metastazlanish.  

9. 

O‘sma kasalliklari tashhisi va davolashining asosiy tamoillari. 

2 

13 

Qon va limfa retikulyar tizimi biokimyosi 

2 

---

 

6 

1. 

Qon yaratilishi, funksiyalari va Biokimyoviy  tarkibi. 

2. 

Qon plazmasi oqsillari, fermentlari. 

3. 

Kinin tizimi. “O‘tkir faza” oqsillari.  

4. 

Albuminni tana suvining taqsimlanishidagi roli, shishlar kelib chiqish 

mexanizmi.  

5. 

Limfa retikulyar tizimi: shakllanishi, ahamiyati, vazifalari. Fagotsitlovchi 

hujayralarda metabolizmning o‘ziga xos xususiyatlari. 

6. 

Eritrotsitlarning rivojlanishi, tuzilishi va Biokimyoviy  tarkibining o‘ziga 

xos tomonlari, unda moddalar metabolizmi.  

7. 

Gem biosintezi, gemoglobin, oksigemoglobin, karboksigemoglobin, 

metgemoglobin. Qonda kislorod va uglerod dioksidining tashilishi.  

8. 

Temir almashinuvi. 

9. 

Qon bilan bog‘liq kasalliklar: anemiyalar, porfiriyalar, gemofiliyalar, 

gemoglobinopatiyalar. 

14 

Biriktiruvchi to‘qima biokimyosi 

1. 

Kollagen va elastin oqsillarini tuzilishi, aminokislota tarkibi, fazoviy 

konformatsiyasi  

2. 

Kollagen va elastin oqsillarining sintezi. Prolin va lizin 

aminokislotalarining gidroksillanishida vitamin S ning ahamiyati  

3. 

Kollagen tolalarining shakllanishi,  biriktiruvchi to‘qimaning fibrilyar 

oqsillari. 

4. 

Kollagenozlar. 

5. 

Glikozaminoglikanlar va proteoglikanlar. 

6. 

Hujayralar aro matriksining strukturasi: suyak to‘qimasi, tog‘aylar, teri 

to‘qimalari va bazal membranalarning tuzilishi. 

2 

15 

Yurak qon tomir tizimi biokimyosi 

1. 

Asosiy miofibrilyar oqsillar: miozin, aktin, aktomiozin, tropomiozin, 

troponin.  

2. 

Mushaklar qisqarishi va bo‘shashishining biokimyoviy  mexanizmlari.  

3. 

Sarkoplazmatik oqsillar: mioglobin, tuzilishi va funksiyasi, ekstraktiv 

moddalari.  

4. 

Mushakda energetik almashinuvning o‘ziga xos tomonlari. 

5. 

Mushak distrofiyasi va denervatsiyada biokimyoviy  o‘zgarishlar. 

6. 

Silliq mushaklarning qisqarish mexanizmi. 

7. 

Yurak mushaklarining normal metabolik, fiziologik va regulyator 

jarayonlari, undagi modda almashinuvi, biokimyoviy  va sekretor funksiyalari. 

2 

16 

Oshqozon-ichak tizimi biokimyosi. Ksenobiotiklar zarasizlanishi. 

1. 

So‘lak, me’da-ichak trakti, me’da osti bezi va jigarning sekretor 

mahsulotlari va ulardagi metabolik va boshqaruv jarayonlari.  

2. 

Jigar, o‘t pufagi va o‘t yo‘llarining sintetik va metabolik funksiyalari.  

3. 

Jigarning uglevod, yog‘ va aminokislotalar almashinuvidagi roli.  

4. 

Jigarda qon plazmasi oqsillarining sintezi. Jigarda moddalarning 

zararsizlanish (detoksikatsiya) reaksiyalari: oksidlanish (gidroksillanish va 

boshqalar) va konyugatsiya. 

5. 

Bilirubinning zararsizlanishi, sariqliklar. 

6. 

Jigar kasalliklarini sindromal tashxisi: sitolitik, xolestatik, mezenximal 

yallig‘lanish sindromlari va jigar hujayra etishmovchiliklari. 

7. 

Jigar komasi kelib chiqishining biokimyoviy  mexanizmlari. 

2 

17 

Endokrin tizimi biokimyosi. 

1. 

Boshqarilishning umumiy yo‘llari va regulyator tizimlarning ierarxiyasi. 

2. 

Gormonlarning Biokimyoviy  tuzilishi, biologik funksiyalari va ta’sir etish 

mexanizmi bo‘yicha tasnifi. 

3. 

Endokrin va nerv tizimlarining bog‘liqligi. Gipotalamo-gipofizar tizim va 

2 

---

 

7 

ularni boshqa ichki sekretsiya bezlariga ta’siri, ularni ontogenezda o‘zgarib 

borishi. 

4. 

Steroid gormonlar sintezi va katabolizmi. 

5. 

Suv-tuz almashinuvining boshqarilishi, bolalarda ularni o‘ziga xosligi. 

6. 

Kalsiy va fosfor almashinuvining boshqarilishi, bolalarda raxitni kelib 

chiqish sabablari. 

7. 

Mahalliy ta’sir etuvchi gormonlar. 

18 

Markaziy va periferik asab tizim biokimyosi. Buyrak biokimyosi. 

1. 

Bosh miya va periferik asab tizimi Biokimyoviy  tarkibi. Asab to‘qimasi 

nuklein kislotalari va xromatinining o‘ziga xosligi.  

2. 

Asab tizimi erkin aminokislotalari, neyropeptidlari va xujayra 

membranalari lipidlari.  

3. 

Bosh miya energiya almashinuvi. Neyronlarning biokimyoviy  jixatdan 

o‘ziga xosligi va neyrogliyalarga ta’siri.  

4. 

Nerv impulsi hosil bo‘lishi va o‘tkazilishining biokimyosi, sinaptik 

o‘tkazishlarning molekulyar mexanizmlari. Mediatorlar, ion kanallari va 

retseptorlar.  

5. 

Ruxiy va asab tizimi kasalliklari kelib chiqish mexanizmlarining 

biokimyoviy  aniqlash yo‘llari. 

2